Yazarı, okurunu aradan çıkardıkça, metinleri okumak güçleşiyor. Yahut da tam tersi: Yazar, okurunun gözüne girmeye çalıştıkça, metinle arası açılıyor. İki türlüsünü de gördüm. Okuru büsbütün unutmak iyi birşey değil, bu belli. Çünkü kendinle yetinmek de bir tuzaktır, İblisin düştüğü. Erke dönergeci değildir hilkatimiz. Bu bir kayboluş ki, kurtaracak bir diğeri de kalmıyor. Belki de bu yüzden Allah yüzümüzü 'ötekimize' dönük yaratmış. Dışımızda bir kıyas/beğeni arayışıdır şu. Tutanacak birşey. Kendilik zindanında boğulmamanın yolu. Gülmek için gülümseyen yüzler görmeye muhtacız. Nihayetinde okunmak istemeyen neden yazsın? 'Bilinmek isteyen gizli hazinenin' tecellisi hepsi...
"Âlim-i mürşid koyun olmalı, kuş olmamalı. koyun kuzusuna süt, kuş yavrusuna kay verir."
Okunmak istiyorsan, okurunu kendinden daha aşağıda düşüneceksin. Aşağılık değil, aşağı. Onu sırtında taşıyacaksın bir nevi. Kendin ot yesen de ona süt vereceksin. Kur’an'da, Cenab-ı Hakkın insanın fehmine ve lisanına tenezzül etmesi, beşerin cümleleriyle (ama elbette yine beşerden öte) konuşması gibi. Bu bir rahmet tecellisi olduğu kadar da bir ders. el-Hadî olan Allah'ın kullar içinde bu bayrağa talip olanlara verdiği bir nasihat. Sen de okurunun dimağını tahmin edip ona göre konuşacaksın, yazacaksın. Hidayet, fildişi kulelerden aşağılara bağırmakla olmaz. Onların lisanına ve fehmine karışmakla olur. Peygamberlerin Kur'an'da zikredilen bir özelliğidir. "Size 'içinizden' öyle bir peygamber geldi ki..."
Fakat bu faydacılık bir noktadan sonra ayağına taş koymaya da başlıyor. Bu sefer de hayaline yetişmiyor metinlerin. Yine bir tereddüt sarıyor bedenini. O vakit şöyle bir ölçü olmalı belki yazdıklarında: Okurunun gözüne girmeye çalıştığın yerler de olsun, okurundan ötesiyle konuştuğun zamanlar da. Bütün muhataplarını bir anda bitirenlerden olma. Geniş bakanlardan ol. Belki bu, sorunumuza bir kurtuluştur. Bir nevi müteşabihat dersi. Herkesin anlayacağı yerler ve ancak ehlinin anlayacağı şeyler...
Nasihat alırken ‘veren el’ olarak insanları değil, kitapları tercih ederim. İnsanlar; güzel sözlerin nakli sırasında da, o sözlerin temsilini yaparken de sorunlu varlıklardır. (İlla takva veya ismet ile korunmuş olsun.) Güzel bir söz, sırf söyleyenin söyleme biçiminden dolayı kötü bir hale gelebilir. Buna benzer bir şekilde; kem bir söz de; söyleyenin, söylerken takındığı tavır nedeniyle hakettiğinden fazla tesirli olabilir. Öyleyse sözün hakkını vermek için aradan insanları bir miktar çıkarmak gerek. Hakikatin ‘hakikat’ olduğu için kabulu ancak bu şekilde mümkün olabilir. Veren elin alan elden üstünlüğü kabul edildikçe sadakayı almak kolaylaşır. İnsan üstü gördüğünün ihsanından alınmaz, alır. Aşağısında varsaydıkları altın da getirse, izzetine yediremez, mesafe koyar.
"Risale-i Nur benim bedelime sizlerle görüşür, derse müştak yeni kardeşlerimize güzelce ders verir. "
Hatta daha fazlası var: Yazarı bile unutmak gerekiyor bazen metinlerini okurken. Yahut ötesine geçmek gerekiyor. Onu bir nakilci gibi görmek, onun ardında el-Hadî olanın kokusunu duymak gerekiyor. (Makam-ı reşha bu.) Önemli olan söylenen sözün kıymetiymiş ve söz kıymetini hakikatinden, hakikat kıymetine Cenab-ı Hakk'tan alırmış gibi düşünmek gerekiyor. Elbette sözün kıymetini etkileyecek söyleyenler var. Ama bunların sayısı az. Çok azdır söylediğinin veya yazdığının ağırlığını değiştirebilecek kadar güçlü bir isim/irade taşıyan. Çoğu tam tersi bir etki yapıyor. Arttırmıyor, eksiltiyor. Neden onları merak edelim? Sözdeki hakikat kavranmadığında belki onlara da bakılmalı. Benim düşüncemse şöyle: Eğer damarına dokunmayacak bir nasihat ve tam haklı/hakverdiğin bir söz işitmek istiyorsan, okuyacaksın. Çünkü hayatları kelamlarını yalanlamayan mübarekler, 'güzel atlara binip' gittiler. Şimdi aforizmada gayretli, yaşamakta mütereddit nal izleriyiz biz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder