Aba altından 'musibet' göstermek!

"Başlarına bir iyilik gelince 'Bu bizim hakkımız' der, kötülük gelince de Musa ile beraberindekilerin uğursuzluğuna yorarlardı." (A’râf, 7: 131'den... )

Bir yazarın sözlerini çarpıtmanın en kolay yolu, konjonktürünü ıskala(t)maktır. Onu, zamanının şartlarından, makamından, muhatabından (ve hatta bazen söyleyeninden de) mahrum bırakıp öyle sunmaktır. Bunu yaparsanız, en alakasız sözleri bile, istediğiniz şekilde tevil edebilirsiniz. Ve sizden bunu dinleyenler de (eğer müdakkik/sağlamacı değillerse) nakledilen bilginin, tevil edilen olaya uygunluğunu sınamazlar.

Nüzul sebebinin, Kur'an ayetlerinin yorumlanmasında; söyleniş şartlarının, hadislerden hüküm çıkarmada ne kadar önemli olduğunu bilenler, bu sözlerime elbette hak verirler. Bir yerde Bediüzzaman Hazretleri bu kelamî kaideyi açıklarken şöyle der: "(...) kelâmın tabakaları, ulviyet ve kuvvet ve hüsn-ü cemâl cihetinden dört menbaı var: Biri mütekellim, biri muhatap, biri maksad, biri makamdır. Ediblerin, yanlış olarak, yalnız makam gösterdikleri gibi değildir. Öyle ise, sözde 'Kim söylemiş? Kime söylemiş? Ne için söylemiş? Ne makamda söylemiş?' ise bak. Yalnız söze bakıp durma!"

Gayet açık olan bu kaidenin ıskalandığı her yerde Sokratvari bir şüphecilik yakışır insana. Ben de severim böyle yapmayı. Muhatabımın boş bıraktığı her satırın beni yanıltmaya yönelik bir 'içerik ihmali' olabileceğini düşünürüm. İster editör refleksi deyin siz buna, ister çok kandırılmışlık acısı. Var böyle bir huyum.

Bu yüzden Ali Ünal'ın, 19 Mayıs tarihli, "Musibete davetiye çıkarmak" yazısına da; Kazım Güleçyüz'ün, 18 Mayıs tarihli, Yeniasya'da çıkan “Risale-i Nur’a ilişmeyiniz, yoksa belâlar sel gibi yağar” yazısına da biraz şüpheci yaklaştım. Dayanak bulma yöntemiyle neredeyse pişti, ama sonuç çıkarma açısından farklı olan bu yazılar, aslında Erdoğan'a bir noktada daha teşekkür etmemiz gerektiğini gösteriyor: Yıllardır araları hiç de iyi olmayan Yeniasya ve Gülen grubu sanıyorum Erdoğan düşmanlığı sayesinde barışacak.

Kürt-Türk barışının ardından ikinci bir kardeşlik projesi daha haberimiz olmadan yürüyor galiba. Solcusu, sağcısı, Gülencisi, Yeniasyacısı, ne kadar grup varsa Erdoğan düşmanlığında ittifak halindeler. Neyse, bu kısmı işin biraz magazini oldu. Yazının ciddiyetini kaçırmasın. Asıl konuya döneyim:

Şerif Mardin, ilk kez 1989 yılında yayınlanan Bediüzzaman Said Nursî Olayı: Modern Türkiye'de Din ve Toplumsal Değişim isimli eserinde Bediüzzaman'ın veya Nurcu kimliğinin bir başarısını da diğer toplumsal kimliklerin yitirilişine bağlar. Yani Anadolu topraklarında her türlü dinî kimliği, öğeyi, öğretiyi, terbiyeyi, tarikati baskılayan bir istibdat yönetimi; onları bastırışındaki başarıya rağmen Nurculuk karşısında istediği etkiyi bir türlü gösterememiştir.

Bu yeni yol, onun, diğer terbiye metotlarını/ekollerini baskılamakta kullandığı yöntemlerle sindirilememektedir. Bu nedenle, diğer bütün kimliklerle bağlantısını bir ölçüde yitiren/zayıflatan insanlar, ortaya çıkan bu yeni kimliğe yeni bir canlanış/tecdid manası yüklerler. Nurcu kimliğinin bu kadar hızlı yayılmasının bir nedeni de Mardin'e göre budur: Ortada en çok görünen ve varlığı için mücadele veren dinî kimlik oluşu...

Şerif Mardin'e katılıp katılmamak sizin elinizde, fakat ben, Mahrem Bir Suale Cevaptır gibi bazı bahisleri okuyunca, Bediüzzaman'ın da bu duruşu sahip

lendiğini düşünüyorum:

"Benden sual ediyorsun: 'Neden senin Kur'ân'dan yazdığın Sözlerde bir kuvvet, bir tesir var ki, müfessirlerin ve âriflerin sözlerinde nadiren bulunur? Bazen bir satırda bir sayfa kadar kuvvet var; bir sayfada bir kitap kadar tesir bulunuyor.'

Elcevap (güzel bir cevaptır): Şeref, i'câz-ı Kur'ân'a ait olduğundan ve bana ait olmadığından, bilâpervâ derim: Ekseriyet itibarıyla öyledir. Çünkü, yazılan Sözler tasavvur değil, tasdiktir. Teslim değil, imandır. Marifet değil, şehadettir, şuhuddur. Taklit değil, tahkiktir. İltizam değil, iz'andır. Tasavvuf değil, hakikattir. Dâvâ değil, dâvâ içinde bürhandır."

Bediüzzaman burada ve külliyat içinde diğer yerlerde, metinlerinin bu başarısını doğrudan Kur'an'a bağladığı kadar, metoduyla da alakalandırır. Tabii, hemen bir dipnot düşelim buraya: Elbette Anadolunun her yerinde dindar insanlar kimliklerini yaşatmak için mücadele veriyorlardı. Bu noktada daha birçok değerli İslam âlimini de (Allah hepisinden razı olsun) bu kıymetli kavganın mücahidleri sayılırlar. Ancak yine de, dönemin medyası da incelendiğinde, hiçbir kimliğin Nurcu kimliği kadar uzun süre istibdat rejiminin mücadele odağı olarak kalmadığını da görüyoruz. Abdülkadir Selvi'nin, titiz bir arşiv taramasıyla oluşturduğu, Ateşten Yıllar isimli yakın tarih çalışması bu noktada okunmaya değer bir eserdir.

Dolayısıyla Bediüzzaman, Risale-i Nurları mahkemelerde müdafaa ederken olsun veya onların üzerine mesleğini bina ederken olsun, kendisinin ve metinlerinin Kur'an davasının önde duran simgelerinden olduğunun farkındaydı ve oraya göre konuşuyordu. Mahkemede savunduğu şeyler, azıcık savunmalarını karıştırınca anlayacağınız gibi, yalnız bir müellif ve onun telif ettiği metinler değildi ona göre. Ahirzamanın iman ve Kur'an davasıydı. Hatta bana öyle geliyor ki; Bediüzzaman, kendisi yıkılırsa, yanında veya arkasında beraber mücadele verdiği diğer manevî terbiye metodlarının da dayanamayacağını düşünüyordu. Lemaat'ta, Rüyada Bir Hitabe'de ifade ettiği gibi, o, 'asrın vekili' idi.

Nur talebesi olmayan isimler bu ifadeyi abartılı bulsun veya bulmasın, Bediüzzaman'ın bu kimliği sahiplendiği aşikâr. Bu nedenle Risale metinlerinde veya mahkemelerde Risale-i Nur'a ilişilince belaların gelebileceğini söylediği yerleri de bu nazarla okumak lazım. Yani bu makamda, bu muhatapla, bu konjonktürde ve kendi zamanının şartlarıyla: "İddianamede yanlış bir mânâ verip, Nurun kerametlerinden tokat tarzındaki bir kısmını, medar-ı itham saymış. Güya Nurlara hücum zamanında gelen zelzele gibi belalar Nurun tokatlarıdır. Hâşa sümme hâşâ! Biz öyle dememişiz ve yazmamışız. Belki mükerrer yerlerde hüccetleriyle demişiz ki: Nurlar makbul sadaka gibi belâların def'ine vesiledir. Ne vakit Nurlara hücum edilse, Nurlar gizlenir; musibetler fırsat bulup başımıza geliyorlar."

Yani sorumluluk ve şefkat itibariyle en önde durduğunu ve ahirzaman davasını temsil ettiğini düşünen bir şahsiyetin, amaçlarından birisi dini terbiyeyi bu topraklardan silmek olan bir rejime karşı, yukarıda zikrettiğim şartlar içinde (düşünün ki tekkeler ve zaviyeler kapanmış, harf inkılabı olmuş, dinî tedrisat yasak; pek çok âlim ya asılmış, ya mahkum yahut da sürgünde) söylediği sözlerdir bunlar. Ve büyük ihtimalle Bediüzzaman, bu saldırının sırf kendisine olmakla lokal değil; kendisinin arkasına uzanmaya çalışmakla bütün müslümanlara yönelik olduğunu düşünmektedir. (Şualar'da, şahsının hedef alındığı metinleri okuduğunda sevinçle paylaşır ve talebelerine 'ondan bire, yirmiden bire indi' gibi müjdeler verir örneğin.) Bu nedenle de bu hücumların umumî musibetlere neden olabileceğini, çünkü Nurların göz önündelik ve güçlü duruş itibariyle farklı bir yere sahip olduğunu, bunun da ona yapılan saldırıları bütün ehl-i imana yapılmış ve umumileşmiş olarak görmeyi mümkün kıldığını düşünmektedir.

Şimdi alın bu şartları, bu makamı, bu muhatabı; vurun Güleçyüz'le Ünal'ın yazdıklarına! Ne muhatap o muhatap, ne makam o makam, ne duruş o duruş... İki yazar da kendi lokal duruşlarını (ki seçimler de ümmetin onların duruşlarını onaylamadığını gösteriyor) umumileştirerek kendilerine yapıldığını düşündükleri bir haksızlığı (o da tartışılır ya) umumileştirmekle kalmıyorlar; ayrıca o günden bugüne değişen muhatabı da ıskalıyorlar. Allah biliyor ki; bu ülkede dindarlar biraz başları dik durabiliyorsa, başörtüleriyle okuyabiliyor veya çalışabiliyorsa, bunda Erdoğan'ın ve AK Parti'nin emeği inkâr edilemez. Üstelik bu yönüyle bırakın istibdatı temsil etmeyi, ülkenin son on yılı, önceki seksen yılından daha çok özgürlüğün kazanıldığı bir dönem oldu. Daha da iyi olacak inşaallah.

Üstelik nerede Bediüzzaman'ın siyasete temas etmeyen pir u pak Kur'an hizmeti, nerede sizin devletin içinde paralel yapılanmalarınız ve güç arzusu dolu, çirkin, hukuk dışı çalışmalarınız! Nerede Bediüzzaman'ın hanesi basılarak toplanan eserleri, nerede bir türlü telif problemini çözemediğiniz için alamadığınız bandrolleriniz! Acip şey: Kendisi Risale basan hükümet, yasal prosedürü tamamlamadığınız için size bandrol vermeyince, Risalelerle mücadele ediyor mu oluyor? Vay arkadaş! Ne genişlik! Nasıl bir kafa! Hiç nefsinize de dokundurmuyorsunuz. Gayretullah'ı örgütünüzün güvenlik şirketi sandığınızı biliyorduk da bu kadarını da beklemiyorduk.

İşte arkadaşlar, ben 32 yaşında, kendini daha bu işin başında gören bir Nur talebesi olarak, yaşını başını almış bu abilerin(!) yazdıklarını okuyunca sinirimden dudaklarımı kemiriyorum, Nurcu olmayanlar ne yapsın? Üstadımızdan beddua dersi almadık. Ancak ıslah olsunlar diliyoruz. Bu vesileyle Soma'da vefat eden kardeşlerimize de Allah'tan rahmet, yakınlarına güzel sabırlar dilerim. Sorumlularının cezalarını bulduklarını görmek umuduyla...

Çaktırmadan mütekebbir

"(...) ve aklıyla çok âlimlerin akıllarını teshir eder, etrafında fetvacı yapar."
5. Şua'dan...

Tabii ben kim, Ali Ünal’a cevap yazmak kim? Yaşını başını almış bir abi’dir o. Bense, kendimden küçüklere bile abi deme huyunu bırakamamış bir kardeşim, çok şükür.

Hani rahatsız da değilim. Çok da güzel birşeydir kardeşlik. Üst perdeden konuşmamayı, alçakgönüllü olmayı sağlar. Üstelik; seni uyaran büyük olsun-küçük olsun, eğer her şekilde kardeşleri olarak bakıyorsan onlara; nasihatlerinden, uyarılarından ders alırsın. Yok, abileriyim diye kasılıyorsan, o nasihat de küçük kardeş nasihati olarak tesirsiz kalır. Dünya tersini söylese; abi sen olduğun için; ters yola giren Temel misali, karşıdan gelen arabaları ters yolda olmakla suçlarsın. Tevazunun meyvesi tevbe, kibrin meyvesi pişkinliktir çünkü. Körlüktür, ama şehvetli bir körlüktür. Bile isteye körlüktür. Mecbur kalınanı değildir.

Bazen de olur, bireyde kibir alameti görülmez de nevde görülür. Bakarsınız, adam birebirde çok mütevazı; hoşgörüyle konuşuyor. Sevgiden, şefkatten, eşitlikten bahsediyor. Ama ne zaman nevinin asabiyetine, enaniyetine temas eden birşey söyleseniz, sırtlan kesilir. Kibrin en yüksek zirvelerinden posta koymaya başlar. Putuna sövülmüş müşrik gibi sertleşir. Anlarsınız ki; o kibrini öldürmemiş, yalnız suretini değiştirmiş. Başka başka isimler altında hâlâ ‘seçilmişliğini’ arıyor. Hatasız görüyor kendini (kendi nevini) ve itirafa, tevbe etmeye meyli yok. Bir şekilde üstün. Çaktırmadan mütekebbir. Bireysel bazda değilse de başka zeminlerde. Yakalamanız yetiyor zayıf yerini. Bir anda içindeki dışına çıkıyor.

Böylelerini yakalayacağınız yer: Tevbesizliktir. Şeytan da böyle bir yerden yakalanmıştı. (Nasr sûresi ders verir ki: Mümin, zafer zamanı bile tevbe eder. Kaybetse de tevbe etmeyenden korkmalı.) Belki şimdi de Hz. Âdem karşısında yaşadıklarını tevil ediyor. “Aslında kaybeden Âdem ve melekler oldu” diyor kendince. Ve ekliyor belki: “Aslında kazanan benim. Gör bak, onlardan ne kadarını cehenneme kendimle beraber çekeceğim.” Kibirli adamda zeka pek fena! Her türlü cerbezeyi yapıyor beyninde. Yeter ki, küçüklük alameti olan hata tozu üzerine düşmesin. Aman aman! Kimse onu böyle görmesin!

Ali Ünal abinin yazısına geleyim ben, üsttekiler biraz sadet harici oldu. Ali Ünal abimiz, harika bir şekilde 30 Mart seçimlerinin ve öncesinde yaşananların Gülen Hareketi için aslında bir kazanç olduğunu söylemiş. Maşaallah! Ne iyimser bir bakış. Yazının tamamını okudunuz mu bilmiyorum. Ben, ne yazık ki, okudum. Cidden Gülen Hareketi kazanmış gibi duruyor. Özellikle de sol kesimin kalbini kazanmaktan bahsettiği kısım Ali Ünal’ın, “Vay arkadaş!” deyip şaşkınlığınızı attıktan sonra, çok mantıklı(!) geliyor insana. (Koç'un gönlüne girmeyi de başarmadılar mı hem? Neden olmasın?) Yazının sonuna doğru ‘dünya tepsi şeklinde’ dense inanacak kıvama geliyorsunuz zaten. Bakınız, tırnaklayayım:

“Hizmet Hareketi, genellikle sağ-muhafazakâr tabana yayılıyor, sol tabanla olması gereken münasebeti kuramıyordu. Cenab-ı Allah (c.c.), bu defa sol tabana, Hizmet Hareketi’nin insanları kesinlikle siyaset temelinde değerlendirmediğini gösterdi ve Hareket’e şimdiye kadar tam açılamadığı sol tabana açılma, sağ-muhafazakâr tabanda da bilhassa son senelerde kendisine kısmen mesafeli duran ANAP-DYP-MHP’li kesimlerle daha sıcak münasebetler kurabilme imkânı verdi.”

Tabii Ali Ünal abinin zihni böyle çalıştığı sürece kaybetmesi mümkün değil. Yine Temel örneklendirmesi yapacağım, ama ne yapayım, yeri geliyor: Ali Ünal abi de tıpkı Temel gibi, ancak doping yaptığı anlaşılmasın diye, gönlü isterse, yarışta sonuncu gelir, yoksa mümkün değil yani. Hep kazanır. Öyle duruyor bu söylem. Fakat hani abimize Risale öğretmek gibi olmasın, haddim değil, kendisi benden daha çok okumuştur; Bediüzzaman’ın, 29. Mektup’ta bir Ayasofya Camii misali var.

Son Şahitler’de okuduğum bir hatıradan hatırımda kaldığı kadarıyla bunu ilk defa Mustafa Kemal’e anlatıyor Üstad, yani bu örneği ilk kez ona karşı kullanıyor. Batılılaşma temayülünün yanlış bir noktadan hareket ettiğini anlatmak için yapıyor bunu. Fakat ilginçtir, meseleyi hubb-u cah’a (makam sevgisine) bağlıyor orada. Makam sevgisi, kibirle ne kadar alakalıdır siz tartın orayı. Hatta maddi makamları düşünmeyin yalnız, seçilmişlik algısı üzerinden manevi makamları da hesaba katın. Kibrin bin türlü şekli var. Neyse, diyor ki orada Bediüzzaman:

“Meselâ, Ayasofya Camii, ehl-i fazl ve kemalden mübarek ve muhterem zatlarla dolu olduğu bir zamanda, tek tük, sofada ve kapıda haylâz çocuklar ve serseri ahlâksızlar bulunup camiin pencerelerinin üstünde ve yakınında ecnebîlerin eğlence-perest seyircileri bulunsa, bir adam o cami içine girip ve o cemaat içine dahil olsa; eğer güzel bir sadâ ile, şirin bir tarzda, Kur’ân’dan bir aşir okusa, o vakit binler ehl-i hakikatin nazarları ona döner, hüsn-ü teveccühle, mânevî bir dua ile o adama bir sevap kazandırırlar. Yalnız haylâz çocukların ve serseri mülhidlerin ve tek tük ecnebîlerin hoşuna gitmeyecek.

Eğer o mübarek camiye ve o muazzam cemaat içine o adam girdiği vakit, süflî ve edepsizce fuhşa ait şarkıları bağırıp çağırsa, raksedip zıplasa, o vakit o haylâz çocukları güldürecek, o serseri ahlâksızları fuhşiyâta teşvik ettiği için hoşlarına gidecek ve İslâmiyetin kusurunu görmekle mütelezziz olan ecnebîlerin istihzâkârâne tebessümlerini celb edecek. Fakat umum o muazzam ve mübarek cemaatin bütün efradından bir nazar-ı nefret ve tahkir celb edecektir. Esfel-i sâfilîne sukut derecesinde nazarlarında alçak görünecektir.”

Sonra bu misali hakikate bağlayarak şöyle aktarıyor yanlış yerden teveccüh arayanın kem halini Üstad:

“İşte, aynen bu misal gibi, Âlem-i İslâm ve Asya, muazzam bir camidir. Ve içinde ehl-i imân ve ehl-i hakikat, o camideki muhterem cemaattir. O haylâz çocuklar ise, çocuk akıllı dalkavuklardır. O serseri ahlâksızlar, frenkmeşrep, milliyetsiz, dinsiz heriflerdir. Ecnebî seyircileri ise, ecnebîlerin naşir-i efkârı olan gazetecilerdir. Herbir Müslüman, hususan ehl-i fazl ve kemal ise, bu camide, derecesine göre bir mevkii olur, görünür, nazar-ı dikkat ona çevrilir.

Eğer İslâmiyetin bir sırr-ı esası olan ihlâs ve rıza-yı İlâhî cihetinde, Kur’ân-ı Hakîmin ders verdiği ahkâm ve hakaik-i kudsiyeye dair harekât ve a’mâl ondan sudur etse, lisan-ı hâli mânen âyât-ı Kur’âniyeyi okusa, o vakit mânen Âlem-i İslâmın herbir ferdinin vird-i zebânı olan ‘Allahım, erkek ve kadın mü’minleri mağfiret et’ duasında dahil olup hissedar olur ve umumuyla uhuvvetkârâne alâkadar olur. Yalnız, hayvânât-ı muzırra nevinden bazı ehl-i dalâletin ve sakallı çocuklar hükmündeki bazı ahmakların nazarında kıymeti görünmez.

Eğer o adam, medar-ı şeref tanıdığı bütün ecdadını ve medar-ı iftihar bildiği bütün geçmişlerini ve ruhen nokta-i istinad telâkki ettiği Selef-i Sâlihînin cadde-i nuranîlerini terk edip, heveskârâne, hevâperestâne, riyâkârâne, şöhretperverâne, bid’akârâne işlerde ve harekâtta bulunsa, mânen bütün ehl-i hakikat ve ehl-i imanın nazarında en alçak mevkie düşer. ‘Mü’minin ferasetinden sakının; çünkü o Allah’ın nuruyla bakar...’ sırrına göre, ehl-i imân ne kadar âmi ve cahil de olsa, aklı derk etmediği hâlde, kalbi öyle hodfuruş adamları görse soğuk görür, mânen nefret eder.”

Son kısma dikkatinizi isterim. Ne tevafuk, Erdoğan da mitingleri boyunca Paralel Yapı’nın faaliyetlerine karşı ‘halkın ferasetine’ çok vurgu yaptı. Ve hakikaten dediği çıktı. “(...) ehl-i imân ne kadar âmi ve cahil de olsa, aklı derk etmediği hâlde, kalbi öyle hodfuruş adamları görse soğuk görür, mânen nefret eder.” Etti, gördük. Neyse... Kaldığımız yerden devam edelim:

"İşte, hubb-u caha meftun ve şöhretperestliğe müptelâ adam (ikinci adam), hadsiz bir cemaatin nazarında esfel-i sâfilîne düşer; ehemmiyetsiz ve müstehzî ve hezeyancı bazı serserilerin nazarında muvakkat ve menhus bir mevki kazanır. ‘O gün dostlar birbirine düşman kesilir, ancak takvâ sahipleri müstesna...’ sırrına göre, dünyada zarar, berzahta azap, âhirette düşman bazı yalancı dostları bulur.”

Şimdi ben, hani ne alaka diyebilir kendisi ama, Ali Ünal abiye sormak istiyorum: Siz, şimdiye kadar size yapılan her hücuma sizinle birlikte göğüs germiş, ehl-i iman, ehl-i kıble, ehl-i secde, ehl-i Kur’an ve hatta ehl-i Risale kardeşlerinizin nazarında bile kötü bir duruma indiniz. Hepsinin gönlünü kırdınız, incittiniz, hatta korkuttunuz. Belki, hani sanmam ya, yazıda altını çizdiğiniz gibi, bazılarının nazarında da muvakkat ve menhus bir mevki kazandınız. İkisi de oldu diyelim. Hakikaten galip mi gelmiş oldunuz? Eğer öyleyse gerçekten, pes edeceğim, çünkü bu kafayı mağlup etmek zor. Allah’tan yardım dilerim ancak: İdrak dilerim, iz’an dilerim. Bununla sevinmenize de ancak hayret ederim. Metnin finali ne de yakışacak buraya:

“Bir zaman, dünyanın bir büyük makamını işgal eden küçük bir insan, şöhretperestlik yolunda büyük bir kabahat işlemekle Âlem-i İslâmın nazarında maskara olduğu vakit, geçen temsilin meâlini ona ders verdim, başına vurdum. İyi sarstı; fakat kendimi hubb-u cahtan kurtaramadığım için, o ikazım dahi onu uyandırmadı.”

Bu zamankiler de aynen öyle Üstadım. Bu zamankiler de öyle...



Not: CNN Türk'te Enver Aysever'in konuğu olan Ali Bulaç da, yukarıda alıntıladığım Ali Ünal'ın cümlelerinin neredeyse tıpatıp aynısını, orada söyledi. Bu abilerin replik ezberleri, ne kadar hür düşündüklerini de bize haber veriyor. Fetvacılık böyle bir meslek olsa gerek...