Çok kimlikli olmanın kökenleri 9: Dindarların memurlaştırılması...

“İnsanlığın uzun ve iç karartıcı tarihine baktığınızda, korkunç suçların isyandan çok ‘itaat adına’ işlendiğini görürsünüz.” C. P. Snow

Ne haklı söylüyor Esayan, İyi Şeyler’de; “(...) bilimsel açıklamanın vicdanî itirazları gideren bir gücü vardı” derken. Evet, hepimiz, çoğu zaman, bilimselliğin ardına sığınarak kaçıyoruz hakikatlerden. “Biribirini siper ederek sıvışıp gidenleri Allah gerçekten bilir...” buyuran Nur sûresi 63 de, biraz buna işaret ediyor sanki. Her kaçış, önce yolunu yapar. Ve bu yol, ‘benzer diğerlerinin’ bahanelerinden örülür. El değiştiren bahane, bu ellerin sayısı arttıkça, sınanmamış bilgiye dönüşür. Fısıldanma sıklığı ve şiddeti ‘söylentiyi’ gafillerin nazarında ‘doğruya’ benzetir. Başkasının hurafesi, eğer sınamazsak, bizim hoşa giden hakikatimiz olur. Tıpkı Ene Risalesi’nde dendiği gibi:

“Sonra, nevin enaniyeti de bir asabiyet-i neviye ve milliye cihetiyle o enaniyete kuvvet verip, o ene, o enaniyet-i neviyeye istinat ederek, şeytan gibi, Sâni-i Zülcelâlin evâmirine karşı mübareze eder.”

Haksızın güç aldığı tek kaynak kalır geriye o vakit: Haksızlığın niceliği. Ve dikkat edin, haksızlar, sık sık sayılarıyla övünür; haklılar ise, tek kalsalar dahi, bozmadıkları duruşlarıyla.

Serdar Kaya’nın, itaatin mantığını sorgulatan o harika eserinde rastlamıştım ilk kez bu ‘acaba’lara. Endoktrinasyon ve Türkiye’de Toplum Mühendisliği kitabında. Kaya, daha başlarında, Milgram deneyini değerlendirirken şöyle başlıyordu sözlerine:

“İnsanın otoriteye karşı ne derece zayıf olduğu, otoriteye itaat etme adına ne kadar ileri gidebileceği ve otoritenin insanları kontrol edebilme adına ne kadar belirleyici olabileceği gibi konularda en çarpıcı deneylerden biri, 1961 yılında Stanley Milgram (1933-1984) tarafından yapıldı. Milgram’ı, otoritenin insan psikolojisi üzerindeki etkilerini ölçmeye amaçlayan bir deney yapmaya yönelten olay, (deney başladığında üç aydır Kudüs’te yargılanmakta olan) Nazi Almanyası savaş suçlusu Adolf Eichmann hakkındaki düşünceleri olmuştu. Milgram’a göre Eichmann’ın, sadist bir canavar değil, sadece kendisine verilen emirleri yerine getiren bir asker olması pekala mümkündü. Bir başka deyişle, insanlık tarihi boyunca gerçekleşen korkunç olaylar, canavar ruhlu insanların eseri olmaktan ziyade, masasında oturup kendisine verilen görevleri yerine getiren sıradan insanların (etiği sorgulamadan) yaptıkları işlerin bir sonucu olabilirdi.”

Kitabın devamında Milgram deneyinin detaylarını okuduğunuzda ‘âdemoğlunun dönüştüğü şeye’ şahit olmakla hakikaten şaşırıyordunuz. İnsanlar, deney süreci içerisinde psikiyatrların öngörülerini boşa çıkararak (40 denekten 26’sı oranında), 450 voltluk üst sınıra kadar denek öğrenciye elektrik vermekten çekinmemişlerdi. Ki 120 volttan sonraki her aşamada deneğin acı çekeceği kendilerine bildirilmiş, hatta acılı haykırışlarını içeren ses kayıtları da dinletilmişti. Ama işlerini ‘ücret karşılığında düğmeye basmak’ olarak gören insanlar, etik yanını görmezden gelerek, görevlerini yapmaktan kaçınmadılar. Onlar sadece ‘düğmeye basan memurlardı’ çünkü.

Kitapta, Milgram deneyinden başka, filmi de yapılan Stanford Hapishane deneyi, Asch deneyi gibi daha pek çok deney ve vakıa incelenerek, bunların karşılaştırmalı tahlili yapılıyordu. Fakat benim en çok dikkatimi çeken şey; Milgram deneyinin tahlilinde değinilen Nagasaki’ye atılan bomba meselesiydi. Olayı hatırlayan her insanın (Japonlar da dahil) Amerika’yı suçladığını, fakat kimsenin pilot Charles Sweeney’i anımsamadığını söylüyordu Kaya. Belki Charles Sweeney de (70.000 masum ölümden sorumlu olmasına rağmen) kendisine sorulsa, yalnızca görevini yaptığını ve Japonlara kişisel bir husumetinin olmadığını belirtecekti.

İnsanın, görevini ‘düğmeye basmak’ olarak gördükçe yaşadığı robotlaşma, bana ister istemez 2010 yapımı Kutu (The Box) filmini anımsatıyor. Başrollerini; Cameron Diaz, James Marsden, Frank Langella’nın paylaştığı filmde, bir çifte, gizemli bir adam tarafından zor bir teklif götürülüyordu: Yanında getirdiği kutuyu evlerine bırakan adam, eğer o kutudaki butona basarlarsa kendilerine yüklü bir miktarda para vereceğini, ancak bastıkları anda dünyanın bambaşka bir yerinde bir masumun öleceğini söylüyordu. Günlerce gerilim yaşayan aile, en nihayetinde yapacakları şeyin ‘sadece bir düğmeye basmak’ olacağı yönünde kendilerini ikna ederek teklifi değerlendiriyorlardı. En başta Esayan’dan alıntıladığım cümleye dönersem: İnsan kendince bilimsel bir açıklama bularak veya sıfırdan üreterek bir şekilde vicdanının sesini bastırmayı başarıyordu.

Ben şimdi bütün bunları neden anlattım? Çünkü bu düğmeye basmak meselesinde bir memurlaşmanın/robotlaşmanın payı olduğunu düşünüyorum. İnsan, bir sisteme ‘memurlaşarak’ dahil olduğunda, etik sorgulamayı daha kolay kenara itebiliyor bence. Zira memurlaşmak, yaptığı şeyin sorumluluğunu kendisine değil, bağlı olduğu kuruma/devlete/cemaate ve onların asabiyetlerine yükleyerek vicdan sızısından kurtulmak kolaylığını da sağlıyor nefislere. İnsanlar, Ene Risalesi’nden yaptığımız alıntıda da okuduğumuz gibi, nevin enaniyeti ve asabiyeti içinde bireysel sorumlulukları unutup vicdan sızılarını oralardan devşirdikleri bilimsellikle(!) giderebiliyorlar. Bu sayede, hangi safa denk gelirlerse gelsinler zaman içinde, her birinde fanatik olabiliyorlar. Bütün kimlik değişikliklerini içselleştirebiliyorlar.

Bediüzzaman, belki biraz da bu yüzden, Eski Said döneminden beri, memuriyetin kem yönlerine vurgu yapıyor ve insanları onun etkilerine karşı uyarıyor. Münazarat’ı yazdığı 1910’lu yıllarda bile:

“Maîşet için tarik-ı tabiî ve meşru ve zîhayat, san’attır, ziraattir, ticarettir. Gayr-ı tabiî ise, memuriyet ve her nev’iyle imârettir. Bence imâreti, ne nâm ile olursa olsun, medâr-ı maişet edenler bir nevi cerrar ve aceze ve seeledir—fakat hilebaz kısmında... Bence memuriyete veya imarete giren, yalnız hamiyet ve hizmet için girmelidir. Yoksa, yalnız maişet ve menfaat için girse, bir nevi çingenelik eder...”

Hatta aynı eserin daha başka bir yerinde İslamların ‘neslen ve serveten tedennîsini’ memuriyetin revacına bağlayabiliyor:

“Binaenaleyh, milletimiz ya üç veya bir buçuk kayıt ile mukayyeddir. Buna mukabil, bizim gayr-ı müslimlerin ayaklarında yalnız bir yalancı kaydımız vardı. Ona bedelen çok nazlarını çektiğimiz gibi, onlar neslen ve serveten ziyadeleştiler; biz, bir nevi hizmetkârlık olan memuriyet ve askerlik cihetiyle servet ve nesilce aşağıya düştük.”

Daha başka bir yerde de meşrutiyeti savunurken, milletin/dinin idaresini atanmışlara yüklemeyi şöyle eleştiriyor:

“Hem de, mağlûp biçare bir reise yahut müdahin memurlara veyahut mantıksız bir kısım zabitlere itimat edilirse ve dinin himayesi onlara bırakılırsa mı daha iyidir; yoksa efkâr-ı âmme-i milletin arkasındaki hissiyat-ı İslâmiyenin mâdeni olan, herkesin kalbindeki şefkat-i imâniye olan envâr-ı İlâhînin lemeâtının içtimalarından ve hamiyet-i İslâmiyenin şerârât-ı neyyirânesinin imtizacından hasıl olan amûd-u nuranînin ve o seyf-i elmasın hamiyetine bırakılırsa mı daha iyidir, siz muhakeme ediniz.”

Hem yine başka bir yerde Kürtlerin medreselerde ‘taharri ahlakı’nı geliştirmekle meşrutiyete adaptasyonda memurlardan daha ileri olduklarını, onların sistem olarak buna daha namüsait olduklarını şöyle belirtiyor:

“(...) Kürtlerin tabiat-ı meşrûtiyetperverânelerine binâen, dersi münâzara ve münâkaşa sûretinde okuyorlar. Onun içindir ki, medreseleri küçük bir meclis-i mebusân-ı ilmiyeyi andırıyor. (...) Ey ehl-i hamiyet, anlayınız! Kürt ve emsâli, fikren meşrûtiyetperver olmuş ve oluyorlar. Lâkin, bâzı memurun fiilen meşrûtiyetperver olması müşküldür.”

Daha bunun gibi pek çok yerde Bediüzzaman, memuriyeti eleştiriyor ve İslamlar üzerinde menfi tesirinin çok olduğunun altını çiziyor. Hayatının daha sonraki döneminde de (yani Yeni Said kısmında da) memuriyete bakışı değişmiyor Bediüzzaman’ın. Hatta yıllar sonra büyük bir memuriyeti neden kabul etmediği sorulduğunda verdiği cevap aynı endişeleri bize hatırlatır nitelikte:

“Büyük memurlardan bir kaç zat benden sordular ki: ‘Mustafa Kemal sana üç yüz lira maaş verip, Kürdistana ve vilâyât-ı şarkiyeye, Şeyh Sinûsî yerine vâiz-i umumî yapmak teklifini neden kabul etmedin? Eğer kabul etseydin, ihtilâl yüzünden kesilen yüz bin adamın hayatlarını kurtarmaya sebep olurdun’ dediler.

Ben de onlara cevaben dedim ki: Yirmişer, otuzar senelik hayat-ı dünyeviyeyi o adamlar için kurtarmadığıma bedel, yüz binler vatandaşa, herbirisine milyonlar sene uhrevî hayatı kazandırmaya vesile olan Risale-i Nur, o zâyiatın yerine binler derece iş görmüş. Eğer o teklifi ben kabul etseydim, hiçbir şeye âlet olamayan ve tâbi olmayan ve sırr-ı ihlâsı taşıyan Risale-i Nur meydana gelmezdi.”

Tahminime göre yine aynı meseleyi bir başka eserinde de şöyle anlatır:

“Ey efendiler! Haydi, vehminiz gibi ben o hırsız gibi oldum. Ben Isparta nahiyelerinde perişan, bir köyde dokuz sene inzivada bulunan ve şimdi benimle beraber gayet hafif bir cezaya mahkûm olan safdil beş-on bîçarelerin fikirlerini hükûmet aleyhine çevirmekle kendini ve gaye-i hayatı olan risalelerini tehlikeye atmaktan ise eski zamanda olduğu gibi Ankara’da veya İstanbul’da büyük bir memuriyette oturup, binler adamı takip ettiğim maksada çevirebilirdim. O vakit, böyle zelîlane mahkûmiyet değil, belki mesleğime ve hizmetime münasip bir izzetle dünyaya karışabilirdim. (...) Nasıl ki on sene ihtiyarî bir inzivayı ihtiyar edip, takat-i beşerin fevkınde sıkıntılara tahammül ederek, hükûmetin işine hiçbir cihetle karışmadım ve karışmak arzu etmedim. Çünkü hizmet-i kudsiyem beni menediyor.”

Memuriyetin, çoklarda nasıl bir ‘iradesizleşmeyi’ beraberinde getirdiğini ve nasıl çokların memuriyet giysisi ve asabiyeti altında kendi zulümlerini meşrulaştırdıklarını ise külliyatın çoğu yerinde, hassaten lahikalarda görebilmek mümkün. Dikkatle okursanız, Bediüzzaman, bu kısımlarda da memuriyeti daima ‘kullanılmaya müsait’ çok kimlikli bir alan olarak tesbit ediyor. Mezkur bahislerde geçen; ‘insafsız ve dikkatsiz memurlar,’ ‘müşevveş büyük bir memur,’ ‘bazı alçak memurlar,’ ‘insafsız memurların tarassudat ve tazyikatları,’ ‘bazı iktidarsız memurlar...’ gibi ifadeler, Bediüzzaman’ın, seçilmişlerden ziyade ‘atanmışların ettiği zulümlerden’ çektiğini gösteriyor bizlere. Bazılarını yazıyı uzatmak pahasına alıntılamak istiyorum:

“Bunu da biliniz ki: Bazı iktidarsız memurların iktidarsızlıklarından veya evhamlarından veya keçi ve kurt bahanesi nevinden veya kendilerine paye vermek veya hükûmete yaranmak fikriyle, yeni serbestî kanunlarının tatbiklerine zemin hazırlamak entrikalarından, hakkımda—dürbün ile bakarak—habbeyi kubbe gösterdiler.”

“Demek adliye memurları, hissiyattan ve tesirat-ı hariciyeden bütün bütün azade ve serbest olmazsa, sûreten adalet içinde müthiş günahlara girmek ihtimali var. (...) Isparta’da ve burada bazı isticvablarda ismim Said Nursî iken, her tekrarında Said Kürdî ve Bu Kürd diye beni öyle yâd ediyorlar. Bununla, hem ahiret kardeşlerimin hamiyet-i milliyelerine ilişip aleyhime bir his uyandırmak, hem mahkeme ve adaletinin mahiyetine bütün bütün zıt ve muhalif bir cereyan vermektir.”

“Hem, istemediğim halde birisi bana iyi dese, bana nezaret eden memur kıskanarak kızıyor, nüfuzunu kırayım diye vicdansızcasına tedbirler yapıyor, âmirlerinden iltifat görmek için beni tâciz ediyor.”

“Efendiler! Otuz kırk seneden beri ecnebî hesabına ve küfür ve ilhad namına bu milleti ifsad ve bu vatanı parçalamak fikriyle, Kur’ân hakikatine ve imân hakikatlerine her vesileyle hücum eden ve çok şekillere giren bir gizli ifsad komitesine karşı, bu meselemizde kendilerine perde yaptıkları insafsız ve dikkatsiz memurlara ve bu mahkemeyi şaşırtan onların Müslüman kisvesindeki propagandacılarına hitaben, fakat sizin huzurunuzda zâhiren sizinle bir kaç söz konuşacağıma müsaade ediniz.”

Sadece bu kadar değil. Daha başka yerlerde de Bediüzzaman, hizmet-i Kur’aniyeye çalışan insanların memurluk sahasına çekilerek nasıl Nurlardan soğutulduklarını anlatır ve şöyle der:

“Resmen iki büyük merkezde, iki heyet-i ilmiye, beyanı münasip olmayan çok esbaba binaen, her vesile ile, hoca kısımlarının Risale-i Nur dan çekilmeleri için çok vasıtaları istimal ediyorlar. Memuriyet gibi derd-i maişet belasıyla biçare hocaları dairelerine çekip, Nurlardan uzaklaştırıyorlar.”

“Cepheyi burada değiştirdiler. Düşmanâne taarruzdan vazgeçip, dostane hulûl edip, has talebeleri Risale-i Nur’un hizmetinden geri bırakmak için memuriyet gibi bir meşgale buluyorlar, veya terfian işi çok diğer bir memuriyete veya diğer bir meşgaleyi buluyorlar. Burada, o neviden çok vakıalar var. Bu taarruz, bir cihette daha zararlı görünüyor.”

Fakat benim burada asıl dikkatini çekmek istediğim metinler, Bediüzzaman’ın memurluğun kullanılabilir yanına değil de zulmetmeye meyyal tarafına dikkat çektiği yerler. Lahikalar içinde iki yerde de Bediüzzaman, memurluk içindeki bir kem damara dikkat çekerek, hem Demokrat Partiyi, hem de ondan sonra gelecek dindar hürriyetperverleri ‘Halk fırkasının paralel devletine’ ve ‘memur vesayetine’ karşı şöyle uyarıyor:

“Halk Partisi ise: Hakikaten acip ve zevkli bir rüşvet-i umumîyi kanunlar perdesinde bazı memurlara verdikleri için, yirmi sekiz senelik bütün cinâyatıyla başkaların cinâyâtı ve İttihatçıların ve mason kısmının seyyiatları da o partiye yükletildiği halde, Demokratlara bir cihette galip hükmündedirler. Çünkü ubudiyetin noksaniyetiyle enaniyet kuvvet bulur, nemrutçuluklar çoğalır. Bu benlik zamanında, memuriyet hakikatta bir hizmetkârlık olduğu halde, bir hâkimiyet, bir ağalık, bir nemrutçulukla nefse gayet zevkli bir hâkimiyet mertebesini bir kısım memurlara rüşvet olarak verdiği için, bütün o acip cinayetlerle ve kendinden olmayan ceridelerin neşriyatıyla beraber bana yapılan muamelelerinden hissettim ki, bir cihette mânen Demokratlara galip geliyorlar.”

“(...) memuriyet bir hizmetkârlıktır; bir hâkimiyet ve benlik için tahakküm âleti değil. Bu zamanda terbiye-i İslâmiyenin noksaniyetiyle ve ubudiyetin zafiyetiyle benlik, enaniyet kuvvet bulmuş. Memuriyeti hizmetkârlıktan çıkarıp bir hâkimiyet ve müstebidâne bir mertebe tarzına getirdiğinden, abdestsiz, kıblesiz namaz kılmak gibi, adalet, adalet olmaz, esasiyle de bozulur. (...) Şimdi, Adnan Menderes gibi, ‘İslâmiyetin ve dînin icaplarını yerine getireceğiz’ diye ve mezkûr iki kanun-u esasîye karşı muhalefet edip tam zıddına olarak iki dehşetli cereyan, gayet büyük rüşvetle halkları aldatmak ve ecnebîlerin müdahalesine yol açmak vaziyetinde hücum etmek ihtimali kuvvetlidir.

Birisi: Birinci kanun-u esasîye muhalif olarak, bir câni yüzünden kırk mâsumu kesmiş, bir köyü de yakmış. Bu derecede bir istibdad-ı mutlak, her nefsin zevkine geçecek memuriyete bir hâkimiyet suretinde rüşvet vererek, dindar hürriyetperverlere hücum ediliyor.”

Garip gelebilir, ama ben bugünlerde yaşadıklarımızla bu metinler arasında ilginç bağlantılar kuruyorum. Özellikle Gülen Hareketiyle...

Hakikaten de Gülen Hareketi, Risale mesleğinden bu noktada büyük bir ayrılık gösteriyor. Bediüzzaman’ın aksine, kadrolaşabildiği her yerde, devletin (bizzat Gülen’in ifadesiyle) ‘kılcal damarlarına kadar sızmaya’ gayret ediyor. Bediüzzaman, memuriyetin ‘alet olma ve iradesizleştirme’ yönünden ne kadar kaçıyorsa; Gülen, o kadar bunun peşinde koşuyor. Hatta bizzat devlet içinde görevlendiremediği elemanlarını bile, yine kendi kurumlarında memurlaştırarak (ve dışarıda çalışmalarını günah saçan ortamlara girmek olarak tasvir ederek) iradesini kontrol altına alıyor. Belki onları asgarî ücretle süründürüyor, belki emeklerini sömürüyor, ama bunu da ‘hizmet-i Kur’an’ başlığı içinde ibadet olarak sunarak dizginlerini bırakmıyor. Asabiyetten ayrılmalarına izin vermiyor.

Özel teşebbüste bulunacakların bile, hareketin bu dalda faaliyeti olsun veya olmasın, mutlaka onlara danışması gerekiyor. Diyelim, bir yayınevi kurmak istediniz ve cemaattensiniz, eğer onlarla istişare etmezseniz (ki istişare değil, izin almak bu) dağıtımcı firmalarında yayınevinizi banlayarak ve hakkınızda kötü bir şöhret yayarak sizin piyasada iş yapmanızı engelleyebiliyorlar. Kendi dışında rızk (ve dolayısıyla özgürlük) alanları oluşmasını pek sevmiyor cemaat. Tasavvur ettiği dünya daha çok memurlar cumhuriyeti gibi. Tıpkı Orwell’ın karaütopyası 1984’te olduğu gibi. Hatta biraz daha cüretle; tıpkı Komünizm’de olduğu gibi. Kişinin kimliğini ve ekmeğini borçlu olduğu yere asabiyetle bağlandığı bir ütopya!

En serbest ticarî teşebbüslerin bile cemaatin üst kademesiyle istişare edildiği, onayıyla ancak yola çıkıldığı; verilen bu onayların da karşılığında yapılması istenen bazı ‘iyiliklere’ bağlandığı enteresan bir zemin bu. Gülen’in ve cemaatin dünyasında kurumların ve kurumlara mecbur memurların büyük bir yeri/önemi var. Hatta bu son krizde de en büyük emeği yine onların kurumlarında çalışan hazır kıtalar veriyor. Çünkü kendi içlerinde oluşturdukları bir ‘endoktrinasyonel kapalı enformasyon’ ağları da var. Memuriyet içinde kaldıkları sürece bu insanlar sadece kendileri gibi düşünenleri okuyor ve deklare edilen bilgileri yayıyorlar. Başka fikir o kapılardan içeriye sokulmuyor. Böylece de körükörüne itaate odaklı, asabiyet-i cemaatiye ile kuşanmış ‘memur orduları’ kuruluyor orada. Her yanlış, nevin enaniyeti ve bilimselliği içinde vicdanı sızlatmaz hale getiriliyor.

Bir diğer menfi yönü de; 17 Aralık milli iradeye darbe operasyonları sırasında bazı savcı ve emniyet mensuplarının söyledikleri sözlerden, takındıkları tavırlardan da farkettiğimiz o ‘hâkimiyet rüşveti.’ Bulunduğu makamın, Bediüzzaman’ın ilgili yerlerde sıklıkla vurguladığı gibi, millete hizmet yeri olduğunu düşünmeyip; kendisinin hâkimiyeti için, nemrutçuluk yapması için verildiğini sanarak, atanmış bir sarhoşlukla milletin seçtiğine meydan okuma çılgınlığı.

Mesela; “Sizi başbakan bile kurtaramaz!” veya “Boşbakan!” tarzı söylemler üretilebiliyor artık o makamlardan: “Bu derecede bir istibdad-ı mutlak, her nefsin zevkine geçecek memuriyete bir hâkimiyet suretinde rüşvet vererek, dindar hürriyetperverlere hücum ediliyor...” ve şahidi oluyorsunuz bunun. Bediüzzaman’ın dindar hürriyetperverler adına endişe ettiği paralel yapı, bu sefer şeytanın sağdan gelmesi gibi dinî bir hareket gılafı giyerek hürriyetinize saldırıyor.

Memuriyetin, iradesizleştirmesinden kendini kurtarabilmiş kardeşlerimi tenzih ederim. Fakat çoğunluk böyle ve bu halde. Bediüzzaman’ın uyarıları boş değil, boşuna değil. Görüyorsunuz ya, onun metinlerinden ışığını aldığını söyleyen koca bir cemaat, bir meyl-i memuriyet ve iktidara karışmak hevesiyle nasıl ülkeyi berbat ediyor, ortalığı fitne ile tutuşturuyor! Bu yapılanların, yaşananların Bediüzzaman’ın tavsip ettiği şeyler olduğu söylenebilir mi? ‘Hedef gösterip kelle istemeyi’ kulluğun zirvesi, hizmetin dibi sananlarla Risale mesleğinin ne alakası olabilir? Allah, bu çok kimlikli ‘adanmış robotlara’ karşı yardımcımız olsun. Paralel yapılara fırsat vermesin. Ve körükörüne itaatin yaptığı yıkımlardan ülkemizi, hürriyetimizi ve meşru hükümetimizi korusun. Âmin.

Çok kimlikli olmanın kökenleri 7: Seçilmişlik algısı

2010 yapımı Ajan Salt filmini hatırlarsınız. başrollerini Angelina Jolie ve Liev Schreiber'in paylaşıyordu. (Yönetmeni ise Phillip Noyce'du.) Film; KGB'nin, soğuk savaş yıllarında, beyinlerini yıkadığı ‘seçilmiş çocukları’ Amerika'ya yerleştirmesini ve günü geldiğinde, her biri devlette kilit noktalara yükselmiş bu elemanlarını büyük bir operasyon için harekete geçirmesini anlatıyordu. Bu çocuklar o kadar iyi endoktrine edilmişlerdi ki, KGB ile son temaslarının ardından çok uzun yıllar geçmiş olmasına rağmen, günü geldiğinde kendilerine verilen emirleri—canları pahasına—yerine getiriyorlardı. Bir tanesi hariç...

Endoktrinasyon (beyin yıkama) sadece istihbaratlar için değil, terör örgütleri için de önemli. 2007 yapımı olan Kara Elmas filmini izleyenler, Afrika'da, masum çocukların, çeşitli endoktrinasyon yöntemleriyle nasıl 'çocuk askerlere' dönüştürüldüğünü anımsayacaklardır.

Bunun İslam tarihindeki en belirgin örneği ise, Haşhaşiler. Hassan Sabbah'ın yola başlarken Şiiliğin İsmailiye öğretisini 'kullandığı' fakat daha sonra, Alamut Kalesi'ni de elde etmesinin ardından, çok başka bir noktaya getirdiği bir harekettir Haşhaşi Hareketi. Fiilen tam bir devlet olmamasına karşın, devletlerin (özellikle Selçukluların) siyasetine müdahil olmuş; ikinci bir güç olarak söz sahibi olmaya çalışmıştır. Ölümüne bağlı mürit/suikastçileriyle (ki onları da daha çocukken ailelerinden alıp yetiştirirler) nicelerine tehdit dolu mesajlar yollamıştır bu hareket. Nizamülmülk gibi tehdite papuç bırakmayanları ise, katlettirmiştir. Hatta bazı kaynaklarda, o dönemde, Batınîliği eleştiren İmam Gazalî'nin de bu tehditlere maruz kaldığı anlatılır. (Mürsel Gündoğdu, böyle bir sahneyi, Akıl Kalbi Ararken kitabında anlatır.)

Öyle enteresan sızma yöntemleri vardır ki, müritlerin; bazen çok uzak şehirlerdeki emirler bile yanıbaşlarına bir hançer ve ucunda Hassan Sabbah'ın tehdit mesajı ile uyanırlar. Selçuklu Hükümdarı Melikşah'ın bile böyle bir sabaha uyandığı anlatılır. Bu uyuyan hücreler, o kadar iyi endoktrine edilmişlerdir ki, gün gelip kendilerine aksi yönde emir verilinceye kadar, içine yerleştikleri sistemlere sıkı sıkıya itaat ederler. Komutanlarının ve amirlerinin gözlerine girerler, yükselirler. Nihayetinde sistem içinde en üst seviyelere kadar ilerlemiş birisi, kendisine iletilen bir emirle, gerçek niyetini ortaya çıkarır. Kandırıldığı yalancı cennet sayesinde, bu yaptığının Allah yolunda büyük bir hizmet olduğunu bile düşünür.

Kadrolaşma meselesi gelince, bir örnek daha var konu hakkında İslam tarihinde. Belki bu kadar korkutucu ve terörize durmuyorlar, ama yaptıkları yıkım hiç de Haşhaşilerin yaptığından geri kalır değil. Hatta çoğu noktada onlardan üstler. Onlar kim mi? Tabii ki, Emeviler. Yani Ümeyyeoğulları. Hz. Osman'ın (r.a.) hilafeti zamanında onun hüsnüzannı ve muhabbeti ile yaptıkları kadrolaşma, ileride öyle boyutlara varıyor ki, en nihayet hilafeti, saltanata çevirebilecek bir gücü kendilerinde bulabiliyorlar. Bugünkü tabirlerle ifade edecek olursak, raşid halifelerden gelen demokrasi mirasını, kendi kadrolarının/soylarının lehine bir darbe hareketiyle saltanata dönüştürüyorlar. Hatta bu yolda Hz. Hüseyin'i şehid etmekten bile çekinmiyorlar. Babadan oğula geçen bir üstünlük algısı çocuklara aktarılan bir miras onlarda da.

Peki; Ümeyyeoğullarını olsun, Haşhaşileri olsun, uygulamalarında bu kadar dinin kurallarından saptıran nedir? Benim bu noktada ilk teşhisim; 'ilahî seçilmişlik algısı' üzerine. Fakat burayı biraz daha açabilmek için sizi Şükrü Nişancı'nın Sivil İtaatsizlik kitabına götüreceğim. Orada 'otorite' kimdir ve farklı siyasi kültürlerde otorite gücünü/yetkisini nereye dayandırır konuları işlenirken Şükrü Nişancı, Hz. Ömer'e dair şöyle çok hoş birşeyi anlatıyordu: Hz. Ömer, hilafeti döneminde, kendisine Allahın halifesi denmesinden hoşlanmaz, "Bana müminlerin emiri (emire'l-mü'minin) deyin!" dermiş.

Şükrü Nişancı'nın meseleye yaptığı yorumlardan benim anladığım şuydu: Hz. Ömer, yetkinin seçim ve biatla halktan alındığını ve aslında halka ait olduğunu belirtmeye çalışıyordu. Yönetim yetkisinin, peygamberlerden sonra, ilahî bir kaynağa dayandırılmasını tasvip etmiyordu. Kendisi de hayatı boyunca emire'l-mü'minin unvanını bu yüzden kullanmıştı.

Daha sonra Şükrü Nişancı, otoritesini 'ilahî seçilmişlik' üzerine kurgulayan dinî/siyasî krallıkları veya farklı formattaki yönetimleri masaya yatırarak; yetkiyi halktan aldıklarını düşünmedikleri için ileride halka hesap verme ihtiyacı hissetmediklerini, bu nedenle de baskıcı/totaliter yönetimlere dönüştüklerini ortaya koyuyordu. Batıdaki krallıkların da, bizdeki Ümeyyeoğullarının/Haşhaşilerin de temel problemi buydu: Soydan veya mistik öğelerden ötürü 'seçilmiş ve layık olanların' kendileri olduğunu düşünme... (Hatta Hassan Sabbah’ın mehdiye dair hadisleri kendisine tevil ettiği de anlatılır.) Aksi yönde, yani halklara yönelik evrilmenin olduğu dönemlerde ise iktidarlar, yetkiyi aldıkları yere hesap vereceklerini düşündükleri için, halka karşı daha iyi ve âdil davranıyorlardı.

Buradan yakın tarihe de bir atıf yapalım: Yine böyle gücünü/yetkisini bir seçilmişlik ve kurtarıcılık üzerine kurgulayan devr-i sabık yönetimi de, halka hesap verme ihtiyacı hissetmediği için, inkılaplarını 'halka rağmen ama halk adına' yapmaya teşebbüs edebilmiştir. (Çetin Altan bunlara cumhuriyet değil, Ankara oligarşisi der.) Onun uzantıları olan geçmiş cuntalar ve günümüz Ergenekon örgütü de, halk kurtarılmak istemediği (ve zaten kurtarılacak da bir durum olmadığı) halde, önce halkı kurtarılmayı isteyecek bir kıvama getirmek, eğer bu becerilemezse, yine de zorla kurtarmak üzerine bir seçilmişlik sapkınlığı yaşamışlardır. (Örneğin; TSK'nın bir kısmının, iç siyasette, halka hesap vermeyen böyle bir kurtarıcılık/seçilmişlik görevini pırpırlarında hissettiğini tecrübelerden biliyoruz.)

Çok uzatmayacağım. Bu noktada, bütün bu bilgiler hafızamızda Gülen cemaatinin söylemlerine ve eylemlerine de bakalım istiyorum. "Gülen cemaati, dünya üzerinde güttüğü misyonu hangi otoriteye bina ediyor?" diye soracak olursanız, Sohbetlerinde ve metinlerinde Gülen'in de sıklıkla dikkatleri çektiği gibi; yaptıkları vazife, ilahî bir kaynaktan aldıkları 'tecdid' vazifesidir. Yetkilendirme ilahî bir kaynaktan olmaktadır ve bu vazife, Bediüzzaman'dan sıklıkla yapılan bir alıntıyla, 'ihsan-ı ilahî' olarak omuzlarına konmuştur.

Fakat gelgelelim, Gülen Hareketi, bu ihsan-ı ilahîyi, Bediüzzaman gibi sadece din hizmeti alanında ve bir 'ihsan' gibi değil; daha geniş bir dairede ve ihsan'dan 'hakedilmiş seçilmişliğe' yaşanan bir evrilmeyle anlamaktadır. Bu aslında ihsan’dan asabiyet’e doğru bir kıvrılmadır. Aynı lafzı, farklı bir anlam kastederek kullanmaktadır. Bunu bazen Türk milletinin tarihî misyonuna hamasi söylemlere bağlayarak ‘soy bağlamında’ anlatır Gülen. Bazen de ahirzamanda gelecek olanlara/altın nesile dair mistik öğelerle... (Fakat bir dipnot: Emeviye de Ümeyyeoğullarının üstünlüğünü Arap milliyetçiliği ile destekler. Ve Haşhaşiler de kendi hiyerarşilerini yerleştirirken böyle bir mistik dil kullanır.)

Hatta devlet iradesine hükmetme alanında da bu seçilmişliğin devam ettiğini düşünmektedir Gülen. Kendisinin; "Avukat da kiralayacaksınız. Hakim de kiralayacaksınız!" şeklindeki tavsiyeleri; yapının, 'seçilmişlik algısını' nasıl illegal faaliyetlerine mâsadak yaptığını gözler önüne sermektedir. Kendisiyle, yıllar önce, Nur hareketinin geleceği üzerine bir toplantıda bir araya gelen birisinden dinlediğim hatıraya göre; Gülen, iman-hayat-şeriat dediği üç alandan birincisinin tamamlandığını ve artık ikincisine geçmek gerektiğini düşünmektedir. Muhtemelen bu alanı, Bediüzzaman'ın tekrar tekrar yaptığı 'iktidar olmaya meyletmeme' tavsiyesini görmezden gelerek, siyasi daireye de sıçratmaktadır. Fakat bu alanda da söz sahibi olma hakkını halka değil, 'seçilmişliğe' dayandırdığı için, bu durum, demokrasi adına ciddi bir tehlikedir. En az Emeviler kadar hem de.

Ayrıca; karışma yetkisini böyle bir noktaya dayandıran birisinin, siyaset alanının gerektirdiği saptırmaları dinin içinde şerhler üreterek içselleştirmesi de kaçınılmazdır. Çünkü otoritesinin kaynağı ilahîdir ve yaptıklarının da ilahî bir dayanağı olmalıdır. Bu noktada bir siyasi parti rahatlığına sahip olamaz. Örneğin; internette de rahatlıkla bulunabilen bir ses kaydında, başörtüsüz okumaya cevaz vermeyen ve bu konuda çok sert konuşan Gülen'in, ilerleyen yıllarda "Başörtüsü füruattır!" diyerek gençleri başları açık okumaya yönlendirmesi, tâbileri tarafından fıkhî alanda da bir cevaz olarak algılanmıştır.

Yine geçmişteki vaazlarından birinde (ki yine nette rahatlıkla bulunur) bedduaya karşı çok net bir tavır koyan Gülen'in, yıllar sonra siyasi bir meselede çok şiddetli beddualar etmesi, takipçileri tarafından revaçla yapılmasına ve dinî cevazlar (hatta teşvikler) üretilmesine neden olmuştur. Yani ihsan-ı ilahî'den hakedilmiş/seçilmiş otoriteye doğru yaşanan evrilme, o evrilmenin iktidar alanına kadar teşmil edilmesi ve buradan kaynaklanan ‘çok kimlikli hallerin’ şeriat dairesine de taşınması, Gülen Hareketinin temel sorunlarından birisidir. Ve bu seçilmişlik algısı, kendilerine, konjonktüre göre, şeriatın naslarına çok da bağlı kalmadan gerekli esnemeleri yapabilme kabiliyeti vermektedir. (Bu konu hakkında Metin Karabaşoğlu’nun ‘Yuşa Makamı: Yeniden’ yazısı mutlaka okunmalıdır. Orada Hz. Hızır örneklemesi üzerinden; ‘her işinde hikmet olan, ancak bugün anlaşılmayan’ bir Hocaefendi imajının tâbilere nasıl yüklendiği anlatılmaktadır.)

Bu esnemelerin her korkuncu ise, uyuyan birer hücre gibi devletin her yerine yerleşmiş takipçilerin, gün gelip kendilerine emir verildiğinde, bağlı bulundukları devlet otoritelerini ayaklar altına alarak, bizzat yine kendi devletlerine ve meşru hükümetlerine operasyon yapabilmeleridir. Fakat Bediüzzaman, böylesi bir seçilmişlik algısının doğuracağı zararlara bir eserinde şöyle dikkat çeker: "Evet, her vakit, hususan bu zamanda ve bilhassa dalaletten gelen gaflet-i umumiyede; siyaset ve felsefenin galebesinde; ve enaniyet ve hodfüruşluğun heyecanlı asrında büyük makamlar herşeyi kendine tâbi ve basamak yapar. Hatta dünyevî makamlar için dahi mukaddesatını alet eder. Manevî makamlar olsa, daha ziyade alet eder. (...) Elhasıl: Hakikat-ı ihlas, benim için şan ü şerefe ve maddî ve manevî rütbelere vesile olabilen şeylerden beni men'ediyor."

İşte, kanaatimce; mezkûr seçilmişlik algısı, tam da Bediüzzaman'ın hakkında endişe ettiği bu şeydir. Tahayyül ettiği makama/seçilmişliğe, tahakkukta çok şeyleri kurban etmektir. Böylesi her kırılma, İslam tarihi boyunca bir fitnenin başlangıcı olmuştur, bugün olduğu gibi... Bu arada, yazının başından beri endoktrinasyonu konuşurken karşımıza sürekli çocuklar çıktı dikkat ederseniz. Çünkü çocuklar ve gençlerde beyin yıkamanın daha başarılı olduğu bir gerçek. Şimdi, yazının finaline gelirken, dersane meselesinin cemaat için neden bu kadar önemli olduğuna da dikkat çekebildim mi? Çocuklar, gençler, seçilmişlik algısı, beyin yıkama, öğrenciler, abiler... Bilmiyorum, bir yerlere bağlayabilmiş olmanız lazım. Ne kadar Hassan Sabbah da olsanız, küçükken elinize geçmeyen birisini fedai/çok kimlikli/rahat kullanılır yapamazsınız.

Çok kimlikli olmanın kökenleri 4: Şebperestlik

“Sen de onlara: Eğer sahiden doğru söylüyorsanız delilinizi getirin." (Bakara sûresi, 111. ayetten)

İlk kez 28. Mektup’ta görmüştüm o ifadeyi. Bediüzzaman, ‘rüya’ ile ilgili bir bahse girizgâh yaparken onu alıntılamıştı: “Ne şebem ne şebperestem men. Ğulami şemsem, ez şemsi mi gûyem haber...” Manası şöyle veriliyordu aynı sayfanın altında: “Ben ne geceyim, ne de geceye kulluk ederim. Ben bir hakikat güneşinin hâdimiyim ki, size ondan haber getiriyorum.” İfade Farsçaydı ve İmam-ı Rabbani’ye (k.s.) aitti. Yani nakşibendiliğin ve tasavvuf mesleğinin güneşi, ekser ulemanın kanaatine göre ‘ikinci bin yılın müceddidi’ olan birisine.

Günlerce düşündüm ben bunu; “Geceye tapmakla rüyanın ne alakası var?” diye. Sonra bir gün, bir sözlükte şebperest kelimesinin tasavvuf içre bir anlamına rastgeldim. Şöyle deniyordu: “f. Geceye, rüyaya ve uykuya fazla kıymet veren...” O zaman anladım ki, ‘şebperest’ mecazi ve eleştirel bir ifadedir. İmam-ı Rabbani gibi hakikat mesleğindeki zatlar, rüyaya düşkün ehl-i zevk ve keşf erbabına bu ifade ile bir eleştiri getirmektedir. Bediüzzaman da yine bu yüzden, rüyaya düşkün gördüğü bir talebesine, ihtarından evvel bunu alıntılamıştır. Ve devamında demiştir:

“(...) kardeşim, seninle mahz-ı hakikat dersini müzakereye alışmışız. Hayalâtlara karşı kapısı açık olan rüyaları tahkikî bir surette mevzubahis etmek, tahkik mesleğine tam uygun gelmediğinden, o cüz’î hadise-i nevmiye münasebetiyle, mevtin küçük bir kardeşi olan nevme ait ilmî ve düsturî olarak altı nükte-i hakikati, âyât-ı Kur’âniyenin işaret ettiği vecihte beyan edeceğiz.” Hem yine devamında demiştir: “Kur’ân ile tefe’üle ve rüyaya itimada ehl-i hakikat taraftar değiller.”

Sonrasında okuduğum metinlerde de bu ifadeler aklımda oldu. Gördüm ki, ehl-i hakikat, hangi dalda ihtisas sahibi olursa olsun, o meslek erbabını rüyasını sınamak noktasında uyarmış. “Aman!” demiş. “Dikkat!” demiş. Nasıl bir sınamak bu? Rüyayı Kur’an ve sünnet ölçüleriyle sınamak. Mesela fakihler demişler ki: “Rüya, fıkhın delillerinden değildir.” Örneğin; bir adam, rüyasında “Sen bundan sonra namaz kılma. Senden namazı kaldırdık!” diye birşey işitse, o rüya ile amel etmesi caiz değildir. (Gavs-ı Âzam Hazreti Abdülkadir’in böyle bir menkıbesi bulunur.) Çünkü Kur’an ve sünnetin açık emirleri ve hükümleri vardır. Bu noktada rüya ile fıkıh şekillendirilemez. Ancak Kur’an ve sünnete muhalif olmayan manalarda (rüya-yı sadıka nevinden olduğuna kesin kanaat getirilirse ve tabiri de ehline yaptırılırsa) güzel bir zan olarak ümit edilebilir. Yoksa rüyalardan yeni hükümler çıkarılamaz. Eskileri onunla kaldırılamaz. Hele üzerinde Kur’an, sünnet, icma ve kıyas ölçüleri işletilmeden “Ben rüyamda böyle gördüm. Bana böyle emredildi. Ben böyle yapacağım!” denilemez.

Diyenler olmamış mı? Olmuş. Fakat onlar da hakikat mesleği erbabınca hep sigaya çekilmişler. Mesela İbn-i Arabî (k.s.) ki, büyük bir velidir; eserlerinde yakazaten kendisine bildirilen hadisleri naklettiğinden, ulema, onun eserleri okunurken dikkatli olunmasını söylemişlerdir. “Hususi, yakazaten kendisine söylenmiş şeyler olabilir. Fakat onlardan ümmete emir çıkarılamaz ve o has sözler genel hükümler için ölçü olamaz!” demişlerdir. Nihayetinde bir müfessir olan zaman göstermiştir ki, onun mesleği, kendisine ve Sadreddin-i Konevi gibi şahıslara hastır. Kendisi hâdi olsa da her meselede ve her zaman mehdi olamayacaktır. Çünkü keşfini, hakikate nazaran daha fazla önemsemiştir. Ümmetin geneline hitap edense hakikat mesleğidir. Belki de bu yüzden İmam-ı Rabbani (k.s.) der:

"Hakaik-i imaniyeden bir meselenin inkişafını, binler ezvak ve mevâcid ve kerâmâta tercih ederim." Hem der: "Bütün tariklerin nokta-i müntehâsı, hakaik-i imaniyenin vuzuh ve inkişafıdır." Hem yine der: "Velâyet üç kısımdır. Biri velâyet-i suğrâ ki, meşhur velâyettir; biri velâyet-i vustâ, biri velâyet-i kübrâdır. Velâyet-i kübrâ ise, verâset-i nübüvvet yoluyla, tasavvuf berzahına girmeden, doğrudan doğruya hakikate yol açmaktır." Hem yine der: "Tarik-i Nakşîde iki kanatla sülûk edilir. Yani, hakaik-i imaniyeye sağlam bir surette itikad etmek ve ferâiz-i diniyeyi imtisal etmekle olur. Bu iki cenahta kusur varsa, o yolda gidilmez." Yani feraizden taviz verenler, itikadında sapma olanlar ne nakşi mesleğinde ne de hakikat mesleğinde söz sahibi değildirler. İsterlerse havada uçsunlar, ister suda yürüsünler.

Rüya konusunda, Bediüzzaman, sadık rüyaların hakikatini kabul edip onlara dair çok şeyler anlatsa da, külliyatın genelinden anlarsınız ki; rüyaların fazla medar-ı bahs olmasını sevmemektedir. Hatta yıllar önce gördüğü Ağrı dağının parçalanması tasviri ile meşhur rüyasını anlatırken bile orada kendisine “İ’caz-ı Kur’an’ı beyan et!” diyen kişinin ismini vermez. Mühim birisinin âmirane söylediğini zikredip geçer. Nur talebelerinin o şahsın kim olduğuna dair çok teorileri vardır. Ancak bence Bediüzzaman’ın o ismi vermeyişi yine hikmetli ve sırlıdır. Belki de o isim üzerinden kendisine fazilet atfedilmesine ve rüya üzerinden zatına inkıyad edilmesine sebebiyet vermemek içindir. (Lemaat’taki Meclis-i Nuranî bahsinde de yine meclisteki kişilerin kimler olduğunu yâd etmez.) Dedim ya, o bir hakikat güneşi hâdimidir. Hakikatin, hayalattan fazilet almaya ihtiyacı yoktur. Bu yüzden de lahikalar boyunca kendisine yazan talebelerinin bu tarz nakillerine iltifatı zayıftır. Bazı olur, tek satırla, “Tabiri çıkmış” deyip keser.

Yine manevî keşfiyatını dahi mizana vurduğunu görürsünüz Bediüzzaman’ın. Mesela; “Eski Said, bir hiss-i kablelvuku ile iki acip hadiseyi hissetmiş, fakat rüya-yı sadıka gibi tabire muhtaç imiş…” dediği yerde kendi keşfini yorumlamakta yaptığı hatayla yüzleşir. Rahattır her zaman. “Bediüzzaman’ı büyük yapan nedir?” diye bana sorulduğunda vereceğim cevap da hazırdır: “O, kendisinde gördüğü hatalarla yüzleşecek kadar, hayatını ikiye bölüp mazisini mizana vuracak kadar merttir.” Yaptığı hataların arkasını yüz tevil ile toparlamaya çalışmaz. Talebelerini buna çalıştırmaz. Yanlışa yanlış der ve yoluna devam eder. Yine lahikalarda, ebced hesaplarında yaptığı düzeltmeleri kayıt altına aldırmakla bu rahatlığını ortaya koyar.

Şimdi bir kenarda İmam-ı Rabbani gibi, Bediüzzaman gibi hakikat güneşi hâdimleri vardır; diğer yanda rüyacılar. Onları nasıl tanırsınız biliyor musunuz? Fıkıhtan, Kur’an’dan, sünnetten saptıkları her anda, tevbe etmek yerine, yeni bir rüya ortaya çıkarmalarıyla. Şapkadan tavşan çıkarır gibi rüya çıkarırlar onlar. Mesela dersiniz: “Yahu bu Türkçe olimpiyatları ne Kur’an’ın emri, ne sünnette var? Hem asabiyet kokuyor. Neden bu kadar kaynak, insan, zaman buna ayrılıyor? Bu nasıl Kur’an hizmeti? Hem kızlı-erkekli gençlerin gelip şarkı söylediği bu şey, nasıl bir din gayreti?” Daha soru ağzınızdan çıkmadan bir rüya uçup gelir mektuplarla: “Allah Resulü Türkçe olimpiyatlarına gelmiş!” Şap diye ağzınıza rüya tokatını yapıştırırlar. Daha ne fıkhı hatırlarlar, ne sünneti. “Hakikat mesleğinde rüyalara o kadar itimat edilmez” de diyemezsiniz, fıkıhta rüyaların delil sayılmadığını da.

Daha da fenası; ehl-i iman arasında beddualaşmak gibi elim bir hadiseyi masaya yatırırsınız. “Bu yanlış birşeydi. Tamam, bir hatadır oldu. Savunulmasın. Özür dilensin!” Aman, aman! Nasıl böyle birşey söylersiniz? Bu ihtarı yapan bir kardeşime, yine camiadan olan kardeşinin dediği gibi: “O beddua, Allah Resulü’nün rüyada emretmesiyle yapılmıştır. Onun emri olduktan sonra, daha nasıl sorgulanır?”

"Ulan ne iş? Din yeniden rüyalarla mı vahyolunuyor!" diye bağırasınız gelir, ama merhametiniz el vermez. Karşınızdaki bir şebperesttir çünkü. Şebpereste hakikat dersi vermek, deveye hendek atlatmaktan zordur.

Camiadaki (veya Hizmet Hareketindeki) kardeşler arasında bu rüya meselesi enteresan bir revaçtadır. “O rüyasında şunu görmüş. Bu rüyasında falancadan emir almış. Zaten büyüğümüz her gece rüyasında onunla beraber. Falanca abiye rüyasında söylemişler. Yeşil kubbeden geliyor tüm haberler…” böyle garip ve korkutucu bir tarık-ı hayalat (hatta mezheb-i hayalat), kendi fıkhını rüyalar üzerinden ufaktan ufaktan kurgulayarak, gelmeye başlamıştır. Türbana füruat dese de güzel anlaşılır, Mavi Marmara’ya tüm ümmeti küstürmek pahasına çirkin baksa da, mümin bir topluluğa beddua sallasa da...

Doğru ya, haberler rüyalardadır. Strateji gündüzleri değil, geceleri fakslanmaktadır. Daha fazlasına ne gerek vardır? Ve şalter kapatılır. Daha da acibi: Ortaokul çağındaki öğrenciler sınavlara çalışmak için abilerin rahle-i tedrisine ilk diz çöktükleri günden itibaren bu rüya tedrisine de başlarlar. Önce abilerin gördüğü rüyalardan bir girizgâh yapılır. Sonra genç sık sık; “Rüyanda filanı gördün mü? Falanı gördün mü?” sorularına muhatap kılınır... Bu tamamen bir zemin çalışmasıdır aslında. Böyle bir zeminde yetişen çocuk, Kur’an’a, sünnete, fıkha, icmaya, kıyasa bakacağına; abisinin, ablasının rüyalarına bakmaya başlar.

Böylece istedikleri evrilmeyi yaşatabilirler onlara. İstedikleri yeni kimliğe sokabilirler. O çocuk, madem dinî emirleri vahiyden değil, rüyadan çıkaracaktır; her türlü kandırılır. Her pozisyona sokulur. Her kimliğe saptırılır. Bir ‘çok kimliklilik’ eğitimi de buradan verilir böylece. Esneme eğitimi, kıvırma eğitimi, emredildiği anda yer ve yörünge değiştirme eğitimi; rüyaya göre şekillenme eğitimi. Fıkıhla, vahiyle, sünnetle sınanmama, hem sınamama eğitimi. Halbuki yine 28. Mektup’ta İmam-ı Rabbanî (k.s.) ne demektedir: “Evliyaya tuzak olan hayaller, ilahî bahçelerin ay yüzlü güzellerinin akisleridir...” Yani bazen tuzak, ay yüzlü güzellerin yüzünde gülümser. Bazen de şeytan sağdan gelir. Kıyamet kopana kadar bu imtihan bitmez. Güneşi seçen yolundan şaşmaz, geceye tapan önünü görmez. Bu, böyledir.



Bitirirken bir not: Daha Bediüzzaman’ın sağlığında, Nur talebeleri mabeynindeki ilk fikir ayrılığı diyebileceğimiz, Hüsrev abinin Latin alfabesi ile Risale basımına karşı verdiği tepkinin de yine bir rüyadan kaynaklanması, rüya meselesindeki endişemize not olarak eklenmeye değer birşeydir.

Çok kimlikli olmanın kökenleri 3: Kemiyetin (niceliğin) yükselişi

“Bir de, tehdit ederek Allah’ın yolundan O’na iman edenleri çevirmek, Allah’ın yolunu eğri ve çelişkili göstermek üzere her yol üstüne oturmayın. Hatırlayın ki, siz az (ve güçsüz) idiniz de O sizi çoğalttı. Bakın, bozguncuların sonu nasıl oldu!” (Âraf sûresi, 86)

Camia ve onun zihniyet kodları üzerine düşünmeye devam ediyoruz. Madem onlar, çokluklarına güvenerek her yolun üzerine oturdular ve oturdukları her yolu (kamusal/özel her kurumu) tehdit, doğruyu eğri göstermek (cerbeze ve muğalata) gibi şeyler için kullanıyorlar, bozgunculuk yapıyorlar; artık bizim de dilimizin kemiği kırıldı. Yıllardır saklı tuttuğumuz eleştirilerimizi ortaya dökmenin zamanı geldi. Ağzımızı her açtığımızda; "Neyse, hizmetleri de var!" deyip susmamıza neden olan kuvve-i kudsiyeyi arkalarında göremiyoruz artık. Dokunulmazlık kalktı.

Kendi adıma konuşayım: Bundan sonra benden yana atış serbest. Daha beni kimse susturmaya çalışmasın ve susturamaz da. Deneyenin ancak hüznü artar, kalbi kırılır. Çünkü ben bu meseleyi âlem-i İslam'ın bahtına kurulmuş bir kumpasın parçası olarak görüyorum. Bu dakikadan sonra o kumpasın arkasında kimi görsem gırtlağına basacağım. Dostsa, o kendisini sakınsın. Ben sakınamam. Düşmanımla onu ayıramıyorum çünkü. Münafıkane bir fitne var ortada. İçindekiler mümin olsa da, fitnenin ahlakı münafık. Dostu, düşmana karışık.

Madem çokluktan bahisle başladık; o zaman bu yazımızda, 'çok kimlikliliğin' kökenlerinden 'kemiyetin yükselişini' inceleyelim.

Kemiyetin (niceliğin) yükselişi, benim dünyamda, topyekûn ümmetin bir yarasına temas ediyor. Fakat bu yara, camianın yapılanmasına döndüğümüzde daha hazin bir hal alıyor. Zira karşınızdaki yapılanma, Bediüzzaman'ın mesleğinden ve metinlerinden istifadeyle başladığı halde yola, onun tekrar be tekrar altını çizdiği hususu görmezden geliyor: "Kemiyetin, keyfiyete nisbeten ehemmiyeti yok. Asıl ekseriyet, keyfiyete bakar."

Neden mi bunu söylüyorum? Çünkü içlerinde uzun yıllar bulunmuş ve halen de teması olan birisi olarak şunu net görüyorum: Karşınızdaki kitle, onların tuttukları yola dair ne eleştiri yapsanız, ne argüman üretseniz, bunu Kur'anî zeminde burhanlarla/delillerle değil; kendi sayısının çokluğuyla ve bundan kaynaklı bir haklılıkla bastırmaya çalışıyor. Hatta diğer Nur talebesi ekollerinin sayıca, kurumca, kaynakça, paraca, bilmem daha nelerce azlığını, kendisinin onlardan daha iyi hizmet ettiğine delil sayıyor.

Ne zaman bu noktada biraz üzerlerine gitseniz, kendi çokluklarının asabiyetiyle (evet, apaçık asabiyet bu, bir nevi kavmiyetçilik) konuşmaya başlıyorlar. Hatta bizzat en başındakilerin ağızlarından duyduğumuz; stadyumlar doldurmak, bilmem ne kadar okul/kurum sahibi olmak, bilmem ne kadar bir sermayeyi yönetmek diğer ekoller üzerinde hegomonik bir baskının kurulmasına ve bu baskının sürdürülmesinin haklılığına gerekçe sayılıyor.

Aralarında kurdukları cümleler de bundan farklı değil. Mesela; bir tâbinin ihlası ve hizmetteki fazileti, şahsına dair bir meziyette/kemalde/bilgide değil; hizmete kaç kişi kazandırdığıyla ölçülüyor. Kaç gazete abonesi bulunduğu, kaç burs getirildiği, kaç kurban derisi ve himmet toplandığı, bu gibi şeyler hep aralarında yarışılan şeyler. (Bunlar için fişlemeleri bile var.) Hep kemiyete dair şeyler. Keyfiyet ise, hak getire. Keyfiyet ölüyor zaten bu kadar kemiyet konuşulurken. Daha çok insan kazanma hırsı bir program gibi yükleniyor tâbilere. Fakat şu ıskalanıyor: Böylesine hırsla daha çok insan kazanmak demek, her insana/fikre göre esnemek, o insanlar sayısınca yeni yeni kimlikler kurgulamak demek. Hepsine göre bir dil konuşmak ve biraz hepsine hak vermek demek. Çünkü keyfiyet (nitelik) dik duruşu sağlayan şey, nicelik değil.

Sırf birkaç kişiyi daha kazanabilmek için, birkaç burs daha toplayabilmek için, birkaç abone daha tavlayabilmek için ülkücünün yanında ülkücü, Atatürkçünün yanında Atatürkçü, Alevinin yanında Alevi, liberalin yanında liberal olunuyor. Sonuçsa şu: 5. Şua'nın yazarı Bediüzzaman'ın yolunu takip ederek yola çıkan bir cemaat, en nihayet 10 Kasım'da "Olmasaydın, olmazdık!" ilanı alabilecek esnekliğe ulaşabiliyor. Eskişehir Mahkemesi'nde ölümü pahasına tesettürü savunan Said Nursî'nin "Başörtüsü füruattır!" diyebilecek mirasçıları türeyebiliyor. Bütün bunlar oluyor, evet, daha fazlası da oluyor; siz de "Hizmetleri de var!" avuntusuyla susuyorsunuz.

Halbuki ne size tasladıkları sayısal üstünlükte ne de bunun için esnemelerinde hak var. Çünkü Bediüzzaman bizzat Ene Risalesi'nde söylüyor "Galip olan haklıdır" düsturunun felsefenin haksız bir kaidesi olduğunu. Galibiyetten haklılık çıkaranlar Kur'an'ın yolunu takip etmiyorlar. "Bizim cemaatimiz daha kalabalık akıllım. Çokluğuz biz. Çünkü Allah bizi destekliyor. Doğru yolda olan biziz. Seçilmiş olanlar da biz!" avuntusu, Kur'an mesleğinde beş para anlam ifade etmiyor.

Mesela kıssa-yı Kur'aniye, zahiren kazananlar olarak görünseler bile, hiçbir kâfir güruhunun haklılığını beyan etmiyor. Aksine; zahiren kaybedenler olsalar bile müminleri övüyor. Demiyor; "Akıbet galip gelenlerindir." Diyor; "Akıbet takva sahiplerinindir." Süreci sağ salim atlatmayı öğütlüyor her zaman. Sonuçları elde etmeyi değil. Sonuçlar Onun takdiri çünkü. Hikmetine binaen verir veya vermez. Ama galibiyete göre de akıbet belirlemez. Sen keyfiyetin galibiyetine konsantre ol, kemiyetin galibiyetine aldanma. "Çendan, şeytan yüzünden ekser insanlar dalâlete giderler. Fakat ehemmiyet ve kıymet, ekseriyetle keyfiyete bakar; kemiyete az bakar veya bakmaz."

Ve yine ümmet, galip gelmesine rağmen atanmış Yezid'i haklı bulmuyor, onun arkasında Allah'ın inayet elini görmüyor. Aksine; mağlup olmasına rağmen zahiren, icma elini seçimle gelen Hz. Hüseyin'in bağrına basıyor. "Sen haklıydın ey şerif, fakat sana haksızlık ettiler!" diyor. Çünkü biliyor, bu dava çok kimliklilerin, esneyenlerin, atanmaktan üstünlük devşirenlerin, sayıca çokluklarına güvenerek kazanabilecekleri bir dava değildir. Bu dava öyle bir davadır ki; "Kıymet kemiyette değil, keyfiyettedir. Bazan bir halis ve fedakar talebe, bine mukabildir."

Ve yine ne güzel söylüyor, Eddifa gazetesinde İsa Abdülkadir yıllar önce: "Nurcular, müşterileri ve kendilerine taraftarları aramaya kendilerini mecbur bilmiyorlar. 'Vazifemiz hizmettir, müşterileri aramayız. Onlar gelsinler bizi arasınlar, bulsunlar' diyorlar. Kemiyete ehemmiyet vermiyorlar. Hakiki ihlası taşıyan bir adamı, yüz adama tercih ediyorlar."

Şimdi sen söyle ey camiadaki kardeşim: Kaç milyon olduğun, gazetenin abonesini bilmem kaç yaptığın, kaç okula/kuruma sahip olduğun, kaç lirayı ve kaç kişiyi yönettiğin senin ihlasına delil mi? Buradan bir asabiyet çıkarmak, övünmek, Risale mesleğinde gitmek mi?

Unutma ki, Karun'u da şımartan kendisinden sandığı mal artımıydı. Salebe'yi de şaşırtan koyunlarının sayısıydı. Koyunlarının sayısı artmakla, rızayı kazandın mı sandın? Sınanmazsın mı sandın? Heyhat, sen de Salebe gibisin. Rakamlara güvendin de ümmetle beraber namaz kılmayı bıraktın. Kaç hadise oldu, İslam cemaatini terk ettin. Sırtını döndün, destek vermedin. Siyaset dedin, reel politik dedin, uluslararası dengeler dedin, kimliklerini çoğalttın, esnedin; en sonunda safını bozdun. Bunlar dönüp seni bulmaz mı sandın? Sor bakalım kendine: Şimdi neden bu kadar yalnızsın?

Camia bektaşiliğine reddiyemdir

Ben bu beddua meselesine neden taktım? Çünkü oradan bir zihniyet probleminin ucunu yakaladığımızı düşünüyorum. Eğer bu beddua meselesinde, camiacı kardeşler meşrulaştırma yoluna girmeyip "Evet, Hocaefendi bunu yaptı, ama yanlış yaptı. Bir an sinirle oldu herhalde. Biz de tasvip etmiyoruz!" deselerdi hiç peşine düşmeyecektim. Fakat öyle olmadı. Her yerde çarşaf çarşaf paylaşıp bir de peşine sürü sürü kendi aminlerini taktılar. Hatta bırakın 'hata' olarak görmeyi, hata diyenleri bile dokuz köyden kovacak bir şekle getirdiler. Bir de ayetten, hadisten zor tevillere giriştiler. Ben müslümansam, hukuk-u İslamı, hukuk-u Resulullahı bu yanlışlığa karşı müdafaa etmem gerekir. Zerrece geri adım atmam. Çünkü "Şimdi sen ne ile emrolunuyorsan (kafalarını çatlatırcasına) apaçık bildir!" ayeti, pes etmeyi değil, hakta sebat etmeyi emrediyor. Ben de sebat edeceğim.

Bir insanın ahlakı istisnalardan değil, geneldeki tavrından/duruşundan anlaşılır. Bir dinin aşıladığı ahlak da yine istisnaların ahlakı değil, hayata bakışının ahlakıdır. Bu yönüyle sanıyorum herkes İslam'ın da bir lanet/beddua dini olmadığını takdir eder. Buna bağlı olarak Allah Resulünün ahlakı da (haşa, yüzbin defa haşa) bir lanetçi ahlakı değildir. Yani Allah Resulü, ümmetine bir miras olarak lanetçiliği bırakmamıştır. Aksine; azıcık İslam'dan nasibi olan bilir ki; kendine kötülük edene dahi mümkün mertebe iyilik etmek, hoşgörüyle bakmak bu dinin emridir. Yine Bediüzzaman'ın lanet bahsindeki ifadesini alıntılayacağım buraya: "(...) zem ve lanet ise, medih ve muhabbet gibi değil; onlar amel-i salihte dahil olamaz. Eğer zararı varsa daha fena... " Yani Kur'an'ın kulluk anlayışının iki temel rüknü olan takva ve amel-i salih eksenlerinde, hangisinden bakarsanız bakın, lanet tehlikeli ve olumsuz bir iştir. Ne takvaya katkısı olur ne de amel-i salihten sayılır.

Hal böyleyken ve İslamın bu noktada duruşu gayet açıkken, hâlâ kurtuluş kapısı aramak, iyi niyetin değil, olsa olsa meczupluğun delili sayılabilir. O kadar insanı etrafına toplayıp gayet kontrollü ve iradî bir şekilde 'yuvaları bozulsun, evlerine ateşler düşsün' gibi genellemelere sahip; (varsa eğer) suçluyu, yakınındaki masumlardan ayıramayan (öyle ya, o yuva kuş yuvası değil herhalde, insanlar beraber yaşıyor orada) bir bedduayı etmek, onlara amin dedirdiği yetmiyormuş gibi daha binlerce insana video paylaşımı yaparak çarşaf çarşaf amin dedirmek, bu vatanda bir acayip fitne ateşi tutuşturmak, nasıl iyi anlaşılabilir ve buna nasıl cevaz aranabilir? Camiadaki kardeşlerime soruyorum. Ellerini Hocaefendi kasetlerinin üzerine değil, vicdanlarına koysunlar; beş dakika onu hayallerindeki makamdan indirip normal bir insan olarak düşünsünler de cevap versinler.

Bir de şimdi Bediüzzaman'ın hayatındaki iki hadiseden hareketle bu tevbeler edilesi hareketi meşrulaştırmaya çalışıyorlar. Onlardan birisi; ne mal olduğu belli bir valiye zulmünün tazkiyatından, çektiği acıdan ettiği, hedefi belli ve hiçbir masumu mağdur etmeyen ve etmeyecek bir beddua; diğeri ise, Meşihat dairesi yangınına tevafuk etmekle bahsettiği, yine içeriğinde ne olduğu bilinmeyen ve imanım var ki, kesinlikle masumların dahlolmadığı, lafzında da bu hassasiyetin gözetildiği ikinci bir âh hadisesi. Bu iki hadiseyi alıyorlar, esnetiyorlar da esnetiyorlar, kendilerine çıkış kapısı buluyorlar.

Efendiler, tekrar soruyorum: Bu insanın ahlakı istisnalarından mı çıkarılır, yoksa genel uygulamalarından mı? Hz. Resulullah aleyhissalatu vesselamın ziyade şefkatinden, oğlu ashabından olduğu için ona muhabbetinden bir münafığın cenaze namazını kıldırdığı rivayet olunur. Fakat 'münafık namazı kılmak' diye bir sünnet var mıdır? Eğer sünnet-i Resulullah ile bu beddua bahsine cevaz arıyorsanız, gayretiniz boşa. Resulullah bu ümmete, hayatından binler hadise şahit ki, bir lanetçi olarak gelmemiştir. Taif'te taşlandığında bile müşriklerin soylarından gelebilecek müslümanlar/masumlar için endişe etmiş, azap istememiştir.

Şimdi siz karşımıza geçmiş, işte kesin bir adres vermedi, eğer ile söyledi, o yüzden birşeycik olmaz diyorsunuz. Ben de diyorum ki: Bilakis, adres vermediğinden bu beddua daha tehlikeli oluyor. Bugün bu yolsuzluk meselesinin perde arkasında uluslararası dolaplar dönmediğini kim söyleyebilir? Mevcut İstanbul Cumhuriyet Başsavcısı Turan Çolakkadı'dan tutun ta kimlere kadar herkes bu fikirde. Aklı başında kime gitseniz, böyle düşünüyor zaten.

Geçtiğimiz gün havaalanındaki karşılamadaydım mesela. Orada nereden baksanız onbinler vardı. Hepsi böyle düşünüyordu. Ne oluyor o zaman? Soruyorum size: Bu beddua ne oluyor? Hukuk içre meseleleri böyle vaizlerimizi çıkarıp lanetleşerek mi konuşmaya başlayacağız; yoksa asıl mesleği hukukçuluk olanlar, bu dalda ehl-i ihtisas olanlar mı çıkıp konuşacak? Nereye gidiyor bu mevzu?

Madem Ali Osman Şimşek, külliyattan alıntı yapmış. Biz de biraz alıntı yapalım da, Bediüzzaman'ın bedduaya karşısındaki duruşu daha net ortaya çıksın. Çünkü farkettim ki, bu abiler Risale okudukları halde, Risalelerin men ettiği bir bektaşilik yapıyorlar. "Bu insaflı mahkemenin müsellem insaflarına elbette yakıştırmayız. Hatta (temsilde hata olmasın) bir Bektaşiye 'Niçin namaz kılmıyorsun?' demişler. O da 'Kur'ân'da 'Namaza yaklaşmayın!' var...' demiş. Ona demişler: 'Bunun arkasını, yani 'Sarhoş olduğunuz zaman...'ı da oku!' denildiğinde, 'Ben hafız değilim' demiş olması kabilinden, Risale-i Nur'un bir cümlesini tutup o cümleyi tâdil ve neticeyi beyan eden âhirini almayarak aleyhimizde verilmektedir."

Ben de bu 'ahirini almayarak aleyhimizde vermek' meselesi üzerine şimdi Üstadımı müdafaa ediyorum. Buyrun abiler, ahirini de okuyun:

"...Beşincisi: Benim ve Risale-i Nur'un mesleğinin esası ve otuz seneden beri bir düstur-u hayatım olan şefkat itibarıyla, bir mâsuma zarar gelmemek için, bana zulmeden cânilere, değil ilişmek, belki beddua ile de mukabele edemiyorum. Hattâ en şiddetli bir garazla bana zulmeden bazı fâsık, belki dinsiz zâlimlere hiddet ettiğim halde, değil maddî, belki beddua ile de mukabeleden beni o şefkat men ediyor. Çünkü o zâlim gaddarın, ya peder ve validesi gibi ihtiyar bîçarelere veya evlâdı gibi mâsumlara maddî zarar gelmemek için, o dört beş mâsumların hatırına binaen o zâlim gaddara ilişmiyorum. Bazan da hakkımı helâl ediyorum..." (Şualar)

“Bugünlerde, Risale-i Nur'a suikast edenlerin ve sizlere sıkıntı verenlerin haklarında, bana verdiği bir hiddet neticesinde bedduaya teşebbüs ettim. Birden Isparta'ya kıyamadım. Kaç defadır niyet ettim, Isparta'daki iyilerin yüzünden suikastçılar kurtuldular. Kıyamadım, beddua yerine "Yâ Rab, madem Isparta, Risale-i Nur'un bir Medresetü'z-Zehrâsıdır, sen oradaki fena memurları dahi ıslah eyle ve hüsn-ü âkıbet ver" diye dua eyledim ve ediyorum.” (Kastamonu Lahikası)

“(...) Saniyen: O vâiz ve âlim zâta benim tarafımdan selam söyleyiniz. Benim şahsıma olan tenkidini, itirazını, başım üstüne kabul ediyorum. Sizler de, o zâtı ve onun gibileri münakaşa ve münazaraya sevk etmeyiniz. Hatta tecavüz edilse de bedduayla da mukabele etmeyiniz. Kim olursa olsun, madem imanı var, o noktada kardeşimizdir. Bize düşmanlık da etse, mesleğimizce mukabele edemeyiz. Çünkü, daha müthiş düşman ve yılanlar var...” (Kastamonu Lahikası)

“(...)İmanı kuvvetli bir zabıta veya adliye memurunun, on adam kadar millete ve vatana faydası olabilir. Onun için, maddi zayiatımız, bu manevi faydaya nisbeten hiç ehemmiyeti yok. Münasip gelse, benim tarafımdan da Emniyet Müdürü ve Müdde-i Umumiye selam edip deyiniz ki: "Ben onlara beddua değil, bilakis dua ediyorum ki: Ya Rabbi! Onlara iman-ı kamil ve hüsn-ü hatime ver ve Nurlardan müstefid yap..." (Emirdağ Lahikası)

"(...) Hattâ bir mahkemede yanlış muhbirlerin ve casusların evhamlarıyla bizi, yetmiş kişiyi mahkûm etmek için su-i fehmiyle, dikkatsizliğiyle Risale-i Nur'un bazı kısımlarına yanlış mânâ vererek seksen yanlışla beni mahkûm etmeye çalıştığı halde, mahkemelerde ispat edildiği gibi, en ziyade hücuma mâruz bir kardeşiniz, mahpus iken pencereden o müdde-i umumînin üç yaşındaki çocuğunu gördü, sordu. Dediler: 'Bu müdde-i umumînin kızıdır.' O mâsumun hâtırı için o müddeîye beddua etmedi. Belki onun verdiği zahmetler, o Risale-i Nur'un, o mucize-i mâneviyenin intişarına, ilânına bir vesile olduğu için rahmetlere inkılâp etti.” (Emirdağ Lahikası)

"(...) Sizler de, o zatı ve onun gibileri münakaşaya ve münazaraya sevk etmeyiniz; hatta tecavüz edilse de, beddua ile de mukabele etmeyiniz. Kim olursa olsun, madem îmanı var, o noktada kardeşimizdir, bize düşmanlık da etse, mesleğimizce mukabele edemeyiz. Çünkü, daha şiddetli düşmanlar ve yılanlar var. Elimizde nur var, topuz yok. Nur incitmez, ışığıyla okşar...” (Tarihçe-i Hayat)

Fitne, mümkün olmayanı isteme sanatıdır.

“Hey bedbahtlar! Risale-i Nur'un gerçi siyasetle alâkası yoktur. Fakat küfr-ü mutlakı kırdığı için, küfr-ü mutlakın altı olan ‘anarşiliği’ ve üstü olan ‘istibdad-ı mutlakı’ esasıyla bozar, reddeder.” (Bediüzzaman Said Nursî, Şualar)

Şener Aktürk'ün Türkiye'nin Kimlikleri'nde okuduğum çok güzel bir sözü var. Diyor ki: "Siyaset, mümkün olanın sanatıdır." Anladığımca izah edersem: Siyaset, eğer birşey mümkünse ve uygulanabilirliği varsa, ilgilenmelidir. Yoksa üzerinde durmasına bile gerek yoktur. Ütopyalar, düşlenirken ne kadar tatlı olsalar da, sahada uygulanabilirlikleri sıkıntılı olduğundan bahs-i siyasetten hariçte tutulmalıdırlar. Çünkü yüzyüze olduğumuz realitelere rağmen onları gerçekleştirmeye çalışmak, çoğu zaman, mevcut durumun da daha kötüsüne götürür bizi. Ne de olsa su, sırf biz öyle istiyoruz diye, on derecede kaynamaz. Yerçekimi gökçekimine dönüşmez, ateş söndürmez vs.

Dünya tarihi de sanıyorum bunun örnekleriyle dolu. Mutlak bir eşitlik anlayışıyla yola çıkan ideolojilerin sahadayken nasıl totaliter rejimlere dönüştükleri, üstün ırkı oluşturmak için yola çıkanların nasıl ırklarına en büyük kaybı yaşattıkları hepimizin malumu. Bediüzzaman'ın ifadeleriyle meseleyi ele alırsak, açılan çığırların beşerin fıtratında ve âlemin nizamında da bir yeri/uyumu olması lazım. Hepimiz kainat projesinin parçalarıyız. Yalnızken güzel olmamız yetmiyor, beraberken de güzel olmamız lazım. Zaten beraberken güzelsek yalnızlığımız da bir güzellik ifade ediyor. Yoksa kainatın düzenini de bozuyoruz.

Şu sıralar gündeme dair yaşanan tartışmalarda da bu nüansın ıskalandığını görüyorum. Evet, hepimiz, hiç kötülük olmayan ve günahın işlemediği bir âlem düşleyebiliriz. Bu serbest. Fakat diğer taraftan nass-ı Kur'an'la da bildiğimiz, şeytanın kıyamete kadar aldığı bir izin, bir mühlet var. O, bizimle uğraşmaya devam edecek. Nefsimiz, içimizde bir yerde onu can kulağıyla dinleyecek. Ve her birimiz o günah batağına (boylu boyunca dalmasak da) eteklerimizi batırıp çıkaracağız. Bizim şeytandan farkımız: Tevbeyi Yaşayanlar kitabının önsözünde Metin Karabaşoğlu'nunda dikkatimizi çektiği gibi 'günah işlemememiz' değil. Hz. Âdem gibi günahımızı itiraf edip tevbe ile ondan dönebilmemiz. Bunu başarabiliyorsak, hakikat-i insaniyenin sırrına mazharız.

Peygamberler hariç hiçbir fert yok ki, hakkında günah işlememiştir garantisi olsun. Elbette böylesi bir fıtratta yaratılan insanın bulunduğu her yerde bu türden günahlar, düşmeler, kaymalar olacaktır. Zaten Cenab-ı Hakkın da bizi değerlendiriş tarzı, amellerimiz mizana konduğunda günahsız olmamız şeklinde değildir. Hasenemiz, seyyiatımızdan; yani iyiliğimiz, kötülüğümüzden fazlaysa Cenab-ı Hakkın gözünde kıymetliyizdir. Kıymetimiz bu ziyadeliğin oranı arttıkça artar, inşaallah.

Düşünün; daha Hz. Resulullah aleyhissalatu vesselamın devrinde bile onun günahtan beri giysisini çekiştirerek "Adaletli ol!" deme gafletinde bulunabilenler çıkmıştır. Eşi, iftiraya uğramıştır. Onun vefatından sonra Hz. Osman gibi bir hayâ timsalini "Kendi akrabalarına kıyak geçiyor!" diye başlayan bir fitnede şehit etmişlerdir. Hz. Ali, yine böyle siyasete dair bir meselede şehit edilmiştir. Aşere-i Mübeşşerinin büyük bir kısmı, böyle yanlış arayışların şehidi, kurbanı olmuştur. Hatta diyebiliriz ki: İslam tarihinin hiçbir döneminde tam ve kusursuz görülen bir iktidar olmamıştır. Her iktidar, kendisini adaletsizlikle suçlayan muhalifleriyle mücadele etmiştir.

Bu meselenin itikadî bir yanı da var. Ehl-i sünnet ve'l-cemaat mabeyninde 'ayrılanlar' olarak isimlendirilen mutezile de, günah ve iman arasında kurdukları sağlıksız bağıntı yüzünden, çoğu karışıklığın altından ismi çıkanlardır. Büyük günah işleyenlerin imandan çıkmış olacağı üzerine geliştirilen, Kur'an'ın ve sünnetin ruhuna aykırı bu argüman, daha sonraları her alana yayılmış ve tekfir ekolleri gelişmiştir. Halbuki ehl-i sünnetin itikadında şirk haricindeki günahların imanla bir bağlantısı yoktur. Bunlar ayak kaymaları, gaflet anlarıdır. Tevbe kapısı açıktır. Ve mümin, günahkâra değil, günahın kendisine düşmandır.

Şimdi sizi 100 yıl kadar öncesine, 1908 yılında ilanının ardından Bediüzzaman'ın, Doğudaki aşiretler içinde dolaşarak Meşrutiyeti anlattığı bir esere götürmek istiyorum: Münazarat'a... Orada Bediüzzaman, siyasi dairede meşruiyete dair üretilen böylesi argümanlara bakınız nasıl ifadelerle cevap veriyor: "Muhali talep etmek, kendine fenalık etmektir. Zerrâtı günahkârlardan mürekkep bir hükûmet tamamıyla mâsum olamaz. Demek, nokta-i nazar, hükûmetin hasenâtı, seyyiâtına tereccuhudur. Yoksa, seyyiesiz hükûmet muhal-i âdidir."

Yani bireyleri günah işlemeye müsait bir fıtratta yaratılmış insanlardan oluşan bir hükümet günahtan tamamıyla masum olamaz. O zaman buradaki ölçü, Cenab-ı Hakkın bizim hayırlılarımızı seçtiği ölçü olmalıdır: Hasenat, seyyiattan çoksa, o birey veya hükümet hayırlıdır. Yok, seyyiesi hasenatından çoksa, hayırsızdır. Hayırlılık genele bakar, küllîdir. Şer, cüzî olaylarla ilintilidir. Peki, metnin devamında Bediüzzaman böylesi muhal bir mükemmellik hayal ederek, oradan bir fitne devşirenlere ne diyor, isterseniz okuyalım:

"Ben öyle adamlara anarşist nazarıyla bakıyorum. Zira onlardan birisi—Allah etmesin—bin sene yaşayacak olsa, âdetâ mümkün hükûmetin hangi suretini görse, hülya ile yine razı olmayacak. şu hülyanın neticesi olan meylü't-tahrip ile, o sureti bozmaya çalışacak. Şu halde, böylelerin fena zannettikleri Jön Türkler nazarlarında dahi, mel'un, anarşist ve iğtişaşcı fırkasından addolunurlar. Meslekleri ihtilâl ve fesattır."

Görüyorsunuz ya, ne kadar acı: Bediüzzaman, bu hayalperestlerin mesleklerini anarşi, ihtilal ve fesat olarak niteliyor. Hatta hayallerinin neticesi tahrip bile olsa, bundan kaçınmazlar diyor. Çünkü muhalefetlerini meşru/insaflı bir zeminde tutamıyorlar. Zaten Beyanat ve Tenvirler'de de cerbezeyi tarif ederken yine topluluğun zihniyet kodlarına işaret eder Bediüzzaman:

"Evet, maatteessüf, daha yeni ve bulanık bir devlette ve cahil ve perişan bir millette, şöyle fena ve pis şeylerin vuku zarûri gibidir. Eskiden daha berbatı vardı. Fakat, şimdi görünüyor. Bir dert görünürse, devası âsândır. Hem de, büyük işlerde yalnız kusurları gören, cerbezelik ile aldanır veya aldatır. Cerbezenin şe'ni, bir seyyieyi sünbüllendirerek hasenata galip etmektir. (...) İşte şu cerbezenin tavr-ı acîbi; zaman ve mekanda müteferrik şeyleri toplar, bir yapar. O siyah perde ile herşeyi temaşa eder."

Belki gündelik olaylara bağlamak yanlış birşey; ama dayanamıyorum, yapacağım. Birbirinden farklı üç davayı, içine bin iftira katıp bir cerbeze ile 'hükümetin tek işi yolsuzluk' şeklinde sunmak, buradan iktidarı devirmeye yol aramak, ne denli ayakları tutar bir davranış şeklidir? Hem birkaç ferde mahsus bir hadiseyi, dallandırıp oradan hükümetin meşruiyetine ve hatta imanına kadar çıkacak olumsuz yorumlar yapmak ne kadar insaflı ve masum bir tavırdır? Ben bugünlerde bunları çok sorguluyorum. Çünkü geçtiğimiz on yıla baksanız, bu hükümet adına bin hayır görürsünüz. Fakat ehl-i cerbeze/mugalata, bugünlerde, yalnız seyyieye baktırarak ve o bir seyyieyi sümbüllendirerek ehl-i imanı kandırmaya çalışıyorlar. Fakat, inanıyorum ki, tutmayacak. Zira nazarımda fitne; mümkün olmayanı isteme sanatıdır. Madem Bediüzzaman ile başladık, yine Bediüzzaman ile umudumuzu ifade edelim:

"Millet uyanmış; mugalâta ve cerbeze ile iğfal olunsa da devam etmeyecektir. Hakikat telâkki olunan hayalin ömrü kısadır. (...) Feveran eden efkâr-ı umumiye ile o aldatmalar ve mugalâtalar dağılacaktır. Ve hakikat meydana çıkacaktır, inşaallah."

Dersaneler kapatılırken sen, sen değilsin

Yıllar önce, eşi yazar olan bir albayla muhabbetimiz olmuştu. (Kendisi şimdi emeklidir. Belki böyle bir yazıda ismi de anılsın istemez, anmayacağım.) O zamanlar ben henüz askerliğimi yapmadığımdan, kendisine zorunlu askerliğin kaldırılabilme ihtimalini sormuştum. Gülümseyerek şöyle cevap vermişti: "Bu ülkede zorunlu askerliğin kalkmasını önce ordu istemez. Neden biliyor musun? Çünkü orada sana birşey yapıyor. Seni üniforma baskısıyla tanıştırıyor. İstersen milletvekili, kaymakam, başbakan ol. Orada, o kamuflajı giyince artık onların kölesisin. İsterse; istikamet verir, yerlerde süründürür, tuvalet temizletir, botlarını boyatır, küfür eder... Ne dilerse, onu yapar. İçselleştirirsin. Sana o üniforma baskısını/korkusunu öğretecek ki; ileride darbe yaparsa, karşı koymaya filan çalışma. Zorunlu askerlik bir beyin yıkamadır aslında, bir endoktrinasyon şeklidir. Bu yüzden ordu, kaldırılmasına izin vermez."

O muhabbetin üzerinden yıllar geçti. Bugün bambaşka tartışmalar içindeyiz. Dersaneleri konuşuyoruz mesela. Kaldırılmalarını veya yollarına devam etmelerini. Bazılarımız, çok ateşli bir şekilde devam etmesi gerektiğini savunuyorlar. Hatta neredeyse dersaneye dair herşeyi kutsuyorlar. Bir kısmı insaflı, can yakmadan konuşuyor. Ama bir kısmı var, şeddat. Sırf dersanelere yan gözle baktı diye, dün kardeşim dediğini sırat köprüsü üzerinde tekmeleyip cehenneme atabilir. Eğer siz de nur talebeliğinin hakkını vermeye çalışan birisiyseniz, tarafsız kalamıyorsunuz. Size yüzlercesi tarafından söylenen; "İktidar yalakası! Güce tapan! Çakma nurcu!" gibi yaftalamaları kenara itiyor ve dine birçok hizmeti geçmiş, ülkenin demokratikleşmesinde büyük payı olan bir başbakanı/hükümeti savunuyorsunuz.

Konuşan konuşsun, durduğu yerden emin olan gerilemez. Ben de dersane konusunda kimden taraf durduğumu sosyalmecralarda yeterince gösterdim sanırım. Fakat bugün, özelde dersane meselesinin, genelde cemaat/camia'nın işleyişinin Risale-i Nur mesleğinden bir farkı üzerine konuşmak istiyorum. Bu mesele bence çok önemli bir meseledir. Zira yetişen 'ideal mümin' tipinin her yerini saran bir kanserin sebebidir. Tesbitimi şu şekilde özetliyorum: İzzetsiz İslamiyet.

Bediüzzaman'ın hayatını az/çok okuyanlar bilirler: Bediüzzaman'ın bütün hayatı izzetin cisimleşmiş şekli gibidir. Medreselerde yaşadığı olaylardan tutun, Miran Reisi Mustafa Paşa'ya kafa tutmasına; Zaptıye Nazırı Şefik Paşa'ya posta koymasından tutun, Rus komutanın önünde ayağa kalkmamasına (ve oradan cumhuriyet devrinde Mustafa Kemal ve benzeri karakterlere karşı ortaya koyduğu duruşa) kadar onun hayatının tarifi; tam bir izzettir. Bediüzzaman, İslama ve müslümanlara yapılanlara karşı 'şiddetsiz bir izzetle' direnmiştir. Onun müsbet hareketinin tarifi de budur bence: Şiddetsiz ama izzetli bir direniş.

Yeni Said döneminde de bu duruşundan taviz vermez. Yüzdeyüz mahvolacağı ihtimaliyle yargılandığı Eskişehir Mahkemesinde ateşli bir şekilde tesettürü savunur. Savunmalarında asla geri adım atmaz. Sünnetten olduğu halde, sarığını asla başından çıkarmaz ve bu noktadaki tehditlere aldırmaz. Sabık devrin idarecilerine tavrını 5. Şua gibi eserlerle apaçık ortaya koyar.

Ama bunların ötesinde, bir noktada daha duruşu harikadır Bediüzzaman'ın. İstiğna mesleğini, ayet-i kerimedeki ifadeyle 'ümmetlerinden ücret istemeyen peygamberlerin' bir mesleği olarak kendine emanet bırakılmış görür. Hayatı boyunca, parasal yardımları kabul etmez. Çok az yer, çok az şeye ihtiyaç duyarak yaşar. Arttırabildikleriyle talebelerine tayınat dağıtır. Ama buna rağmen talebelerini birilerinden yardım istemeye, para dilenmeye, birşeyler toplamaya gönderdiği vaki değildir. Onların da istiğna mesleğiyle yaşamaya devam etmelerini ister.

Bediüzzaman öyle harika bir müslüman tablosu çizer ki, bu şekilde; hâzâ izzettir onun duruşu. Dünya onun elini, kolunu çevirip bükemez. Dünya ile işi minimum seviyededir. Kutsamaz onu. Amaca ulaşmak için zaruriyat haline getirmez. "Akıbet takva sahiplerinindir"den mülhem, süreç müslümanıdır Bediüzzaman. Sonuçların Allah'ın takdiri dairesinde gerçekleşeceğini bilir. Bu yüzden sırf sonuçlara çabuk ulaşayım diye süreçler boyunca eğilip bükülmez. Ne bileyim, işte mesela "Başörtüsü füruattandır" demez Eskişehir Mahkemesinde. İdam edilme ihtimaline karşı savunur onu. Çünkü süreci takvayla atlatmaktır onun düşüncesi. Takvayla sürecin hakkı verildikten sonra, varsın sonuç ele geçmesindir. Asıl akıbet, ahirettedir.

Burada bir nefes alalım. Size kendime dair birşey anlatayım: Ben, Fen Lisesi'ni, camia/cemaat'teki abiler sayesinde kazandım. O zaman bizim ilçeye gelen iki abi vardı. Nazım ve Savaş abiler. İlçemizdeki öğrenci yurdunda bizi sınava hazırlarlardı. Sınavı kazandım. Lisede de epey süre içlerindeydim. Habil ve Adem abileri anımsıyorum isim olarak. Daha nicelerini tanıdım. Hatta bir ara beni Hocaefendi'nin yanına göndermeye karar vermişlerdi. (Adem abinin lise binamıza kadar gelip bana bunu teklif ettiğini hatırlıyorum. Ben seçilmişim. Ama gitmedim.) Bilmiyorum niye? Büyük potansiyel mi görmüşlerdi bende? Neyse, olmadığını daha sonra gösterdim zaten.

Kurban derisi topladım. Zaman gazetesine abone bulma uğraşı içine girdim cami önlerinde. Yurtta saatlerce bulaşık yıkadığımı da hatırlarım. Yerleri süpürdüğümü de. Hatta tadilatı sırasında, inşaatında yardımcı olduğumu da. Bütün bunları yaptım. Fakat o günlerde bana en zor gelen; omuzumda birşeyler taşımak ve çalışmaktan ziyade; insanlardan birşeyler istemekti. Mesela kurban derisi toplamak. Mesela abone dilenmek. Dilenmek dememi mazur görün, ama çok can sıkıcı birşeydi.

Sonra dersaneye de takıldım bir dönem. Baktım ki, eğer parasal durumunuz iyi değilse, yani gariban bir aileden geliyorsanız, oralarda tutunmanın yolu abilerin emir-komuta zincirine girmektir. Yat deyince yatmak, kalk deyince kalkmaktır. Böylece dersanede idare edilirsiniz, indirim veya bursu kazanırsınız. Ama bu burs kesinlikle bedava değildir. Karşılığında onlara tüm mesainizi verirsiniz okul dışındaki. Yapılabilecek her işte sizi de kullanırlar. Siz onlara taze güç kaynağı olursunuz, onlar da size üniversiteyi kazandırırlar.

Bu sırada epey bir şekle girmiş olursunuz. Kurban derisi toplamaya çalışırken kurban kesenleri ikna etmek için taklalar atarsınız. Zaman gazetesine abone bulayım derken yine öyle. Burs ararsınız yakınlarınızda. Himmet toplantılarına bağışçı kazandırmaya çalışırsınız. Sohbete daha çok adam getirmeye gayret edersiniz. Abilerle ilişkiniz de 'itaat' eksenlidir. Ve bu sıkça sınanır. Mesela bir keresinde sabah namazından da önce top oynamaya çağrılırsınız. (Ben yaşadım.) Bir keresinde sırf abi öyle emretti diye yorgansız, döşeksiz; bir battaniye ile zeminde yatmanız istenir. (Ben yaşadım.) Bir keresinde abi sizi evden kovar ve kovunca gittiğiniz için size kızar. (Ben yaşadım.) Çünkü ışık evler, o kovsa bile terkedilmeyecek yerdir.

Namazlarınızı çizelge yapar verirsiniz. Tesbihatınızın hesabını verirsiniz. Kulluğunuz abilerin kontrolü altındadır. Her hafta okuduğunuz Hocafendi kitabının sayfa sayısını rapor edersiniz. Abilerin istemediği kitapları okuyamazsınız. İstemedikleri şeyleri izleyemezsiniz. İsterlerse, isimlerinizi değiştirirler, ailelerinizin bile telefonlarına çıkmazsınız. Abiler size bir üniversite kazandıracak ve orada barınma imkanı sağlayacaklar diye resmen her şekle girersiniz. Dilenirsiniz, öyle/böyle yaparlar onların istediği şekilde yön değiştirirsiniz. Önceki abi ile sonraki abiniz farklı düşünür bir meselede, hemen düşünmeden esnersiniz. Evlerde korkmayı da öğretiler size. Tedbir yapmayı, özgüvensiz ve izzetsiz olmak seviyesinde âdet edinirsiniz. Utanırsınız kimliğinizden neredeyse. Sonra 2008 yılında elinde Risale, otobüste açıktan okuyan birisini "Kardeşim, yanlış yapıyorsun, tedbire uygun değil" diye uyarmak gereği duyarsınız. (Ben yaşadım.)

Yani tam anlamıyla plastik top olursunuz. Bir istişare kararı gelir saldırırsınız birşeye. Başka bir istişare kararı gelir saldırırsınız öbür şeye. Kendiniz sorgulamazsınız. Sorgulayanı sevmezler zaten. Çok soru soran, itiraz eden makbul değildir. Bediüzzaman hasbelkader düşmüş olsa o dersaneye, medreselerde yaşadığı sorunların bin beterini yaşaması işten bile değildir.

İyi şeyler olmuyor mudur? Mutlaka oluyordur. Ama diğer taraftan, izzetli müslüman duruşundan verilen korkunç tavizler de vardır. Küçük ölçekte insanların önünde dilenci ve takiyyeci konumuna gelirsiniz; büyük ölçekte küresel zemindeki hizmetler sekteye uğramasın diye katmerli zalimlerin zalimlerini yüzlerine haykıramazsınız. (Mavi Marmara'ya eyvallah edersiniz mesela.) İzzet uçar gider böylece. Geriye korku kalır. Grup psikolojisi kalır. Abilerin işaretleri kalır. Hocaefendi'nin kerametleri kalır. Onu o kadar yüceltirsiniz ki, o hatasızdır. Hatasız olmasını da dilersiniz içinizden. Çünkü o esnemeleri, rüküşlükleri, izzetsizlikleri, hızlı fikir değişikliklerini, ezilmeyi başka türlü kendinize, vicdanınıza anlatamazsınız. O hatasız olmalıdır ki, yaşamınız tümüyle hata olmasın.

Borçlanırsınız böylece sürekli. Zaten hizmetin/camianın/cemaatin adam kazanma şekli, Bediüzzaman'ın mesleğinde olduğu gibi ikna değildir. Böyle kazanılmış insan belki yüzbinde birdir. Genelde fakir fukara çocuklarını, ama yetenekli çocuklarını, borçlandırarak kazanırlar. Size, siz istemediğiniz halde, o kadar çok iyilik yaparlar ki; artık o iyiliklerin esiri olursunuz. Sonra da bu esaretiniz tam olduysa, yününüzü kırpmaya başlarlar. Nereye giderseniz gidin, hangi mevkide çalışırsanız çalışın, o borç hep sırtınızdadır. Abilere konumuza göre tekmil vermeye devam edersiniz. (MİT krizi biraz bununla alakalıydı.) Çünkü cemaatle ayrı düşmek, size cehenneme gitmekle eş gösterilmiştir. Daireden atılanlara kurtuluş kapısı yoktur. Daire dışında İslam da kalamazsınız. Zaten onların ilişki ağında varsanız, var olamazsınız artık. Bitirirler sizi. Bir banlanırsanız, kimse sizinle iş yapmaz olur. Bu borçlandırmanın üzerine ilave edilmiş ikinci yönetim şekli, yani korkudur.

Neyse, özetle şunu diyecektim aslında: Bugün Erdoğan neden dersaneleri kapatmak istiyor? Bence bunun Erdoğan'ın ve Hocaefendi'nin temsil ettiği müslüman profilleriyle büyük bağlantısı var. Bir tarafta Bediüzzaman gibi bükülmeyi sevmeyen ve zor zamanlarda dik durduğuna âlem şahit bir siyasi karakter; diğer tarafta sınandığı vakitlerde söyleminde büyük açıklar vermiş, ama bunun cemaat içinde dile getirilmesi ve kabullenilmesi yasak bir kanaat önderi. İzzetsiz İslam ve İzzetli İslam. Elbet bir gün içlerinde farkı ortaya koyacaklardı. Sanıyorum bütün bu tartışmaların ötesinde ve içerisinde bu var. İki tarafın da İslam olduğu üzerine hemfikirim. Fakat ne yalan söyleyeyim, ben Bediüzzaman'ı biraz da eğilmediği için seviyorum. Zor zamanlarda bükülmediği için. Oyumu yine Erdoğan'a vereceğim. Kanaat-i şahsiyemdir. Kimseyi bağlamaz. Bu arada, baştaki ordu ve mecburi askerlik örneğimi yazının geri kalanında bir yere koyabildiniz mi?

Bütünün yeniden tarifi: Parçaların etkileşimi mi, iradesizleşmesi mi?

Metin Karabaşoğlu abinin altını sık çizdiği birşey var sohbet aralarında. Allah Resulü'nde her ismin azam mertebede tecellisi ile, dar-ı ahirete irtihalinden sonra bu mirasın kime kaldığı üzerine. Metin abi­ (biraz kişisel tefekkürü, biraz da hadislerde belirtilen ümmet özelliklerinden hareketle) Efendimiz aleyhissalâtu vesselamdaki bu esma dengesinin, vefatından sonra, bir kişiye kalmadığını/kalamayacağını; zira bunun ancak bütün ümmetin birlikte taşıyabileceği bir ağır yük olduğunu söylüyor.

Her insanda farklı isimlerin, farklı ölçülerde yansımasıyla ortaya çıkan latiflikler; ancak bütüne birden bakıldığında ve parçalar birbiriyle etkileşim içerisinde olduğu sürece Asr-ı Saadetin doyum olmaz letafetini sunuyorlar bizlere. Kendi renginin cazibesine kapılıp ümmet bilincine kapananlar ise, ne kadar güzel bir noktadan yola çıkmış olurlarsa olsunlar, müfrit alevilik gibi, bambaşka bir yerde yolculuğu bitirebiliyorlar. Yine aksi şekilde, yanlış ayakla dansla başlamış nice hareket de, kendilerini ümmete açtık tuttukları için, dengelerini buluyor, güzel meyveler dererek imtihanlarını sonlandırabiliyorlar.

Metin abinin bu tesbitinin neden üzerinde duruyorum? Çünkü ben de benzer birşeyi, bu kadar geniş bir çerçevede olmasa da, okuduğum metinlerden hareketle farkediyordum. Aynı mesele hakkında birçok yazarın düşüncesini beraber okuduğumda bulduğum denge, bana, mecliste tecelli eden hakikatin, kişide tecelli edenden daha üst birşey olduğunu hissettiriyordu. Hatta bunu vaktiyle, Ahmet Yıldız'ın, böyle bir tarzda hazırladığı Cumhuriyetin Demokrasiyle İmtihanı kitabını yorumlarken de dile getirmiştim. İçtimai Reçeteler'den de atıf yapmıştım hatta: Bediüzzaman'ın, orada, İstanbul'daki tedrisattaki sorunu tarif edişinin 'adem-i münazara ve sual ve cevap tam olmamak' şeklinde oluşuna dikkat çekmiştim. Okuyanlar hatırlayacaklardır.

Öyle ya! Münazaranın, sual ve cevabın olmadığı bir yerde 1'ler nasıl 1111 olabilirdi? Hangi tutkal onları bir arada tutabilirdi? Etkileşim yaşanmıyordu ki? Orada bir birliktelik oluşursa bile; bu, istibdatla veya herkesin uyması dayatılan istişare kararlarıyla olurdu ki; ondan çıkacak rakam da, en iyi ihtimalle 1000 olabilirdi. (Eğer baştaki 1, kararında isabet etmişse.) Çünkü baştaki 1, diğerlerinin kendisinde 0'laşmasını talep ederdi.

Ama Bediüzzaman'ın cemaat hayali böyle değildi. O, hiçbir 1'in, elifin, kendi varlığından ve anlamından vazgeçmediği bir 1111 düzeni hayal ediyordu. Hatta Münazarat'taki argümanlarına baktığınızda görüyordunuz ki, 1000'li düzenlerle mücadele de ediyordu. Başkasının cebinde gezen akıllardan hoşlanmıyordu. Çünkü böyle bir 1000, ne kadar kıymetli görünürse görünsün, ne kadar büyük işler başarırsa başarsın, eğer baştaki 1, 0'laşırsa, bütün rakamın sıfırlanması kolaydı. 1000, sırf liderdeki sorun nedeniyle birden 0000'a sükût edebilirdi. Halbuki öteki şekilde baştaki 1, 1'liğini yitirse bile geriye 111 kalırdı. Hatta belki o 111, 0'rı kanatları altına alarak 1110'nu korurlardı.

İşte ben, biraz da bu nedenle "Risale-i Nur yeter!" kullanımının, müellifinin amacının dışında bir maksatla şerh edilerek, bir kısım Nur talebelerini yanlış bir yola sürüklediğini düşünüyorum. Risale-i Nur, elbette üzerine bir meslek bina etmeye müsait ve yeter bir eserdir. Kendisine meslek/ekol arayanların o mesleğin bütün yapıtaşlarını kuşanabileceği bir metinler bütünüdür. Fakat yine de ümmete açık olmak (ama eleştiriye, ama katkıya) ve ümmetteki esma dengesini yakalamak, ümmetin (ümmet-i davet ve ümmet-i icabe, ikisi de dahil) ürettiği metinlere açık olmakla mümkün olabilir. Burada, Risale-i Nur, Kur'an'a dayanan sapasağlam bir kulp oluşu yönüyle pergelimizin yere saplı ayağıdır. Diğer okumalarımız ise, ümmetin ortak rengini yudumladığımız genişleyebilen, daireler çizebilen, serbest ayaktır. Müslümanı taassuptan veya irtidattan koruyan da budur.

Hatta bunun bir adım ötesinde, Üstad Hazretlerinin lahikalarda yapmaya çalıştığı şeyin de böyle birşey olduğunu düşünüyorum. Lahikalar içinde bazı bazı talebelerinin 'sistem'lerine ve değişik meziyetlerine atıf yapan Bediüzzaman'ın, onları o münevver mecliste bir araya getirerek, bütünün ahengini hepsine/hepimize göstermeye çalıştığını tahmin ediyorum. Ki orada; asker kökenli bir Hulusi abiden, medrese kökenli Sabri abiye, Risalelerden istifadesini yazan bir doktordan, düşüncelerini anlatan bir muallime; bütün renklerin yansıması görünüyor. Belki de Bediüzzaman lahikalarla şunu göstermeye çalışıyor: "Siz güzelsiniz. Ama bütünken güzelsiniz. Ve farklı farklı olmanız da bu hakikatlerden istifadenize engel değil. Birbirinize kapalı olmayın." Belki Hüsrev abiye yazılmış şu kısacık mektup bile bunun bir delili:

"Bahtiyar kardeşim Hüsrev,

Şu Risale bir meclis-i nuranîdir ki, Kur’ân’ın şu münevver, mübarek şakirtleri, içinde birbiriyle mânen müzakere ve müdavele-i efkâr ediyorlar. Ve yüksek bir medrese salonudur ki, Kur’ân’ın şakirtleri onda herbiri aldığı dersi arkadaşlarına söylüyor. Ve Kur’ân-ı Mu’cizü’l-Beyânın hazine-i kudsiyesinin sandukçaları olan Risalelerin satıcı ve dellâllarına muhteşem ve müzeyyen bir dükkân ve bir menzildir. Herbiri aldığı kıymettar mücevheratı birbirine ve müşterilerine orada gösteriyor. Bârekâllah, sen de o menzili çok güzel süslendirmişsin."

Kendi kararlarını ümmetin eleştirisine/katkısına kapatan, aklın en doğal hakkı olan acaba'ya kapı açmayan ve sırf bu yüzden giderek gettolaşanlar düşünsün. Doğru yerde başlamak, doğru yerde bitirmenin garantisi değildir.

G.G.Ş.: Gayretullah Güvenlik Şirketi

Evet, listemize bakalım: "Böyle şeyleri kendi aramızda konuşmamız gerekiyor. (Yazarın notu: Sanki konuşacak platformumuz var.) Sosyal medyada paylaşmak doğru değil!" tamam. "Helal sana, iyi cemaatçi ayağına yatmışsın, ama yemezler!" tamam. "Nurcu görünümlü ajanlar, oyunlarınız boşa!" tamam. "Seni işyerine şikayet edeceğim. Hizmeti bilmeyen birisinin orada ne işi var?" tamam. "Ahirette bu yazdıklarından çok pişman olacaksın! Allah hidayet versin!" tamam. "Cemaatçiyim gibi yaparak iktidar yalakalığı yapıyorsun! Bravo!" tamam. "Sizin gibi kafasızlar cemaati nasıl anlayabilir ki zaten?" tamam. "İmanını tehlikede görüyorum. İhlas Risalesini daha sık oku!" tamam. "Yazdıklarının gayretullaha dokunmasına az kaldı!" tamam. "Sizi bir yerden emir alarak yazan tetikçiler. Elinize hiçbir şey geçmeyecek..." tamam.

Evet, tamam gibiyiz. Sanıyorum hepsi aşağı yukarı bu kadardı. Elbette adetleri bundan fazlaydı, ama geri kalanı birbirinin tekrarı gibiydi. O yüzden hepsini yazmaya gerek yok. Vaktinizi çalmayayım. Bunlar ne mi? Bunlar "Cemaatten at beni. İn aşağı, tut beni" isimli yazıma yapılan okuyucu yorumları. Tabii hepsi cemaatten gelen yorumlar. Diğerlerinden gelenleri almadım. Gerek yoktu. Anlarsınız ya, övünmeyi pek sevmem.

Şimdi, madem cemaat mazideki olayları veya Today's Zaman'ın yaptıklarını konuşmayı pek sevmiyor, biz de biraz anlayışlı olalım, üzerlerine gitmeyelim. Depresif bir dönemdeler. Kariyerleri boyunca belki ilk defa siyasi gücün olduğu tarafta yer almıyorlar. Bu da biraz sarsıyor onları tabii. Şu an bulundukları şartlarda rüzgâr onlardan yana esmiyor pek. Halbuki hiç şaşırmazlardı bu noktada. Her zaman güçlünün yanında yer alırlardı. Kendilerini güçlü göstermenin en kolay yolunu bulmuşlardı böyle: "Her zaman güçlünün yanında yer alırsan, seni güçlü sanırlar."

Darbe dönemleri, demokrasi dönemleri, değişen iktidarlar, hükümetler... Hiçbirisi bozmaz onları. Neden bozsun ki? Onlar hemen gücün yanına geçiverirler zaten. Ecevit döneminde Ecevitçi, Özal döneminde Özalcı, Demirel döneminde Demirelci, darbe dönemlerinde de 'darbe kötü ama' darbecidirler. Çok mu iddialı şeyler söylüyorum? Yakın tarihi anımsayanlar yanılmadığımı zaten biliyorlar. Bahsi geçen dönemlerin manşetlerini, medyaya verilen beyanatları, üst seviyeden mesajları, elbette hatırlıyorlar. Allah'tan ki, tarih, yalnız hafızamızda kayıtlı olan birşey değil. Hepsinin belgesi, kaydı kuydu var.

Ama ben bugün bütün bunlara hiç değinmeyeceğim. Beni çok rahatsız eden başka birşey hakkında konuşmak istiyorum: G.G.Ş. Ne demek G.G.Ş.? Gayretullah Güvenlik Şirketi. Ben, bu kuruluşun, cemaatin gizli güvenlik şirketi olduğunu tahmin ediyorum. Neden mi? Zira ne zaman cemaate eleştirel birşey söyleseniz (eğer dindar olduğunuz farketmişlerse) onunla tehdit ediliyorsunuz. Tamam, kelimeye köken olarak baktığımızda, bahsettikleri Cenab-ı Hakmış gibi duruyor. Ama o kadar cemaati korumaya yönelik bir tutumu varmış gibi yansıtılıyor ki; o Allah'ın, hepimizin Allah'ı olan Cenab-ı Hak olduğuna inanamıyorsunuz. "O olsa, böyle sadece kendilerininmiş gibi konuşmazlar..." diyorsunuz.

Siz de ehl-i iman, ehl-i namaz, ehl-i oruç, hatta ehl-i risale olmanıza rağmen; sakın sakın ağzınızı açmayın, G.G.Ş. bir anda ağzınıza tıkılıyor. Sırf bana yapıldığı için değil, yalnız bana olsa bu kadar gocunmam, herkese karşı böyle bir korunma refleksi geliştirdiklerinden beyan ediyorum: Arkadaşlar, Allah yalnız sizin Allah'ınız değil, hepimizin Allah'ı. Ve sizi eleştirenler de küfür ordusunun neferleri değil, yine sizin gibi namaz kılan insanlar. Peki, neden Allah yalnız sizin Allah'ınızmış gibi davranıyorsunuz? Bunda bir gariplik yok mu?

Hani, dedim ya, azıcık tarih bilgimiz var. Tarihte İslam toplulukları arasında daha önce de anlaşmazlıklar, içtihat farklılıkları olduğunu biliyoruz, ama hiç sizin gibi gayretullahı sahipleneni hatırlamıyoruz. Birbirini bununla susturanı duymuyoruz. Mezhepler, birbirlerinden farklı hükümler belirtmelerine rağmen, birbirlerini değil dalaletle, yanlış yapmakla bile suçlamıyorlar. Sizin elinizde nasıl bir onay belgesi var ki, size yapılan eleştiri, garanti Cenab-ı Hakkın gayretullahına gidiyor? Normalde müminlerin aralarında birşeyleri tartışmalarına, konuşmalarına, içtihat farklılıklarına müsaade eden Allah, size gelince niye (hâşâ) etmiyor? Ben, bunu cidden çok merak ediyorum. Tüm iyi niyetime rağmen algılamakta zorlanıyorum. Halbuki sizi eleştirenler de bunu çoğu zaman Allah rızası için yapıyorlar.

Kaldı ki, yukarıda saydığım gibi, size eleştiri getireni her yere sokmayı, cehenneme atmayı, fitneci kılmayı, iftira etmeyi, imanını sorgulamayı biliyorsunuz. Acaba bizim yaptığımız küçük eleştirilere çok kızan G.G.Ş., eğer sırf size bağlı bir kurum değilse, sizin bize yaptığınız bu iftiralara kızmıyor mu? Onlar gayretullaha dokunmuyor mu? Nasıl bir özgüveniniz, yok yok özgüven değil bu, cezbe haliniz var ki, sizin dışınızda, yine Allah'ın razı olabileceği, ama sizden farklı düşünen kullar olduğunu düşünmüyorsunuz? Bu nasıl bir algı tıkanması, nasıl tehlikeli bir idrak körleşmesidir! Allah şifa versin. Bediüzzaman bile "Hak yalnız benim mesleğimdir" demeyi doğru bulmazken, siz nasıl sizin dışınızdakileri böyle gayretullaha havale etme gücü kazanabildiniz? Cadde-i kübrayı nasıl bu kadar daraltabildiniz?

Bunlar küçük, ama çok can yakıcı şeyler. Düşünülmesi gereken şeyler. Üzerlerine yazıyorum, çünkü bunlarla yüzleşelim istiyorum. Bizden öncekilerin birbirini idare etmesi, "Aman hizmettir, zarar gelmesin!" diye laf etmemesi yüzünden bu zihinsel problemler büyüdü, bugünlere geldi. Biz de üzerlerine konuşmaz isek daha da büyüyecek. Zira bu insanlar, şu büyük hatayı farketmiyorlar: İnsanlarla yaşadığınız her problemde araya Allah'ı kalkan gibi koymaya kalkarsanız, insanları sadece kendinize değil, Allah'a da küstürürsünüz. Bunu, sadeleştirme konusunda 'sadeleştirme yapanları' dairenin dışına atanlara karşı da yapmıştım, şimdi cemaate karşı da yapıyorum. Allah'ın rızası, sevgisi, hizmeti kimsenin tekelinde değildir. Ne cemaatin, ne nurcuların, ne de başka bir grubun. Öyleymiş gibi davranırsanız, asıl o zaman gayretullaha dokunur. Çünkü Allah'ın gayreti; gücüne güvenerek, zayıf ama haklı olanı ezmeye yönelenleri kahretmeye meyillidir. Kalabalık olanı; okulu, kurumu, dersanesi, binası, gazetesi, medyası çok olanı korumaya yönelik değildir. Bilmem, anlatabildim mi?

Nasıl bir cemaat?

Bediüzzaman’ın lahikalara bakışı, diğer eserlerine bakışı gibi değil. Orada yapmak istediği farklı birşeyler var gibi geliyor bana. Belki daha önce de yazdım hakkında. Lahikalar, kurguları itibariyle, artık yazarın okurlarıyla buluştuğu, hatta kaynaştığı, hatta ortak eserler ortaya çıkarmaya başladığı bir platform.

Okurların talebiyle de olmuyor bu. Yazar, bizzat kendisi, okurlarını sıkıştırarak, mektuplar isteyerek, eserleri hakkında kendilerine sualler sorarak yazılmasını sağlıyor bu mektupların. Ben, lahikalardaki bu ortak yazım dilini okurun; yazarın ve eserin bir parçası haline gelmesi açısından çok anlamlı buluyorum. Kendisi yazımına katılmış bir okur kadar, kim bir kitabı destekler ve böylesi sever? Böylesi yakınlıklar ister istemez muhabbet sebebidir. Karşı konulmazdır. Fıtrattır.

Fakat bunun arkasında, Bediüzzaman’ın oluşturmaya çalıştığı ikinci şey; yalnızca okur kazanmanın ötesinde birşey. O, kendisini okumakla yetişen okurların; anlatmakla bunu geliştirmelerini ve yazmakla başkalarını da yetiştirmesini istiyor. Mesela Barla Lahikası’ndaki şu kısacık mektup bu noktada ne kadar ders verici:

“Bahtiyar kardeşim Hüsrev,

Şu Risale bir meclis-i nuranîdir ki, Kur’ân’ın şu münevver, mübarek şakirtleri, içinde birbiriyle mânen müzakere ve müdavele-i efkâr ediyorlar. Ve yüksek bir medrese salonudur ki, Kur’ân’ın şakirtleri onda herbiri aldığı dersi arkadaşlarına söylüyor. Ve Kur’ân-ı Mu’cizü’l-Beyânın hazine-i kudsiyesinin sandukçaları olan Risalelerin satıcı ve dellâllarına muhteşem ve müzeyyen bir dükkân ve bir menzildir. Herbiri aldığı kıymettar mücevheratı birbirine ve müşterilerine orada gösteriyor. Bârekâllah, sen de o menzili çok güzel süslendirmişsin.”

Yani Bediüzzaman’ın, eserlerini telif etmesinin ardından okurları arasında oluşmasını istediği zemin, böyle bir zemin. Düşündüğü cemaat de belki böyle bir cemaat: Münevver öğrencilerin birbirleriyle fikirlerini paylaştığı, aldığı dersi arkadaşlarına aktardığı bir platform. Okumanın bir adım ötesinde Bediüzzaman, talebeleri için ikinci bir hareket alanı daha tasarlıyor ve açıyor böylece. Gördüklerini yazacaklar ve onları birbirleriyle paylaşacaklar. Bir hakikatin çok renklerini görüp birbirleriyle onları müzakere edecekler.

Bu noktada diyebiliriz ki; Bediüzzaman, oluşturmaya çalıştığı okur sınıfıyla, aslında düşündüğümüz gibi katı kuralları, tabuları, uyulması gereken prosedürleri olan cemaat yapısı hayal etmiyor. Onlardan asıl istediği şey: Fikirlerini birbiriyle müzakere etmeleri. Mücevheratlarını birbirleriyle paylaşmaları. Belki eleştirilerini bile... Birbirlerini sınamaları ve doğruya beraber koşmaları. O nedenle bazen kendi içimize dönük şeyler söylüyor ve kardeşlerimize sitem ediyoruz: Müdavele-i efkâra izin verilmeyen yerde nasıl cemaat olur?

Cemaatten at beni. İn aşağı, tut beni.

Öncelikle şunu beyan etmeliyim: Nurcuların tamamı Hocaefendi cemaatinden değildir ve olmak zorunluluğu da yoktur. Yani Nurculuk, sadece Hocaefendi ekolü değildir. Onlardan olmayan birisi, onlarla bozuştu diye, Nurculuğun dışına atılmaz. Zaten bundan bir adım ötesinde, tüm müslümanların Nur cemaatinden olmak zorunluluğu diye de birşey yoktur. Bu da bir hak ve rahatlık verir: Her düşüncelerine veya eylemlerine katılmama, gerekirse eleştiride bulunabilme hakkı. Bir insanın kendi yolunu çizmesi ya kendi yolunun esaslarını beyan etmekle olur yahut da karışabileceği diğer ekolleri eleştirerek arasına mesafe koymakla olur. Eleştirilere insaf katık olduğu sürece de her eleştirinin varlık sahasına çıkma hakkı vardır. Hepimiz az çok tasavvufu bilen insanlarız. Emmâreden levvameye çıkış da ancak bu eleştiriler vasıtasıyla olur. Kişisel bazda da bu böyle, cemaat bazında da bu böyle.

Bir süredir, malumunuz, cemaatin siyasî alanda takındığı tavırlara karşı eleştiriler yapıyorum. Bazen bunları çok açıktan, bazen üstü kapalı bir şekilde yapıyorum. Bununla ilgili cemaatteki kardeşlerden çok da eleştiri alıyorum. Eleştiri benim mazotumdur, hiç gocunmam. Fakat bu eleştiriler beni, endişelerimi küçük küçük cümlelerle sosyal medyada paylaşmaktansa, daha uzun metinlerle bloguma taşımaya sevk etti. Zira herkese, her soru sorana tekrar tekrar aynı şeyleri söylemek zorunda kalıyorum. Bir kere yazayım, dileyen buradan okusun. Dilemeyen, sallamasın.

Başlarken şunu beyan edeyim: Ben, Hocaefendi cemaatinin yurtiçinde veya yurtdışında Allah rızası için yaptığı iyi işleri reddetmiyorum. "Yoktur, olmamıştır, bunların yaptığı hiçbir hizmet, hizmet değildir" tarzı birşeyi söylemem, hatta rüyamda bunu görmem mümkün değil. Ama parça parça meselelerde, hususan cemaatin siyasete müdahil olduğu ve ayrıca devletten pay istediği alanlarda ciddi bir rahatsızlığım var.

Peki, bu rahatsızlığı neden beyan ediyorum? Çünkü Risale eksenli bir hizmet yürütmek gayesiyle yola başlamış bir cemaatin ileride yaşadığı kırılmaların, bunu irdelemeyen tâbilerince fark edilmeyeceğini düşünüyorum. O yüzden uyarmak da bana, bize düşüyor. "Şuradan şurası doğrudur. Şuradan şuraya kadar ise, bakınız, böyle böyle endişelerimiz var" tarzında bir beyan, sanıyorum herkeste bulunması gereken o manevî otokontrol sisteminin akıllarda ve kalplerde kurulmasını sağlar.

Gerçi ileride maddeler halinde yazacağım, ama başlarken de söylemiş olayım: Cemaatin özellikle Risale-i Nur mesleğini Türk milliyetçiliğine müsait bir alan gibi göstermesini; hatta bu işi ileriye götürüp Kur'an'ın, sünnetin ve ikisinden beslenmiş Risalelerin hiç böyle bir amacı olmadığı, öğütlemediği halde Türkçeyi ve türevlerini bir misyon haline getirmesini yanlış buluyorum. Bunu yaparken sergilediği eylemler bir kenara... Onlar ayrıca caiziyet boyutuyla tartışılır.

Ama onun ötesinde Kur'an'ın, sünnetin ve Risale-i Nur mesleğinin hiçbir milliyetçi söyleme müsait olmayan alanında Türk milliyetçiliği adına böyle bir alan açmalarını yanlış buluyorum. Ki bu nedenle cemaatten tanıdığım çoğu insan, bugün barış sürecinde en çok ayak sürüyen ve hükümetin pozitif adımlarını eleştiren insanlar. Zira cemaat onlara Risale maskeli bir Türkçülüğü çok doğru, çok dinî, çok Allah'ın emri bir tarzda kutsiyet atfederek öğretiyor. (Meşhur bir abinin bir zamanlar dersanelerde Kürtçe konuşulmasından rahatsız olduklarını röportajda anlattığını hatırlayalım.) Fakat buna delil sorduğunuzda, bırakın cevap vermeyi, muhatap bile alınmıyorsunuz. Gayretullaha dokunmak diye birşey var, öcü gibi cemaati eleştiren herkese gösteriliyor. Onunla sindirilmeye çalışılıyorsunuz.

Kardeşim, ben seni yerin dibine batırmaya çalışmıyorum. Boynunda akrep var gibi geliyor bana. Boynundaki akrebi gösteriyorum. Sen bana teşekkür edip akreple meşgul olacağına "Gayretullaha dokunur" diyerek neden benim üzerime geliyorsun? Hepimizin ilham aldığı dönem asr-ı saadet ve selef-i salihin dönemi sonuçta. O zaman bile sahabiler birbirlerini eleştirebilirken ve bu eleştirinin sonucunda kimse kimseyi gayretullaha dokunur diye tehdit etmezken, siz nasıl bir yüksekliğe sahipsiniz ki, sizi eleştiren direk sanki (hâşâ) Allah'ı eleştiriyor? Sizde hiç kusur olmaz, siz esbap dairesinde perdelik yapmazmışsınız gibi herşey hemen gayretullaha gidiyor? Hz. Ömer'in bile sahabiler kendisine yönelttiğinde dinlediği, mantıklıysa benimsediği bir eleştiriyi; siz nasıl kendinize yakıştırmıyorsunuz? Garip değil mi bu?

Bir de hizmetlerinize borçlandırma meselesi var. Diyelim, oturdunuz cemaatten birileriyle; içinizde saklı kalan şeyleri riyakârlık olmasın, gıybet olmasın diye yüzlerine karşı söylediniz, paylaştınız. Alacağınız ilk tepkiyi tarif edeyim size: "Biz şu kadar hizmet yaptık. Bu kadar okulumuz var. Şu kadar yurdumuz var. Bu kadar cemaatiz. Bu ülkede şu an birşeyler iyi gidiyorsa, bunlar hep bizim sayemizde. Bizim kadar hizmet yapın, ondan sonra konuşun..." falan felan. Hoppala! Arkadaşım, benim senin hizmetlerinle bir derdim yok ki. Onları sorguladığım da yok. Hepsini Allah kabul etsin. Sen niye benim lokal eleştirimi alıp bütün cemaate yapmışım gibi yayıyorsun? Sonra da dönüp bana diyorsun ki: "Cemaat büyük bir topluluktur, bu sözlerinle hepsinin kul hakkına giriyorsun, hepsinden helallik isteyebilecek misin?"

Yahu niye böyle olsun? Cemaate yapılan eleştiri, neden bütün cemaate olsun? Karar alımında bütün cemaate sormuyorlar ki hiçbir şeyi. Gazeteniz, medyanız manşetini ayarlarken cemaate mi soruyor? Cemaat çapında yapılan referandum mu var? Yok öyle birşey. Yukarıda abiler var, en üstte Hocaefendi var, onlar alıyorlar kararların çoğunu. Bizim cemaat diye eleştirdiğimiz şey, birebir bütün cemaat üyelerinin amelleri değil ki. Eleştirdiğimiz şey, genelde lokal ve genelde abilerin kararıyla ortaya çıkan şeyler. Bazen de birebir sadece Hocaefendi'nin bir sözünü, eylemini eleştiriyoruz. Bunu alıp bütün cemaate teşmil etmekte suç benim mi, yoksa senin mi? Ben yapmıyorum ki, öyle birşey. Sen alıp bunu genişletiyorsun. Bunu yapmaktaki amacını da biliyorum. Çünkü bana verecek cevabın yok.

Bu borçlandırma mevzuu enteresandır. Bende çok ciddi alerji yapan birşeydir. Neden derseniz: Çünkü cemaat bu borçlandırma konusunda öyle bir dil kullanır ki, tıpkı vatandaşlık derslerindeki devlet dili gibidir. "Sizin ekmeğinizi devlet veriyor, suyumuzu devlet sağlıyor. Devletin havasını soluyorsunuz. O zaman devlete itaat edin" tarzı birşeydir bu. Cemaatin yaptığı iyilikler, sahip oldukları faziletler üzerinden bir ezme harekatıdır. Cemaat vaktiyle şunu şunu başarmıştır. O zaman bunları başaran bir kuruma, kesime kesinlikle hiçbir şey söylenemez. Cık, cık, cık. Bu iş, öyle bir hale geliyor ki en nihayet, ağzınızı açtırmıyorlar size. Ağzınızı açmak için en az yüz tane okulunuz olması lazım. Hakkınız yok yoksa.

İyi de arkadaşım, senin bu kafanla gidersek ne devleti, ne sistemi, ne de başka birşeyi sorgulayabilmeye hakkımız kalır. Devlet, birçok iyi işler yapan bir şahs-ı manevidir. Onu böyle faziletleriyle kutsarsak devlet kendini nasıl geliştirir? Yasalar nasıl modernleşir? Ordu hakeza. Ordu, sınırlarımızı bekleyendir. Ama onun sınırlarımızı bekliyor, bizi koruyor oluşu; zaman zaman içindeki zehirli bir damarın tahrikiyle özgürlüğümüzü (darbe yaparak, muhtıra vererek) elimizden almasına engel olmuyor. Hiçbir kurumun yaptığı iyi işler, kötü işlerini yok edemiyor. O halde siz nasıl bu kanundan hariç bir fert olabiliyorsunuz?

Yaptığınız bir hayır varsa, elbette karşılığını Allah verecektir. Daha dönüp bizden de bir karşılık beklemek niye? Sen o iyi işleri yapıyorsun diye ben susmaya mecbur muyum? Hz. Ömer'i minberdeyken eleştiren sahabi herhalde faziletçe ondan yüksek değildi. Ama eleştirmesine de engel olmamıştı. Hz. Ebû Zer de Hz. Osman'dan yüksek değildi. Ama yine de sisteme yönelik eleştiriler söylemekten geri kalmıyordu. Ne borçlandırılıyor ne de gayretullaha dokunmakla tehdit ediliyordu.

Kaldı ki, uygulamalarınızın çoğu fıkha dair meselelerdir. Fıkha dair meseleler selef-i salihin devrinden beri tartışılabilen şeylerken ne ara sizin döneminizdeki gibi eleştirilemez oldu. Mesela ben Türkçe Olimpiyatlarına desem ki: Bu Kur'anî bir hizmet metodu değildir. Kur'an'da hiçbir lisan (belki vahyin dili olması itibariyle Arapça hariç) böyle yüceltilmemiş, ille-i gaye olmamıştır. Siz bunu yapıyor ve bunun bu zamanda büyük bir hizmet olduğunu savunuyorsunuz. Bu fıkha dair bir meseledir. Bunu konuşalım. Tartışalım. Sizde konuşma yok, tartışmaya müsaade hiç yok. Konuşanların da ağzına hemen lafı tıkıyorsunuz: "Ama bizim yaptığımız hizmetler..." Allah kabul etsin onları, ne diyeyim yani? Derdim yok ki onlarla.

Bakınız, şunu da söyleyeyim: Herhangi bir kurumun, Türk kültürü adına (ama demeyecek din adına) böyle birşey yapmasını da yadırgamam. Amacı zaten böyle birşeyse, bununla yola çıkmışsa, yapabilir elbette. Ama başlarken Kur'an eksenli başlıyor, Risale ile yola çıkıyor ve sonra böyle bir evrilme yaşıyorsanız, kusura bakmayın, ona diyecek iki sözümüz var.

Bir de üstelik Türkçe Olimpiyatlarına bu sene (davet ettiğiniz ünlüler eleştirilerin önünü yeterince tıkamıyor belli ki) Peygamber Efendimizi aleyhissalâtu vesselam da getirdiniz. Oluşturmaya çalıştığınız kutsiyete bakar mısınız? Bu size sağlıklı geliyor mu? Bir kurumun, kesimin bir olimpiyat yapması başka, oraya Efendimizi misafir etmesi başka. Nasıl sağlıksız, rüya üzerine, ikinci bir fıkıh alanı oluşturduğunuz söylemeye gerek bile duymuyorum. Rüya fıkıhta delil sayılmaz halbuki. Üstelik tabir var, rüyayı tersine çevirir. Tabir var, hiç düşünmediğin anlamı çıkarır.

Şimdi de dalmışsınız siyasete. AK Parti üzerine, geliyor da geliyorsunuz. Gelmeyin demiyorum. Benim de AK Parti'de gördüğüm kusurlar var. Fakat arkadaşım, biraz dengeli olun ya. Mavi Marmara olayında gayet masum bir amaç için, Filistinli kardeşlerine yapılan boykotu kırmak için bir gemiye binmiş insanların yaşadığı katliamı, mağduriyeti Hocaefendi'nin bizzat kendi diliyle "Otoriteye itaat lazımdır" diye eleştirmeyi bildiniz. Onca insanın kalbini kırmayı bildiniz. O zaman bir hayli devletçiydiniz.

Peki neden Geziparkı olayları sırasında aynı damar tutmadı sizde? Halbuki Mavi Marmara, Gezi'den bin kere daha masumdu. Bu sefer, aynı dille "Eylemi yapanların anlaşılması gerektiğini, kendilerine yanlışlar yapılmış olabileceğini..." söylediniz. Ben açıkça soruyorum: Devletçi misiniz? Halkçı mısınız? Necisiniz? Yoksa ilk olayın içinde İsrail, ikinci olayın içinde zaten aranız kötü bir AK Parti olduğu için mi böyle bir tavır takındınız? Yapmayın yahu. Yapmayın böyle şeyler. Erbakan'ın meşru iktidarının arkasında duramadınız. O zaman darbecilerle bir olup iktidara çekilme çağrısı yaptınız. Bari bu sefer meşru iktidarın arkasından bu kadar çabuk çekilmeyin. Yapmayın böyle. Ümmet bunları görmüyor değil. Mısır olayları üzerinden 28 Şubat'taki halinizi bir değerlendirin. Ben, "Erdoğan hata yapmıştır" diyebiliyorum. Siz "Hocaefendi hata yapmıştır" diyebiliyor musunuz, onu bir değerlendirin.

Hem bazı şeyler oluyor, statükonun devam etmesini bizzat siz istiyorsunuz. Mesela dersaneler. Dersaneler kadar halkın belini büken birşey var mı toplumda? Okuldaki dersler yetmiyor diye tonlarca lira masrafla bir de çocuklar dersanelerde okutuluyorlar. Sabahları okulda, haftasonları en az bir yıl dersanede geçiyor. Yaşadıkları stres, kaybettikleri zaman cabası. Şimdi sanki bu dersaneler çok maslahatlı şeylermiş, öğrettikleri de sınavdan sonra bir işe yarıyormuş gibi ayak sürüyorsunuz. Halbuki hem sınavlar, hem de dersaneler kalkmalı. Öğrenciler, veliler bu çileden kurtulmalı. Biz böyle bir değişimin yanında yer alacak, millete faydası dokunacak birşeyi kollayacak yerde, oradan kesilen rızkınıza bakıyor ve direniyorsunuz. "Erdoğan olmasaydı... şeklinde şeyler yazan arkadaşlar şirke yaklaşıyorlar" demeyi biliyorsunuz. "Dersaneler olmasaydı... deyince böyle bir şirk olmuyor mu?"

Oyyh! İçimi döktüm. Ama rahatladım. Daha da dökeceğim. Bu yazı başıma bela bile açsa, bu belayı öper yine başıma koyarım. Çünkü riyakârlığı değil, açıkça söylemeyi seçtim. Gıybeti değil, doğruyu yüzünüze haykırmayı seçtim. Yazı boyunca da hakkınıza, hizmetinize zulmetmemeye çalıştım. Gerisi, artık geride kalır. Umurumda olmaz bile... Ha, bu arada: Bu yazı, twitter'dan bana "Müslümanlara rağmen hizmet etmeye çalışıyoruz" diye yazan cemaatten bir arkadaşa tepki olarak yazıldı. Müslümanlara rağmen bir hizmet... Çok enteresan.