Neden 'yazmak' bir kaçış yoludur?

Yazmak bir kaçış yoludur. Çünkü hayalperest için gerçek hayatın dışına çıkmanın başka yolu yoktur. Rüyalar, istemsiz ve kontrol edilemez halleriyle âdeme istediğini vermezler. Tutamazsınız, hapsedemezsiniz, şekillendiremezsiniz. Bunun dışında, nisbeten tasarrufunuzda, bir yol kalıyor o zaman: Kaleminizle istediğiniz gibi ikinci bir dünya kurgulayabilirsiniz. Orada ne olduğunuza, ne yaptığınıza, nereden başladığınıza veya nereye vardığınıza kimse karışamaz ve bu özgürlük ehl-i kalemi sarhoş eder. (Ne tatlı bir başdönmesidir o!) Normalde, paylaştığınızda "Deli lan bu adam!" denilecek öyle şeyler vardır ki, bir masal suretine sokup üzerinden sunduğunuz zaman, Ahmet'i 'meczup' yaptığınızda mesela, muhataplara tatlı gelir. Arkasında duramayacağınız şeyleri ve sözleri başkalarına söyletebilirsiniz.

Yeter ki, o ikinci âlemin bu âlemin ta kendisi olduğunu ve onları aslında bu âlemin içinde düşlediğinizi hissettirmeyin. Ne kadar az gerçeğe gönderme, o kadar size özgürlük. İnsanlar, sizi rahat bırakmak için, gerçek hakkında konuşmadığınızı kabul etmenizi bekliyor. Çünkü gerçek bir ortaklıktır. Hayal şahsî mülkünüzdür.

Bu ikiyüzlülük, yani aslında o hayallerin sizin hayalleriniz olduğunu reddediş, sorulduğunda kaçamak/esnek/esprili cümlelere kaçış, sinizm belki, bir yazarın yüzleşmekte en çok zorlandığı tarafı. Halbuki hepimiz biliyoruz, bir yazar, yazdığı öykülerde karakterlerden en az birisidir. Bazen daha fazlası da olabilir. Taraflardan birçoğunu birden savunabilir. Hepsini anlamaya çalışabilir. Her birine kendinden bir parça koyabilir. Her empati, bir yerine geçiş değil yalnız, bir 'o' olmadır. Onu haklı bulmadır. Onu savunmadır. Dreyfus'u, Zola'nın savunması bir tesadüf sayılamaz. Çünkü öyküler/romanlar yazmak; karakterler arasında sıklıkla geçişler yapmak; bu empatik idman; bir o, bir bu, bir şu olmak; iki şeyi arttırıyor:

1. merhamet; 2. tefekkür. Merhameti arttıran; kendini onun yerine koyduğun için, kendine duyduğun bir acımayı ona da taşıman. Onun nefsini kendi nefsinle 'hissedişte' kardeş kılman. Merhametin güzergâhı böyledir. Tefekkürü arttıran; kendinden ona geçtiğin zamanlarda, becerebildiğin kadar, bakışaçını da değiştirmiş olman. Baktığın yere göre gördüğün, bildiğin, bulduğun, ürettiğin de değişiyor. Bu yönüyle öykü yazarlığını ve okurluğunu önemsiyorum.

Bir boşuboşunalık hissetmiyorum kesinlikle. Daha çok insan olmayı ya da 'daha çok sayıda insan olmayı' öğretiyor onlar bize. Küçük görmemeli. Nihayetinde, kıssa-yı Kur'aniye de peygamberler ve kavimleri ile 'bir ölçüde' empati yapmayı öğütlemiyor mu? Öyle ya, insan empati yapmadığını nasıl örnek alır? Nasıl dersler çıkarır? Kendini onun yerine koymadan veya onu kendi zamanına getirmeden ders alabilmek mümkün mü kıssalardan? Hissedişte bir kardeşlik, bir 'üzerine alınma' zeminine ulaşmadan başkalarının hayatları bize dokunabilir mi? Senin ağzına bir parmak bal çalayım: Birincisini her yerde bulursun, ikincisini 1. ve 2. Lem'alar'da oku. Bu iki eser sadece Hz. Yunus aleyhisselam ve Hz. Eyyub aleyhisselamın kıssalarını anlatmıyor bize. Kıssaların hayata nasıl taşınacağını da öğretiyor.

Yazmak bu anlamda da bir kaçış yoludur. 'Yapılması gerekenler' olarak yüzleşmekten korktuğumuz şeylere 'güzel insanların yaptıkları' üzerinden yakınlaşırız. Az ötemizde oluyormuş gibi seyrederken herşeyi, güzel ile meşguliyetten, biz de güzelleşmeye başlarız. Hakkında konuşmak da hakkında yaşamaya bir duadır. Allah dostlarının hayatlarını konuşmak insanı nasıl dönüştürüyor? Demek onun hakkında konuşmakla ona benzemek arasında bir ilgi var. Hakkında konuştuğun şeye dönüşüyorsun yavaş yavaş. İster istemez azar azar o oluyorsun. O halde ne hakkında konuştuğumuza da dikkat etmeli. Daha çok kimi anlamaya çalıştığımızla ilgilidir kim olacağımız. Veya en azından kim olmak istediğimiz.