Güya Allah'ı takdis ederken...18: Adaletin bu mu cazgır?

Minareyi çalan kılıfını uydurur. Bu kılıf da genelde demagojiktir. İtirazın en komik ve hikmetsiz olanı; itiraz edenin, itiraz ettiği şeyi kendisi de yaparken itiraz etmesidir. Bu yüzden Mustafa İslamoğlu'nu, kendisine yaptığım bütün eleştirilerin yanısıra 'komik' de buluyorum. Düşünün, daha kitabı matbaada iken Nur talebeleri hakkında "Bir asır sonra dinden çıkacaklar..." öngörüsünde bulunan İslamoğlu, kitabının içinde de Bediüzzaman'ı ebced/cifir yöntemiyle kâhinlik yaptığı eleştirisine tâbi tutuyor. Tabii insanın aklı karışıyor: Kim daha kâhin?

Bir asır sonra dinden çıkaran mı? (Ki kitapta bir asır sonrasına da bırakmıyor işi, bugünlerde hallediyor.) Yoksa bir hadisten (kitapta hata olarak ayet deniyor, ama müdakkik(!) hocamızın hatalarına alıştık artık) bir ulûm-u hafi ile analizde bulunan ve 'kesin olur/olacaktır' demeden, hatta "Bu imalar gerçi yalnız bir tevafuk olduğundan delil olmaz ve kuvvetli değil; fakat birden ihtar edilmesi bana kanaat verdi. Hem kıyametin vaktini kat’î tarzda kimse bilmez; fakat, böyle îmalarla bir nevî kanaat, bir galip ihtimal gelebilir..." gibi ifadelerle böylesi tesbitleri anan Bediüzzaman mı? Yani kendi fikrinin yanlış olmasına kapı açabilen bir Bediüzzaman mı daha kâhin, yoksa bizi doğrudan cehenneme yuvarlayan İslamoğlu mu?

Tabii dayandığı şey de mühim: Mesela ilginçtir, İslamoğlu Batı'dan gelen her ilme, ilmî kaideye süper güven sahibi. Oradan çıkardığı sonuçlarla da tüm İslam geleneğine meydan okuyacak kadar babayiğit. Örneğin; Nur talebelerine dair kehanetini sorgulasak Mustafadamus muhtemelen bize şöyle diyecek: "Ben bunu sosyoloji ilmiyle bir analiz, bir kıyas olarak yaptım. Geçmişe baktım, geleceği okudum. Bu kahinlik sayılmaz."

Doğru, insafın olsa, sayılmamalı. Bir ilme dayanıyorsa öngörüler elbette kehanet değildir. Bir meteoroloji uzmanı hava durumuna dair tesbitlerde bulunsa, elinde bu tesbitlerin dayandığı bir tecrübe de varsa, onun bu yaptığına kehanet denilmez. Bir iktisatçı, "Gelecek yıl ekonomik kriz olacak!" dese, elbette bir kahinin tesbiti gözüyle bakılmaz, çünkü ehl-i ihtisasdır. Yani her öngörü kehanet/medyumluk falan değildir. Fakat her nedense İslamoğlu'nun dayandığı ilimlerle (kendisi uzmanı değilken üstelik) yapılan öngörüler/kanaatler kehanet değilken, Bediüzzaman'ın dayandığı bir ilim ile yaptığı öngörü/kanaat kehanet oluverir! Keloğlan ve Âl-i Cengiz filminde Rüştü Asyalı'nın dediği gibi: "Adaletin bu mu cazgır?"

İlmi, Alîm olan Allah'ın ilim dairesinden, kendi aklına indirdiği ve oradan ibaret sandığı için muhteşem hocamız, kendisinin hakikatine ermediği bir ilmin mevcudiyetine de nefes aldırmıyor. O bilmiyorsa, onun aklı kesmiyorsa, kuşatamıyorsa, ilim de yok oluyor. Hem de hakkında bütün İslam geleneğinde ve hadislerde bulunan bilgilere rağmen. Niye? Onun aklı öncelikli çünkü. Uymuyorsa, hadisler de yanlıştır. Halbuki ebced/cifir meselesine dair hadisler mevcut, hem de en güvenilir kaynaklarda. Ama dedim ya; minareyi çalmaya niyetlenen, kılıfını uydurur. Hırsız gördük de böylesini görmedik. Bu hırsız, hırsızlığını örtbas etmek için minarenin yokluğuna da inandırmaya çalışıyor. "Keşke çaldığıyla defolup gitse!" dedirten cinsten. İnsanın aklına sığmayanı inkâr etmesinden büyük nâdânlık olabilir mi? Bu açıdan bakınca, Ateistin (haşa) 'Allah yoktur!" katiyetiyle, İslamoğlu'nun "Ebced/cifir ilmi yoktur!" katiyeti arasında eğilim olarak ne fark var? İkisi de gayplarının yokluğuna kesin bir şekilde iman etmiş olmuyor mu?

Ayna manzarayı çoğaltır

Artık meşhur oldu ya gerçi. Yine de başlarken altını tekrardan bir çizelim: Newtoncu fizikten Kuantuma geçiş, belirli nedenler/sonuçlardan, gözlemcinin de gözleneni etkilediği (en azından bir iddia olarak) bir alana geçiştir. ‘Çift Yarık Deneyi'ni[1] duymuşsunuzdur. Dalga gibi davranan elektron taneciklerinin gözlemlenmeleriyle birlikte davranış şekillerini değiştirip tanecik gibi hareket ettiği o ilginç deney. Bu deneyin öğrettiği şeylerden birisi de; maddenin, en azından atomaltı düzeyde, o kadar da deterministçe/tekdüze hareket etmediğidir. Yani, fiziksel şartlar aynı olduğunda bile, gözlemcinin nazarıyla eylemin şekli değişebilmektedir.

Gözleyen sadece gözlemlemekle/ölçmekle maddeyi nasıl etkiler? (Nazara inanmayanları sarsan bir soru.) Esas müşkül burada yatmaktadır. Fizikçi değilim, fazla malumat veremeyeceğim, ama 'olasılık hesapları' dediğimiz şey Kuantumculuğun bu tarafına bakıyor biraz. Yani biz ihtimallere kafa yorarak taneciğin orada tam olarak ne yaptığını, neyi yapmadığını veya ‘neleri birlikte yaptığını’ anlamaya çalışıyoruz. Çünkü, deney izlenince görülecektir ki, tanecik aynı anda hem hepsini yapmakta hem de hiçbirisini yapmamaktadır. Yarıklara giderken tanecik olan tanecik yarıklardan geçerken adeta potansiyeller dalgasına dönüşmektedir.

Kuantum fiziğin sonu değil. Belki ileride çok daha fazlasıyla karşılaşacağız. Belki Kuantumun da bazı şeyleri eksik/yanlış söylüyor olduğunu farkedeceğiz o zaman. Ancak yine de bir açıdan onu beğeniyorum: Bana maddenin sanıldığı kadar kesif olmadığını gösteriyor. Demek: Neden-sonuç ilişkileri de sanıldığı kadar sarsılmaz değil. Yani: Bu teoriyle birlikte maddeye bakınca onun daha da latifleştiğini hissediyorum. Hem arızî olan vücudu anlamada da fehmime yardımcı oluyor. İsm-i Kayyum'un karşısında varlığımın ne denli 'rüzgâr önünde yaprak' bir varlık olduğunu kavrıyorum. Tabii yine de aklımızda tutalım: Bilim tedricen gelişen birşeydir. Hiçbir teorinin esiri olmamak gerek. Gün gelip daha güzeli, 'tam'ı, hakikate daha yakın manaları anlamamıza yardımcı olabilir.

Aslında olasılık hesapları bilmediğimiz şeyler değil. Hatta, bırakınız matematiği, edebiyatta bile malumumuz birşeydir ihtimaller. Örneğin: Bazen tek cümle bir dalga hareketi yapabiliyor. Her duyanda farklı bir tesir uyandırabiliyor. Bazen aynı kelime, aynı cümle, muhatabın dünyasına göre farklı etkilerde bulunuyor. (Kompozisyon ödevlerindeki çeşitlilikten hatırlarız.) Farklı karşılıklar buluyor. Hatta söyleyenin zekavetine bağlı olarak belagatın da şiddeti artıyor. Aynı cümleyi duyan birçok insan, ihtisas alanlarına göre, cümlenin içinden hakikat devşirebiliyorlar.

Elbette insanî olanın özgü sınırları var. Bir insan tek cümlede kaç mana murad edebilir? Bir, iki, üç... "Oku oğlum baban gibi eşek olma!" derken virgülün yerine göre yaşanan anlam kaymasını veya eşsesli kelimelerle yapılabilen sanatları biliyoruz. Fakat insanın ağzından çıkan yine de insanîdir. Sınırlıdır. Vahy-i ilahîye yetişemez. Esmasında sınır bulunmayan Allah bir kelamında kaç mana murad edebilir?

Cevabını aradığımızda 12. Lem'a bir yönünü gösterir bize. 33. Söz'ün 19. Penceresi ise diğer bir vechini. İkisi de aynı ifadenin tefsiridir. Fakat birisi afakî/dışsal bir 'yedi sema' anlatımında bulunur, diğeri bir varlığın katlarını açar gibi daha enfüsî/içsel bir daireye yönelir. Ancak her ikisinde de Bediüzzaman "Yedi sema ancak bu manalardan ibarettir!" inhisarında bulunmaz: "Ve hâkezâ, bu âyetin külliyetinde, mezkûr yedi kat tabakanın yedi kat mânâları gibi daha çok cüz'î mânâları vardır. Herkes fehmine göre hissesini alır ve o mâide-i semâviyeden herkes rızkını bulur."

Demek, isimlerine sınır koyulamayan Allah'ın murad ettiği mana sayısı, rızkını arayan mahlukatın sayısıncadır, hatta sonsuzdur. Zâhiri manası genel-geçer, ilk murad olunan, çerçeveyi belirleyen olmakla birlikte; rızkını arayanın nazarı, ihtiyacı ve ihtisası sayısınca da Kur'an bizimle konuşmaya devam eder. Daha özel bir dairede konuşmadır bu. Daha hususidir. Evet. Doğru. Lafzen nüzul bitmiştir. Fakat manaca keşfimiz sürmektedir. Gözlemcilerin değişimi gözlenenin sonsuzluğunu ortaya çıkarır. Aynalar mekanı çoğaltır. Bakış açıları fotoğraflamalarla anları zenginleştirir. Ve biraz da bu yüzden zaman eskirken Kur'an gençleşir. Çünkü Kur'an, zaman ötesi bir makamdan, ezelden gelmiş bir kelamdır.

İlginçtir. Bediüzzaman, kendisine ebced/cifir veya Sikke-i Tasdik-i Gaybî eserinde ifade ettiği işarat-ı Kur'aniye meselelerinde itiraz edenlere de Kur'an'ın bu küllî nazarını vurgulayarak cevap verir:

"Bunun, bu yanlışında beş vecihle hata var. Hem kitapları, ulemayı, tefsirleri görmediğine ve mânâ-yı sarîhî ile, mânâ-yı işârî ve mânâ-yı küllî ile hususî ferdlerin farkını anlamayan bir cehalettir. Necmeddin-i Kübrâ ile Muhyiddin-i Arabî gibi binler ulemaların, küllî hadiselere, hatta nefsin cüz'î ahvâline dair âyâtın mânâ-yı sarîhi değil, işârî mânâlarını beyan sadedinde çok yazıları var olduğu mâlumdur. Hem âyâtın mânâ-yı işârî-i küllîsinde her asırda efradı bulunduğu gibi, bir ferdi bu zamanda ve bu asırda Risale-i Nur ve bazı şakirtleri de bulunduğuna eskiden beri ulema mâbeyninde makbul bir riyazî düsturu olan ebced ve cifir hesabıyla bir tevafuk göstermek, elbette hiçbir cihetle ayatı şahsî fikirlere alet ediyor denilmez. Ve böyle diyen büyük bir hata eder. Ve dekaik-i ilmiyeye ihanet eder."

Yani, ebced/cifir meselesinde veya işarat-ı Kur'aniye mevzuunda yapılan itirazlarla aslında söylenmek istenen, Kur'an'da belirli birilerinin işareten kastedilmediği değil, Cenab-ı Hakkın bütün zamanlara uzanır kasıtlarının, hâşâ, olamayacağıdır. Bu yönlü itirazların arkaplanındaki temel arıza buradadır. Bu tasavvur daralmasındadır. Halbuki "Gayb'ın anahtarları Allah'ın katındadır. Onu yalnız O bilir. Mutlaka Onun bilgisi altında dalından düşen her yaprak, yerin karanlık derinliklerindeki her tane, yaş-kuru ne varsa hepsi apaçık bir kitaptadır..." buyuran En'am sûresi, aslında Cenab-ı Hakkın nasıl bir ‘manzar-ı âlâ'dan ve nasıl bütün mahlukatın geçmiş/gelecek bilgisini kuşatarak kelam ettiğinin de delilidir. Yeter ki bu manalara dair tefekkürler, bir usûlle, elbette ehl-ü sünnet ve’l-cemaatin usûlüyle geliştiriliyor olsun. Onlara bağlı kalsın. Sınırlarını aşmasın.

Ben şimdi, tam da bu noktada, derslerinde Kuantumu pek seven, Batı kaynaklarında duyduğu her bilginin âşığı, ama İmam Buharî rahmetullahi aleyhe dahi güvenmez Mustafa İslamoğlu ve benzerlerine birşey sormak istiyorum: Allah bir ayetiyle kaç manayı birden murad edebilir?

Buna nasıl bir sınır çizebildiğinizi cidden merak ediyorum. Çünkü öyle bir rahatlığınız var ki bu konuda, değil mana-i sarihî yönüyle, mana-i işarî yönüyle yapılmış her arayışı sapkınlıkla suçlayabiliyorsunuz. Kur’an’ın hakikati gösterir parmaklarının sayısını kendi parmağınız kadar daraltabiliyorsunuz. Ya ‘mana-i sarihî’ ile ‘mana-i işarî’yi ayıramıyorsunuz yahut da Allah'ı, tek cümlede ancak bir manayı murad edebilir (o da mutlaka sizin anladığınız olmak zorunda), hâşâ, bütün zamanlara/fertlere kuşatıcı kelam edemez gibi bir sınırlılıkta tasavvur ediyorsunuz.

Ortası yok gibi geliyor bana. Zira kelam-ı İlahî'de, hem de gayet de makul manalarla, kendi zamanına işaretler bulunabileceğini; bunun Kur'an'ın hem ihbarat-ı gaybiyesine, hem ezel külliyetinin şanına yakışır olduğunu söyleyen bir âlimi, "Kur'an'da öyle birşey yoktur!" der gibi bir üslupla, hatta "Ayet benim için indi!" demiş gibi yalanlayabiliyorsunuz? Yalanlamak yetmiyor bir de sapkınlıkla suçluyorsunuz. Ayıp değil mi?

Allah azze ve celle, bir kelamda kaç mana, kaç kişi, kaç zaman işaret ettiğini/edebileceğini size mi danışıyor kuzum? Size mi danışıyor ki, bu kadar rahat "Yoktur!" diyebiliyorsunuz? Hem nedir öyle Kuantumdan dem vurup vurup Kur’an okurken Newton’a dahi rahmet söyletmek? Varlıktaki hikmetine ne ara tahdit koyabildiniz ki, kelamındaki kastına aklınızca tahditler koyabiliyorsunuz? Gittiğiniz yolun tehlikesinin farkında bile değilsiniz. Bu yol, öyle tekfire koşan bir yol ki, yakında değil işarî manayı, sarih manayı sizin gibi yorumlamayanları bile reddedeceksiniz. Belki ediyorsunuz da! Siz ne konuşursanız konuşun. Bizim yolumuz ehl-i sünnet ve’l-cemaatin yoludur. Kur’an’ı anlayışımız da şöyledir: “Lâfzı tazammun eder pek vâsi ihtimâlât, hem vücuh-u kesire ki, herbiri nazar-ı belâğatte müstahsen, arabiyece sahih, sırr-ı teşrii lâyık görüyor anı.”





[1] Faydalı bir kısa bilgi için: http://www.youtube.com/watch?v=q3H7wR_IR3ww

Güya Allah'ı takdis ederken...11: Yalnız sana mı caiz spesifik?

Tamam, elbette müctehid-i izamı, muhaddisin-i kiramı bir nefesiyle yerle yeksan edecek bir Mustafa İslamoğlu, bir Abdülaziz Bayındır, bir Yaşar Nuri Öztürk değiliz; ama az buçuk eğitim almış insanlarız. Mürekkebi, kalemi, defteri, ders kitaplarını, fiziki, kimyayı, biyolojiyi vs. görünce tanıyabiliyoruz. Bilim dünyasında işler nasıl yürüyor biliyoruz. Örneğin, şöyle birşey olmadığını biliyoruz en azından: "Hey, ben Graham! Dostum bugün birşey oldu, anlatsam aklın durur. Dinle: Elimde birkaç elektronik şey vardı, 'Canım sıkılıyor, biraz oyalanayım!' dedim, onları birleştirdim, bil bakalım ne oldu? Telefon! Evet, bir telefonum var artık! Muhtemelen birinde daha telefon olsa, ben konuşunca o da duyacak; ama şimdilik birtek bende var. O yüzden test edemiyorum."

Bilim dünyasında işler böyle yürümüyor. Birşey önce teori düzeyinde varoluyor, sonra iş sahada olurluğu/olmazlığı seviyesinde tartışılıyor. Ardından da deney aşaması geliyor. Deneylerde de öyle olursa ne âlâ. Bediüzzaman'ın Lemaat'ta belirttiği şekilde maddelendirirsek, daha sahaya inmeden, dimağdaki meratip şöyle: Tahayyül, tasavvur, taakkul, tasdik, iz'an, iltizam, itikad.

"Dimağda meratib var, birbiriyle mültebis, ahkâmları muhtelif. Evvel tahayyül olur, sonra tasavvur gelir. Sonra gelir taakkul, sonra tasdik ediyor, sonra iz'an oluyor, sonra gelir iltizam, sonra itikad gelir."

Yani diyelim bilimsel birşey ortaya çıkıyor. Mesela ne olsun? Televizyon olsun. Olsun dediğiniz anda Telefunken evinize bir dev ekran televizyon bırakmıyor. Ya? Şöyle: Önce görüntünün nakledilebileceğini hayal ediyorsunuz. Sonra bu hayalin detaylarını biraz daha derinleştirip tasavvura dönüştürüyorsunuz. Sonra aklın kalıplarından geçiyor. Sonra aklınız da bunu onaylıyor. Sonra kalbiniz de buna inanıyor, iz'an ediyor. Sonra bu sizde muhkemleşiyor, artık bunun olabileceğine kesinkes inanıyorsunuz, iltizam ve itikad dairelerine geçiliyor. Beynin işleyişi birazcık böyle.

Doğal olarak bilimsel olan ne varsa, böylesi eşiklerden geçmek zorunda. Kanun olarak keşfedilen veya teknoloji olarak kullanılan birçok şey (herşey demeyeyim, genelleştirmeler hep hatalıdır) bir zamanlar birilerinin hayaliydi desek yanlış olmaz. Yani sahada bunlar gerçekleşmeden ve sonuçları kullanılır hale gelmeden önce birileri böyle birşeyler olabileceğini umut etti, sonra zannetti, sonra hayal etti ve gereğince akletti. Ta, ta, ta, taaaa: Ve artık ben bir 'bilgisayar' kullanarak size yazılarımı 'internet' vasıtasıyla ulaştırabiliyorum.

Bütün bu gevezeliği niye yapıyorum? Oraya geleceğim. Biliyorsunuz, Jules Verne (1828-1905) bilimkurgunun babası olarak bilinir. Neden böyle söylenir? Çünkü hayal edip olabileceğini düşündüğü çoğu şey hakikaten onun ölümünün ardından icad edilmiştir. Denizaltı, hava taşıtları, vs. Bunlar Jules Verne'nin hayalleriydi/romanlarıydı bir zamanlar ve sahada yoktu. Ama onun bu hayallerini bugün somut birer gerçek olarak görüyor ve yaşıyoruz. Demek onun hayalleri bizim için itikad oldu. Belki de bizim hayallerimiz de birilerinin itikadı olacak.

Buradan 'spesifik' kelimesine gelelim. Aslında 'kendine özgü, özellikli, özel, kendine has' gibi anlamları barındıran spesifik kelimesi bizde biraz daha subjektifliğe yakın kullanılır. Bizim terminolojide tam karşılığı olamaz belki ama 'keşf' gibi birşeydir aslında. Yani umuma gösterilemeyen ve belki umuma kabul ettirebilinecek kadar somut ifade edilemeyen şeydir spesifik. Belki 'kaziye-yi makbule' dahi bir yönüyle spesifik diyerek adlandırılabilir. Yani bir meslekte uzman olan kişinin, size deney sonuçları sunmadan "Bence bu iş şöyledir" demesi ve sizin de kabulünüz, bir nevi makbul söze ve spesifik bilgiye girer. Çünkü ona olan itimadınızdır söylediğinin delili. Onun dışında somut başka bir delil henüz gösterememiştir size.

Peki, spesifik bilgi sırf böylesi bir sınırlı isbatı içerdiği için aşağılanmayı hakeder mi? Kesinlikle hayır. Elbette ve mümkünse bir burhan-ı yakîni ile meselenin vuzuha kavuşturulması ve herkes görecek derecede gösterilmesi makbuldur. Herkes görebilecek derecede gösterilebilen hakikate daha yakındır. Ancak yine de sırf herkese gösterilemediği için bir bilginin yanlışlığına hükmedilmez. Ancak teori düzeyinde kaldığına hükmedilir. Ve teoriler yalan değillerdir, isbat edilememiş görüşlerdir daha çok. Bazı teoriler vardır ki, isbatı ile ortaya atılışı arasında yıllar vardır. Her teori İslamoğlu'nun spesifik çöplüğüne atılsaydı, şu an bilim denilen şey olmazdı. Çünkü her bilimsel olan başta spesifiktir. Kişinin kendi hayali, zannı, umudu ile ortaya çıkar; sonra herkese gösterebildikçe, isbat edebildikçe hakikate yaklaşır. Verne'nin hayali o gün için gerçek bulunmasa da mutlak bir şekilde gerçeklikten azledilemez. Onun subjektifi, bir nevi bizim objektifimizdir artık.

Umuma gösterememek meselesi mühim. Bediüzzaman ebced/cifir meselesine girmezden önce, bazı işaretler hissettiğini ancak bunu umuma gösteremediğini ifade eder. 28. Mektup'ta geçen bu ifadeler, yanlış anımsamıyorsam, Sikke-i Tasdik-i Gaybî'de yer alan ebced/cifir hesaplarından önce telif edilmiştir. Burada hassas olan nokta, Bediüzzaman'ın umuma gösterememekten dolayı beyanından çekindiğini ifade etmesidir:

"İşte ey kardeşlerim ve ey hizmet-i Kur'ân'da arkadaşlarım! Bir kal'ayı fetheden bir bölüğün çavuşuna bütün şerefi ve bütün ganîmeti vermek, nasıl zulümdür, bir hatadır; öyle de, şahs-ı manevînizin kuvvetiyle ve kalemleriniz ile hâsıl olan fütuhâttaki inâyâtı, benim gibi bir bîçareye veremezsiniz! Elbette, böyle mübârek bir cemaatte, tevafukat-ı gaybiyeden daha ziyade kuvvetli bir işaret-i gaybiye var ve ben görüyorum, fakat herkese ve umuma gösteremiyorum."

Ve yine Bediüzzaman'ın bir mektubunda, meslekçe, burhan-ı yakîni yolunu, kazıye-yi makbuleye tercih ettiğini de okuyoruz:

"Hatta ilm-i mantıkta 'kaziye-i makbule' tabir ettikleri, yani büyük zatların delilsiz sözlerini kabul etmektir; mantıkça yakin ve katiyyeti ifade etmiyor, belki zann-ı galiple kanaat verir. İlm-i mantıkda; bürhan-ı yakini, hüsn-ü zanna ve makbul şahıslara bakmıyor, cerh edilmez delile bakar ki, bütün Risale-i Nur hüccetleri, bu bürhan-ı yakini kısmındandır."

Peki, ne olmuştur da Bediüzzaman ebced/cifir meselesine girip böylesi spesifik ve kendisinin de 'şarlatanların suistimal ettiklerini' beyan ettiği bir dalda bilgi üretmiştir? Bunun cevabını da verdiğini görüyoruz:

"Bilirsiniz ki; Ankara ehl-i vukufu, Risale-i Nur'a ait kerametleri ve işaret-i gaybiyeleri inkar edememişler. Yalnız, yanlış olarak o kerametlerde hissedar zannedip, itiraz ederek, 'Böyle şeyler kitaba yazılmamalı idi; keramet ihzar edilmez' diye hafif bir tenkide mukabil, müdafaatımda onlara cevaben demiştim ki: Onlar bana ait değil ve o kerametlere sahip olmak benim haddim değil. Belki, Kur'an'ın mucize-i maneviyesinin tereşşuhatı ve lem'alarıdır ki, hakiki bir tefsiri olan Risale-i Nur'da kerametler şeklini alarak, şakirdlerinin kuvve-i maneviyelerini takviye etmek için ikramat-ı İlahiye nevindedir. İkram ise, izharı bir şükürdür, caizdir, hem makbuldür."

Bu metinden ve devamından da anlıyoruz ki; bu alanda çalışmasındaki maksad, bu işaretlerin veya hesapların bütün müslümanlarca kabul edilir olması değil. Ya ne? Etrafındaki müminlerin kendisine saldırı olan bir dönemde onların kuvve-i maneviyelerini takviye etmek, ağızlarına bir parmak bal sürmek. Hatta devamında daha da detaylandırıyor izahını:

"Risale-i Nur'un, hizmet-i imaniyede bu zamanda binler tahribatçılara mukabil yüz binler tamiratçı lazım gelirken, hem benimle laakal yüzer katip ve yardımcı bulunmak ihtiyaç varken, değil çekinmek ve temas etmemek, belki millet ve ehl-i idare ile ve teşvik ile yardım ve temas etmek zaruri iken ve o hizmet-i imaniye hayat-ı bakiyeye baktığı için, hayat-ı faniyenin meşgalelerine ve faidelerine tercih etmek ehl-i imana vacip iken—kendimi misal alarak derim ki—beni herşeyden ve temastan ve yardımcılardan menetmekle beraber, aleyhimizde olanlar bütün kuvvetleriyle arkadaşlarımın kuvve-i maneviyelerini kırmak ve benden ve Risale-i Nur'dan soğutmak ve benim gibi ihtiyar, hasta, zaif, garip, kimsesiz, biçareye binler adamın göreceği vazifeyi başına yüklemek ve bu tecrid ve tazyiklerde—maddi bir hastalık nevinde—insanlarla temas ve ihtilattan çekilmeye mecbur olmak, hem o derece tesirli bir tarzda halkları ürküttürmekle kuvve-i maneviyeyi kırmak cihetleriyle ve sebepleriyle ihtiyarım haricinde ve bütün o manilere karşı Risale-i Nur şakirdlerinin kuvve-i maneviyelerinin takviyesine medar ikramat-ı İlahiyeyi beyan ederek Risale-i Nur etrafında manevi bir tahşidat yaptırmak ve Risale-i Nur, kendi kendine, tek başıyla başkalarına muhtaç olmayarak bir ordu kadar kuvvetli olduğunu göstermek hikmetiyle, bu çeşit şeyler bana yazdırılmış."

Ve hemen akabinde bir uyarı daha ekliyor Bediüzzaman. Bunu yazmaktaki amacı kendisine veya talebelerine bir elitizm, bir seçilmişlik, bir farklı konumlandırma veya bunlarla insanları kendine çekip talebelerinin sayısını arttırmak falan değil.

"Yoksa, haşa, kendimizi satmak ve beğendirmek ve temeddüh etmek ve hodfüruşluk etmek ise, Risale-i Nurun ehemmiyetli bir esası olan ihlas sırrını bozmaktır. İnşaallah, Risale-i Nur, kendi kendine, hem kendini müdafaa ettiği, hem kıymetini tam gösterdiği gibi, bizi de manen müdafaa edip kusurlarımızı affettirmeye vesile olacaktır."

En başa dönelim. Neden bu yazıyı yazdım? İslamoğlu ve benzerleri 'spesifik' şeyleri pek sevmiyorlar. Hatta ne ki ulemanın veya evliyanın keşfine (veya onun süper aklının kabul etmediği bir deliline) bakar, üzerine 'spesifik' kaşesini vurup çöpe atmayı pek beğeniyorlar. Bu yönleriyle engizisyona çok benzetiyorum onları. Onlar da bu ümmetin engizisyon mahkemesi gibiler. Galileo gelse ve "Dünya güneşin etrafında dönüyor!" dese isbatına nefes aldırmadan boynunu vuracak gibiler. Neden? Çünkü bu bilgi onlarca spesifik. Galileo veya Graham Bell veya Edison veya bir başkası... Her bilim veya bilimsel bilgi, deney aşamasına gelmeden önce birilerinin hayali, zannı, teorisi, taakkulu, yani spesifik bilgisiydi. Nasıl yapılacağı bilinmiyordu ama olabileceği biliniyordu. Sahada sınanmamıştı henüz. Sadece o öyle düşünüyor veya o öyle olduğunu tahmin ediyordu. Herkese ve umuma gösteremiyordu o an için.

O aşamanın ve o tarz bilginin sorumluluğu bu değildi çünkü. Mertebesinin hakkı "Bana öyle geliyor" demekti, kanaat etmekti. Ona öyle gelmeden, öyle olabileceğinin adımları atılamazdı. Kainatta ve insanda bilgi böyle ilerliyordu. Peki, şimdi İslamoğlu'nun spesifik lanetlemesini bu bilimsel ve bir o kadar fıtrî halin içinde nereye koyacağız? İnsanlara 'ona öyle gelmesini' yasaklayacak mıyız? Başımıza geçerse, Allah korusun, yeni bir 1984 mü yazdıracak bize İslamoğlu? Halbuki bu modern zaman engizisyon yargıcı kendi derslerinde de gırla şöyle ifadeler kullanıyor: "Fakire öyle geliyor ki... Muhtemelen... Fakire göre..." Hatta kitabında da bunları söylüyor:

"Kanaatimiz o ki, Pisagor bunu kendisi icat etmemiş, Mısır'da intisap ettiği sır dininin rahiplerinden öğrenmiştir. Muhtemelen Babil büyücülüğünün temelinde de bu kült vardır. Daha sonra Yahudi kabalacılığına geçmiş ve büyü formülleri ebced/cifir üzerinden yapılmıştır."

Peki, benim müdakkik hocam, senin 'kanaatin' ve 'muhtemelen'in ile ilim oluyor da Bediüzzaman'ınkiyle niye olmuyor? O da kanaati gelip; değil herkesin tasdik etmesini, yalnız saygı göstermesini bekleyerek kanaatini belirtse, bu kanaat belirtme işinin tapusu sizde mi ki, müsaade etmiyorsunuz?

"(...) Mucizat-ı Ahmediye, Onuncu Söz ve Yirmi Dokuzuncu Söz ve Âyetü'l-Kübrâ gibi çok risaleleri dahi herbiri kendine mahsus kerametleri bulunduğunu çok emâreler ve vakıalar bana kat'î bir kanaat vermiş."

"Bu rüya-yı sadıkadan herbiri, gerçi rüyadır, delil ve hüccet olamaz; fakat herbirinin aynı mealde ittifakları bir müjde veriyor ve Risale-i Nur'un makbuliyetine ve Hazret-i Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâmın daire-i rızasında bulunduğuna bizlere kanaat veriyor."

"Birden, otuz üç ayetin mana-i sarihinin teferruatı nevindeki tabakatından ınana-i işari tabakasından ve o mana-i işari külliyetinde dahil bir ferdi, Risale-i Nur olduğunu ve duhulüne ve medar-ı imtiyazına bir kuvvetli karine bulunmasını bir saat zarfında hissettim ve bir kısmını bir derece izahlı, bir kısmını mücmelen gördüm. Kanaatime hiçbir şek ve şüphe ve vehim ve vesvese kalmadı; ve ben de, ehl-i imanın imanını Risale-i Nurla takviye etmek niyetiyle, o kati kanaatimi yazdım ve has kardeşlerime mahrem tutulmak şartıyla verdim."

"(...) ve bu âyetin umum cümlelerinin muvafakatlerini ve mutabakatlarını en ziyade kazanan elektrikle Resâili'n-Nur olduğundan, doğrudan doğruya mânâ-yı remziyle bakar diye bana kanaat-i kat'iye verdiğinden, çekinmeyerek kanaatimi yazdım. Hata etmişsem, Erhamürrâhimînden rahmetiyle affetmesini niyaz ediyorum."

Fakat ey İslamoğlu, sen bunlardan anlamadıysan, ki anlayacağın da yoktur, senin muhatabın şu mektuptur:

"(...) Necmeddin-i Kübra, Muhiddin-i Arabî gibi binler ehl-i işârât gibi cifrî ve riyazî hesabıyla beyan edilen bir müjde-i işariye-i Kur'âniyeyi kendine gelen bir kanaat-i tamme ile, hem mahrem tutulmak şartıyla, beyan ettiğim ve o içtihadımda 'en muannid dinsizlere de ispat etmeye hazırım' dediğim halde beni gıybet etmek, dünyada buna hangi mezheple fetva verilebilir, hangi fetvayı buluyorlar? Ben herşeyden vazgeçerim, fakat adalet-i İlâhiyenin huzurunda bu dehşetli gıybete karşı hakkımı helal etmem. Titresin! Bütün sâdâtın ceddi olan Fahr-i Âlem Aleyhissalatü Vesselamın Sünnet-i Seniyesini muhafaza için hayatını ve herşeyini feda eden bir mazlumun şekvâsı, elbette cevapsız kalmayacak!"

Güya Allah'ı takdis ederken...7: Allah'ın hikmetine sınır çizmek

Mustafa İslamoğlu'nun Kur'an'daki sayısal mesajlarla ilgili ikircikli bir dili var. Şöyle anlatayım: Kendisinin hem tefsir derslerini hem esma derslerini kısmen izlemiş birisi olarak biliyorum ki; İslamoğlu, aslında Kur'an'daki sayısallığı işine geldiğinde seviyor, reddetmiyor. Mesela anlatacağı bir ayette geçen kıymetli bulduğu bir kelimeyi veya aktaracağı esmayı, Kur'an'ın her yerinde sayıp o sayılardan bir tesbit çıkarmayı seviyor. el-Ehad ismini anlattığı esma dersini hatırlıyorum mesela. Yanlış anımsamıyorsam 43 kere farklı bağlamda, bir kere de Allah'a nisbetle 'Ehad' kelimesinin kullanıldığını, bunu da Ehad'ın manası bağlamında çok manidar bulduğunu o dersinde anlatıyordu. Bunun dışında, neredeyse her dersinde Kur'an'da geçen bir kelimenin nerelerde, kaç kere geçtiği üzerinden yapılan çıkarımlar var. Yani ebced/cifiri hurafe olarak gören İslamoğlu, Kur'an'daki elfaz-ı mübarekenin tekrar sayısını ise, aksine, gayet hikmetli buluyor diyebiliriz. Kendi beyanları da bu sözümüzü doğrular.

Bunu yanlış bulmuyorum. Yanlış anlaşılmasın. Kamer sûresinde geçtiği şekilde, Cenab-ı Hakkın 'herşeyi bir ölçü ile yarattığını/indirdiğini' biliyorum ve buna iman ediyorum. Bu yüzden, elbette Kur'an'daki kelimelerin tekrar sayısını da önemsiyorum. Hatta mushaftaki sûresi sayısının, o sûredeki ayet sayısının, o ayetteki kelime sayısının, o kelimelerdeki harf sayısının da hikmetli olduğunu düşünüyorum. Kainatına bakıyorum çünkü, orada hikmetsiz hiçbirşey yok. Zerrelerden tut yıldızlara kadar her yarattığında bir hikmet var Allah'ın. Hepsini saran bir ölçülülük hakikati var. Elbette böylesine kuşatıcı bir hikmet ve o hikmet sahibi, bana şunu düşündürüyor ve yazdırıyor:

Kainat böyle lebaleb hikmet ile doluysa, Allah'ın vahyindeki hiçbirşey de hikmetsiz olamaz. Yaptığı herşeyi hikmetle yapmak Allah'ın şanındandır. Bu, kainat kitabında da böyledir, Kur'an kitabında da. Kainatta zerrelere varıncaya kadar böyledir, Kur'an'da harflere varıncaya kadar.

Mesela Niyazi Beki Hocanın bir çalışması var Kur'an'daki bazı hikmetli tekrarlara dair: Şeytan ve melek kelimelerini 88'er kez geçiyor Kur'an'da. Ahiret ve dünya kelimesi de yine eşit miktarda 115'er kez. Soğuk ve sıcak kelimeleri de 6'ar kez geçiyor. İyiler kelimesi, kötüler kelimesinin tam iki misli sayıda; iyiler 6, kötüler 3 kez geçiyor. Kur'an'da cennet kelimesi 78, cehennem kelimesi ise 77 kez geçmekte. Resul kelimesi ise 513 kez geçiyor; fakat ne tevafuktur, Kur'an'da ismi geçen Resullerin isimlerinin tekrar sayısının toplamı da 513. İçki ve sarhoşluk kelimeleri de yine eşit sayıda 6'şar kez geçiyor Kur'an'da. Zekat ve bereket kelimelerinin geçiş sayısı da yine eşit, 32'kez... Daha neler neler. İlgili çalışmasında Niyazi Beki Hoca ayet ayet bu kelimelerin geçtiği yerleri de belirtmiş, Allah razı olsun. Yani görüyorsunuz ya, bu açıdan bakınca reddedilmeyecek bir ölçülülük/matematiksel uyum var Kur'an'da.

Şimdi ilginç birşey; kelimeler bazında bu matematikselliği kullanan, derslerinde anlatan ve mutlulukla oradan çıkarımlar yapan İslamoğlu, oradan harflere geçildiğinde bu tür çıkarımları topyekun reddediyor. Ve diyor ki: "Başta ebced/cifir olmak üzere harf ve rakamlar üzerinden Kur'an'ı konuşturmak, kitaba uymak değil, kitabına uydurmakla neticelenen bir hurafe ve tahrif yöntemidir." Tabii insan sormadan edemiyor: Allah'ın hikmet musluğunun vanası senin elinde mi İslamoğlu? Nasıl kelimelere kadar indiğini kabul ettiğin ve kullandığın halde iş harflere geldi mi vanayı kapatıp "Burada böyle birşey yok!" diyebiliyorsun? Allah'ın kudreti sûrelere, ayetlere, kelimelere o kadar sır yükledikten sonra; senin eşsiz aklınca, sıra harflere gelince gücü biter mi? Oradan ileriye hikmet gitmez mi?

Ben bu yüzden bu insanların yaptıklarına 'Allah'ı takdis sûretinde sınırlandırmak' diyorum işte. Bakınız, Kamer sûresi beyanınca ölçülülüğü reddemeyecek, reddetse zaten bu dinde kalamayacak olan İslamoğlu; nasıl da keyfine göre ve aklına sığmayınca harflerden ve onlarla yapılacak rakamsal bir çıkarımdan sapkınlık suçlaması üretiyor. Ne güzel meslek bu böyle! Allah'ın esmasının ve onların tecelliyatının sınır çizgileri de zat-ı mübarekin elinde demek. Sen hem öyle, hem böyle yaparsın da sana kolundan tutup; "Bu ne perhiz bu ne lahana turşusu?" demezler mi be hoca? Gerçi ne diyeceksin? "Allah herşeyi bilmez!" diyen Bayındır'ı "Abdülaziz Hocayı çakalların önüne atmayın, o değerli bir ilim adamıdır" diye koruyan sen değil miydin? Al bir sınırlamacıyı vur ötekine. O ilmine sınır koyar, sen hikmetine. Geçinir gidersiniz böyle.