Kur'an hayata nasıl inzal eder?

“Evet, Peygamberin delil-i sıdkı, herbir hareket, herbir hâlidir. Nebiyy-i Kureyşî’nin herbir hâli ve hareketi mazbut-u ümmettir. Çünkü menabi-i şeriattır.” Şuaat Risalesi’nden.

Kur’an üzerine varolduğumuz manaların cemi gibi. Yani toplanması. Rahman bahşı olarak haritamızın avuçlarımıza bırakılması. Elhamdülillah. Sünnetse, bu cemin hayatla şerhi, nüzulü, dersi. Bana öyle geliyor ki arkadaşım: Sünnetle bildirilen salih amellerin tamamı ‘vahyî bir hakikate dokunduğu için’ kıymetli. Ve onlara dikkat çekildiğinde çekildiğimiz Kur’an’daki manalardır. Mesela: Bakara sûresinde Kur’an’ın nüzulüyle Ramazan ayı arasında kurulan ilgi vahyin oruç olup dünyamıza dahlolmasına işaret gibi. Nüzul, öyle bir nüzul, hayata karışıp. Hilkatinin çamuruna yağıp. Yağmur gibi toprağına erer, içersin. Demir gibi, varlığına karılır, kullanırsın. İnzal olan herşeyde bu sır var.

Derece derece oluyor anlamalar. Nüzul bu sebepten süreç işi. Kalp de bir arştır ama arş-ı âlâ başkadır. Arş, bir taht-ı tasarruf ifadesi, tecellinin yoğunlukla hissedildiği yer. Sen de sende olanı kalp arşına değince farkedersin. Kötü söz seni kulağından kırmaz arkadaşım. Kalbinden kırılırsın. Güzellik gözünden âşık etmez. Kalbinden avlanırsın. Hep bir farkediş şu hissedişlerimiz ama farklı mertebelerde. Güneşin doğması başka. Gözünü açman başka.

Mürşidim de bu sadedde şöyle demiyor mu: “Demek, Bismillâhirrahmânirrahîm, sahife-i âlemde bir satır-ı nuranî teşkil eden üç sikke-i ehadiyetin kudsî ünvanıdır ve kuvvetli bir haytıdır ve parlak bir hattıdır. Yani Bismillâhirrahmânirrahîm, yukarıdan nüzûl ile, semere-i kâinat ve âlemin nüsha-i musağğarası olan insana ucu dayanıyor. Ferşi Arşa bağlar. İnsanî arşa çıkmaya bir yol olur.”

Besmelenin burada bir yükseliş çağrısı, bir mirac-ı Kur’anî, bir burak-ı hakikat olarak ‘insanî arşa çıkmaya’ yol sayılması ilginç değil mi arkadaşım? Halbuki her zaman dilimizde gezinmektedir. Bilinmektedir. Fakat demek ki sahiden bilinmemektedir.

O ‘satır-ı nuranî’nin/ışıkyolunun izini sürüp âlemleri yaratanın ‘seni de yaratan’ olduğu farketmen (gaibane muhatabiyet) ve âlemleri yaratmasının seni ‘aradan çıkarması’ anlamına gelmediğini bilmen (hazırane muhatabiyet), sır belki burada saklanıyor. Besmele aşama aşama bunu öğretiyor. Vahdetin tefekkürüyle sarılmayan yaralarını Ehadiyetin sıcaklığı gideriyor. Evet. Allah, Allah içre Rahman, Rahman içre Rahîm’dir. Sakın bu üçlüyü birbirinden ayırma. Hepsine ihtiyacın var. Hepsini bilmelisin. Çünkü sen âdemsin.

Âdemiyettensin. Her isimle ayrı ayrı terbiye edilmelisin. Besmele de bu makamda şöyle bir tedris içeriyor: 1) Vahidiyeti bildirmesiyle kendini abartmamanı sağlıyor. Çünkü sair mahlukat gibisin: Yaratılansın, esbabdansın, abdiyette onlarla birsin. Varlığınla kibredemezsin. 2) Ehadiyet, hüzne kapılmamanı, yalnızlık hissetmemeni elveriyor. Çünkü sana özel yaratılan şeyler de var. ‘An’ının eşi yok! Has lütuflar kapısı açık. Dua için kalp ahizesi her zaman elinde ve Rahman u Rahîm’in numarası asla meşgul çalmıyor.

Namazın da yine bu kadar ehemmiyetli olması belki Kur’an’ın talimiyle ilintili arkadaşım. Öyle ya. İlk sûrelerimizi niye ezberledik biz? Namaz olmasaydı pekçoğumuz bir kısacık sûre bile ezber etmeden bitiriverirdik ömrümüzü kanaatimce. İnsan muhtaç olmadığı neyi ezberliyor bu zamanda? “Hafıza yerine internetimiz var!” diyeceksin. Ama namazda internete bakamazsın ki. Zaten içinde Fatiha yoksa namaz da olmuyor. Çünkü hayata Kur’an dahil olmuyor. Demek amellerin tamamı içinde Kur’an’ın manaları geçtiği için kıymetli. Ve onlara dikkat çekildiğinde aslında dikkat çekilen Kur’an’dır. Fatiha ise Kur’an’ın annesidir. En şefkatli sûresidir. Namaz bir açıdan onun en sık-sıkı talimidir.

Şimdi istersen “Namazı tam kılın, zekâtı hakkıyla verin, rükû edenlerle beraber rükû edin...” ayetini bu pencereden de tefekkür et. Belki de namazınla cemaat namazının arasında bir zekatlık mesafe var. Kur’an şefkatli. Uyarıyor seni: “Zekat vermeden cemaat olunmaz. Kalplerinizin birbirine ısınması zekat iledir...” Demem o ki: Sünnet-i seniyyede yeralıp bize miras kalan her amel, isterse küçücük bir âdâb olsun, esasında Kur’an’ın hayata bir dahloluş şeklidir. Ondan hissesiz kalmak, Kur’an’ın, lafızlarından değil belki, ama arkalarındaki mananın hayata iniş şekillerinden mahrum kalmaktır. Bu nedenle sünneti dinden çıkaranın Kur’an da hayatından çıkar. Küser. Terkeder. Kendisi ne kadar aksini başardığını düşünürse düşünsün. Sünnetten hissesiz kalan hayatından Kur’an’ı budamıştır.