Michael J. Sandel'ın Eksik Kitaplar'dan çıkan 'Adalet' isimli eserini 'okunması gerekenler' içinde sayarım hep. Çünkü, kitap, 'adalet' meselesinin sadece 'uygulamayla' değil 'felsefe'yle de ilişkili olduğunu öğretir. Yani, adalet, yasalardan önce itikattır. Neyin 'adalet' olduğuna dönük 'imanınız' sonrasındaki uygulamalara 'bakışınızı' da şekillendirir. Eğer 'toplumsal fayda'yı önceleyen bir adalet anlayışına sahip olursanız 'bireysel özgürlükler'i önemsemeyebilirsiniz. Eğer 'bireysel özgürlüğü' önceleyen bir adalet anlayışınız varsa 'toplumsal faydayı' değerli bulmayabilirsiniz. Veyahut, standart bir müslüman gibi, her hususta belirleyicinin 'herşeyi en hikmetli şekilde yaratan Âdil-i Mutlak' olması gerektiğine iman ederseniz, beşerî hukukların yerine, 'şeriatı' talep eder hale gelebilirsiniz. Burada farkı ortaya çıkaran illa 'itikadınız'dır. Neye itikad ediyorsanız ona göre bir 'adalet'iniz olur. Tam tersini söylemek de mümkündür belki. Hangi kanunlarla yönetilirseniz o kanunun itikadına doğru eğilirsiniz.
"(...) ahlakî çıkmazlarla mücadele etmek, özel hayatımızda ve kamusal alanda, uygulanacak ahlakî iddianın nasıl geliştirileceğini açıklar. Demokratik toplumlarda hayat doğru, yanlış, âdil ve adaletsiz üzerine anlaşmazlıklarla doludur. Bazı insanlar kürtaj hakkını savunurken diğerleri için kürtaj cinayettir. Bazıları çabalarıyla para kazanmışlardan vergi almanın âdil olmadığına inanırken, bazıları fakirlere yardım için zenginlerin vergilendirilmesinin hakkaniyet olduğuna inanır. Bazıları geçmişteki yanlışları düzeltmek adına, üniversite kabullerinde pozitif ayrımcılığı savunurken, bazıları bunu yetenekleriyle kabul edilmeyi hakeden insanlara karşı yapılmış ayrımcılığın adaletsiz bir türü olarak kabul eder. Bazıları terör şüphelilerine işkence yapılmasını özgür toplumun bir alçaklığı ve ahlakî iğrençlik olarak reddederken, bazıları terörist bir saldırıyı engellemek için gerekliyse bunu savunur. Siyasal seçimler bu anlaşmazlıklar üzerine bir kazanma ve kaybediştir. Sözde kültür savaşları bunlar üzerine yapılır. Kamusal hayatta ahlakî soruları tartışırkenki hırs ve güç dikkate alınırsa, aklın ötesinde, ahlakî düşüncelerimizin kesin olarak inançla ve yetişme tarzıyla belirlendiğini düşünmeye meyledebiliriz."
Bazı vehhabi-selefilerin dediği gibi "Allah'ın indirdiğiyle hükmetmeyen kâfir olur!" demiyorum ha. Yanlış anlaşılmasın. Çünkü "Allah'ın indirdiğini tasdik etmeyen ancak kâfir olur..." diye biliyorum. Uygulayamasa da doğruluğunu kabul eden kâfir olmaz. Yahut cebrî sebeplerle doğruyu uygulaması engellenen kâfir sayılmaz. Lakin uzun süre bâtıl yasalarla yönetilen bir insanın da temayülleri değişir. 'Öyle yapmaya' dönük alışkanlıkları oluşur. Her alışkanlıksa bir 'sunî fıtrat'tır. Yani fıtrattan sanılır, sanrılanır, fakat değildir. Tıpkı 'madde bağımlılığı' gibi bir 'toplumsal tiryakilik' oluşur. Şerif Mardin Hoca, Türkiye'de Toplum ve Siyaset'te Mustafa Kemal'in stratejisindeki kurnazlığın da bu olduğunu söyler. O, halkı, seküler hukuka ikna etmeye çalışmamıştır. Gönüllerine bakmamıştır, beklememiştir. Ya? Aksine inkılaplarını dayatmıştır. Dipçik gücüyle uygulamıştır. Batılılaşmayı cebirle tatbik ederek alışkanlıkları değiştirmiştir. Yeni hukukla yetişen yeni nesiller de ekseriya seküler yaşama bağımlı hale gelmiştir. 'İtikadı' ile 'ameli' arasındaki mesafe açılmıştır. Ve bu kem makas her yeni nesilde daha da açılmaktadır.
"Atatürk'ün 'hürriyet'in Batı anlamındaki şeklini memlekette kökleştirmek için başvurduğu çare, Batı'nın 'ferdi gaye bilen' hukuk normlarının Türkiye'de yerleşmesini mümkün kılacak olan değişikliği meydana getirmek olmuştur. Birçok kimselerin göremediği bir noktayı Atatürk sezmişti: 'Hürriyetin' hakiki manasında yerleşmesi için halkçı bir politika takip etmek yeterli değildi. Hangi politika olursa olsun insan hak ve hürriyetlerine hürmeti temin için muayyen kurallara uymak zorundadır. Bu da ancak memlekette bu ana kuralların işler durumda bulunduğu belirli bir hukuk nizamını yerleştirmek suretiyle olacaktır. Zamanla, Batı hukuk sisteminin yerleştirilmesi neticesinde, Batı hukuk normları içinde düşünmeye alışan, başka türlü düşünemeyen bir nesil ortaya çıkacaktır. Bu neslin benimsediği normlar da hürriyet mefhumunun Batılı bir çerçeve ile çerçevelenmesini mümkün kılacaktı. Bu bakımdan Atatürk'ün Batı hukuki sistemlerini memleketimizde yerleştirme çabası çoğu zaman üzerinde durulmayan derin bir mana taşımaktadır. Zaman zannedersem Atatürk'ün bu düşüncelerini doğruladı."
Tam bu eşikte, arkadaşım, Bediüzzaman Hazretlerinin 2. Lem'a'daki analizlerini hatırlamak yerinde olur. Zira, o, günahın en büyük zararının 'insanın içindeki kem temayülleri besleyip güçlendirmekle' olduğunu söyler. Ona göre 'Herbir günah içinde küfre gidecek bir yol var'dır. Alışkanlıkları günahları vesilesiyle değişmiş bir ferdin içindeki eğilimler de küfrün kapısına doğru meyillenir. Evet. İnsan 'objektif' bir canlı değildir. Zevklenmeyi âdet haline getirdiği şekle göre imanını değiştirebilir. Zaten günahlardan da en çok bu sebepten korkulur. Bağımlılık haline dönüşüp kişinin itikadına kadar sirayet etmesi mümkün olduğu için. Bu tehlike herkes için az-çok geçerlidir:
"Evet, günah kalbe işleyip, siyahlandıra siyahlandıra, tâ nur-u imanı çıkarıncaya kadar katılaştırıyor. Herbir günah içinde küfre gidecek bir yol var. O günah, istiğfarla çabuk imha edilmezse, kurt değil, belki küçük bir mânevî yılan olarak kalbi ısırıyor. Meselâ, utandıracak bir günahı gizli işleyen bir adam, başkasının ıttılaından çok hicap ettiği zaman, melâike ve ruhaniyâtın vücudu ona çok ağır geliyor. Küçük bir emâre ile onları inkâr etmek arzu ediyor. Hem meselâ, Cehennem azabını intaç eden büyük bir günahı işleyen bir adam, Cehennemin tehdidâtını işittikçe istiğfarla ona karşı siper almazsa, bütün ruhuyla Cehennemin ademini arzu ettiğinden, küçük bir emâre ve bir şüphe, Cehennemin inkârına cesaret veriyor. Hem meselâ, farz namazını kılmayan ve vazife-i ubudiyeti yerine getirmeyen bir adamın, küçük bir âmirinden küçük bir vazifesizlik yüzünden aldığı tekdirden müteessir olan o adam, Sultan-ı Ezel ve Ebedin mükerrer emirlerine karşı farzında yaptığı bir tembellik, büyük bir sıkıntı veriyor. Ve o sıkıntıdan arzu ediyor ve mânen diyor ki, keşke o vazife-i ubudiyeti bulunmasaydı! Ve bu arzudan, bir mânevî adâvet-i İlâhiyeyi işmam eden bir inkâr arzusu uyanır. Bir şüphe, vücud-u İlâhiyeye dair kalbe gelse, kat'î bir delil gibi ona yapışmaya meyleder; büyük bir helâket kapısı ona açılır..."
İşte, Tek Parti Dönemi kurnazlığı da, Bediüzzaman Hazretlerinin feraseti de, aynı resimde belirginleşiyor. Birisi, an'ane-yi İslamiye'yi zorla değiştirmesinin, kendisine ileride nasıl zakkum meyveleri aldıracağını kestiriyor. Diğeri, esas hedefin neresi olduğunu farkederek, muhafazası için mesai sarfediyor. Dikkat ediniz, mürşidimiz, o şartlarda bir hukuk kavgasına girmiyor. Zira elinde buna muvaffak olabileceği bir kudret yoktur. Ancak o planın ucunun gidip nereye dayanacağını seziyor. Ve elinden geldiğince orada, yani iman dairesini tahkimde, bulunuyor. Tabir-i caizse, cepheyi daha geriye çekiyor, merkezin düşmesini engellemeye çabalıyor. Çünkü merkez düşerse geri dönüşü olmayacaktır. Fakat düşmezse ordularının birgün tekrar hücuma kalkabilmesi mümkündür. Hani eskiler derler: "Dere yatağını mutlaka alır." Hem yine denir: "Su akar çatlağını bulur." Yeter ki sılasını unutmasın. Cenab-ı Hak, bize, ümmetin çeperlerini tekrar fethe çıktığı günleri görmeyi nasip eylesin. Âmin. Allahümme âmin.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder