Güneşten birşey eksilmez onu tüm çiçekler sevse. Bu bir nuraniyet sırrıdır. Mürşidimin ders verdiği şekilde: Nasıl ki, binler aynalar tek bir ayna gibidir güneş için, onu yormaz. Sevilmek de sevileni, aynı şekilde, yormaz. Bir ayna ne kadar zahmetse güneş için (ki hiç zahmeti yoktur) binlerce ayna da o kadar zahmettir. Maşukunda ışık gibi varolan, ona yük olmadığı gibi, onu da yüklenmez. Ne kadar çok insanı, canlıyı, mahlukatı severseniz sevin. Onların kalbinize ayrı ayrı yükü yoktur. Ve ne kadar çok insan, canlı, mahlukat tarafından sevilirseniz sevilin, onların da ayrı ayrı cemalinize yükü yoktur.
İşte tam da bu noktada sevgi ile nur birbirine yaklaşıyor. Âşık ile yâri arasındaki ilişki, ayna ile güneşin ilişkisi gibi. Peki sevgi ne burada? Sevgi de Şems-i Sermed'den bir nur. Fakat bu nur ism-i Nur'dan gelmiyor. Bunun kaynağı ism-i Vedûd.
Her ismin bir nuru var bence. Yahut da şöyle demeli: el-Esmaü'l-Hüsna'dan her ismin bizimle hukuku nur gibi. Binbir ışık geçiyor üzerimizden. (Fakat burada şunu hatırlatalım: Işık vs. ancak kusurlu bir misaldir ism-i Nur'u anlamaya.) Bu önemli. Şeylerle nur gibi muhatap olmak cisim gibi muhatap olmaya benzemez. Nur gibi muhatap olanlar yük almadıkları gibi yük de olmazlar. Cisim gibi muhatap olduklarınız size yük oldukları gibi siz de onlara yük olursunuz. Fakire sadaka verdiğinizde sadaka cebinizde yük olmaz. Ama sonsuza dek sizin olur. Birisinden para çaldığınızda para yine de sizin olmaz. Ama cebinizde yük olur.
İnsan, Allah'ın her yerde hazır ve nazır olmasını ve aynı zamanda nihayetsiz uzak olmasını kendi cismaniyetiyle/sınırlarıyla anlayamıyor. Cisim gibi muhatap olduğu için herşeyle, ötesinde bir muhatabiyet nasıl olur, kavrayamıyor. Bence kalbimize bırakılmış duygular ve bedenimize bırakılmış duyular arasındaki fark bu noktada da öğreticidir. Duyulandıkları sınırlıdır insanın. Peki ya duygulandıkları? Duyular varlığından haberdar olmak için birşeyin cismine bir şekilde temas etmeye (veya cisimden gelen birşeylere temas etmeye) muhtaç olurlar. Duygular da böyle midir?
Duygular varlığından haberdar olsalar yeter. Her sevenimizin hatırındayız ve her sevdiğimiz hatırımızda. Ölümleri bile birşeyi değiştirmiyor. Masallarda çok rastlanır: Bir genç, uzak diyarlarda bir güzelin varlığından haberdar olur. Yüzünü görmemiştir. Sesini işitmemiştir. Ama bir şekilde varlığından haberdar ederler onu. Bu haberdar oluş duygulanmaya yeter. Gaybî bir aşk yaşanır. Buna 'masal' mı diyorsun? Öyleyse sana cenneti özleten ne? Cennetten öte Cemalullahı isteten ne? Oraya duyduğun hasret duyularla mı açıklanır yoksa duygularla mı?
Duyular-duygular meselesinde akıl-kalp düzlemine geçelim. Belki güzel birşey diyeceğim. Kalbin akla bir üstünlüğünü de buradan anlayabiliriz. Akıl, birşeyin varlığına inanmak için delilleri hep yanında/hatırında taşımak zorundadır. Kalp buna muhtaç olmaz. Haberdar olsa yeter. İhtimal verse yeter. Çünkü ona açtır. Çünkü ona muhtaçtır. Çünkü ona taraftardır. Bütün bu zayıflıkları inandığı şeyin arkasındaki güce dönüşür. Lemeat'ta "İmanın yeri kalbdir; dimağ ise oluyor mâkes-i nur-u iman. Bazan da mücahiddir, bazan süpürgecidir. Dimağda vesveseler, hem pek çok ihtimaller kalb içine girmese, sarsılmaz iman, vicdan. Yoksa bazıların zannınca iman dimağda olsa, ruh-u iman olan hakkalyakîne, ihtimâlât-ı kesire olur birer hasm-ı bîeman. Kalb ile vicdan, mahall-i iman. Hads ile ilham, delil-i iman. Bir hiss-i sâdis, tarik-i iman. Fikir ile dimağ, bekçi-i iman..." derken mürşidim biraz da dikkatimizi çektiği budur.
Anlatılır ki: Sultan, Mecnun'un dillere destan sevdasını duyup da Leyla ile onları buluşturmak isteyince önce Mecnun'u buldurur, sonra Leyla'yı. Nihayet bir mecliste ikisini birden görünce Mecnun'a eğilip der: "Bu kara kuru kız için miydi bütün bu yangın?" Mecnun ona şöyle cevap verir: "Onu benim gözlerimden görmelisin!" Bu hikaye bize birşey öğretiyor: Biz birşeyi kalbimize soktuğumuz zaman aynı zamanda ona belli ölçülerde taraftar oluruz. İman taraftarlıktır. Taraftarlığın artısı ne? Önce ona hak vermeye çalışırız. Önce onu savunuruz. Önce ona delil ararız. Önce ona sığınırız. Önce onu kayırırız. Yani diğerlerinden ayırırız. Bu, güzelliği haber verilene aşkımız gibidir. İştiyakımız tereddütlerimize kalkan olur. Şeytan vesvese verse, şeytana değil, şeytandan kaçarız.
Mutasavvıfların aşkta buldukları kemali imanın-muhabbetle ve taraftarlıkla ilgisi üzerinden okuyabiliriz. Âşık, âşık olduğunun aksine inanmak istemez. Muhabbetin gözü kusura kör olduğu gibi vesveseye de kördür. Bu şu şarkıda söylendiği gibidir biraz: "Çok âşığın var diyorlar. 'Yalan' de. Yeter bana." Kelamında yalan olmayan yâre imanmaya yatkınlıktır imanımızın selabeti. İman etmek 2x2:4 ederden öte birşeydir. 2x2'inin 4 etmesine kendi içinde de bir şahit ve arzu bulmaktır. O şahiti ve arzuyu bulduktan sonra sana 2x2'nin 5 veya 3 ettiği yönünde gelen her demagojik argüman kalbindeki 'taraftarlığa' toslar.
"Velâyet yollarının ve tarikat şubelerinin en mühim esası, ihlâstır. Çünkü ihlâs ile hafî şirklerden halâs olur. İhlâsı kazanmayan, o yollarda gezemez. Ve o yolların en keskin kuvveti, muhabbettir. Evet, muhabbet, mahbubunda bahaneler aramaz ve kusurlarını görmek istemez. Ve kemâline delâlet eden zayıf emâreleri, kavî hüccetler hükmünde görür. Daima mahbubuna taraftardır."Hakka tarafgir olmak onda sebatı netice verir. Sebat tefekkürü tetikler. Tefekkür şüpheye karşı delil üretir. Delil vehmi süpürür. Eğer iman salt aklın işi olsaydı, aklımıza gelen her vesvesede imanımız da tehlikeye düşerdi. Fakat hayır, vesvese ancak bizi diri tutar ve 'akıl süpürgesini' ve 'bekçi-i imanı' harekete geçirir. O şüphenin içimizde büyüye büyüye kalbe tesir etmesini önlemek için vardır akıl ve fikir. Bizzat imanın yatağı olmak için değil. Tek kaynağı olmak için değil. Hadis-i şerifte övülen 'kocakarı imanını' biraz da böyle anlayabilirsin.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder