Menzil'in derdiyle eteklerin zil çalmasın!

Taaccüb ediyorum arkadaşım. Bizim bazı kardeşlere ne oluyor? Olur a. Dünya halidir. Hem de ahirzamandır. Peygamberlerden sonra ismet sahibimiz yoktur. Menzil'de mübarek sâdâtın ihvanı arasında anlaşmazlık yaşanıyor. Çok mu? Sahabe arasında dahi yaşanmış. Hemen solcularla bir kalem vaziyet alınıp "Tarikatlarda da hiç iş kalmadı canım!" beyanlarına gidiliyor. Yine, mesela, İsmailağa camiasında bir sürtüşmedir sürüyor. Hemen "Onlar zaten şöyleydi..." ifadelerinde bulunuluyor. Va esefa! Böyle, ehl-i sünnet dairesinde gıybet kılıcını sallayan düşünmeli ki, kestiği kendi bileğidir. Yediği de özbir kardeşinin etidir. O mübareklerin nesilden nesile bu memlekete, hatta âlem-i İslam'a, nice hizmetleri olmuş. Hocaları Anadolu'yu doldurmuş. Esrarkeşleri, şarapçıları, tinercileri uçurumlardan kurtarmış. Şimdi başlarında böyle bir iş var. Dost dostun hemen aleyhine mi döner? Yiğitlik böyle mi olur? Bize düşen onların sulh ile bu bâdireleri aşmalarına dua eylemektir. Hem de hepimize bereket hizmetlerine taraftar olmaktır. İnsan olana meşgul olmaya kendi günahı yeter. Neyimize güveniyoruz da üstten üstten racon kesiyoruz?

Halbuki, Bediüzzaman Hazretleri, yine bir ehl-i sünnet mürşidiyle aralarındaki gerilimde ne güzel öğretiyor:

"Ehl-i velâyet, gaybî olan şeyleri, bildirilmezse bilmezler. En büyük bir velî dahi, hasmının hakikî halini bilmedikleri için, haksız olarak mübareze etmesini Aşere-i Mübeşşerenin mabeynindeki muharebe gösteriyor. Demek, iki veli, iki ehl-i hakikat birbirini inkâr etmekle makamlarından sukut etmezler. Meğer bütün bütün zâhir-i şeriate muhalif ve hatâsı zahir bir içtihadla hareket edilmiş ola..." Peki burada zâhir-i şeriata muhalif birşey var mı? Yok. Haram birşeye helal demek var mı? Yok. Helal olan birşeyi haram saymak var mı? Yok. Yok. Yine de yok.

Anlaşmazlıklarının böyle şeylerle ilgisi yok. Kendi has dairelerindeki bir mesele. O halde bize ne oluyor da pek çabuk 'Cık, cık'lanıyoruz? Hem yine demiyor mu mürşidimiz: "Madem muhabbet adavete zıttır; ziya ve zulmet gibi hakikî içtima edemezler. Hangisinin esbabı galip ise, o hakikatiyle kalbde bulunacak; onun zıddı hakikatıyla olmayacak. Meselâ, muhabbet hakikatiyle bulunsa, o vakit adavet şefkate, acımaya inkılâp eder. Ehl-i imana karşı vaziyet budur. Yahut adavet hakikatiyle kalbde bulunsa, o vakit muhabbet, mümaşat ve karışmamak, zahiren dost olmak sûretine döner. Bu ise tecavüz etmeyen ehl-i dalâlete karşı olabilir..." O halde bize denmeli ki: "Sizin ehl-i imana muhabbetiniz yalanmış. Dostluğunuz tasannuymuş. Ne de çabuk aleyhlerine geçtiniz! Hiç acımak duymadınız." Evet. Bu kadar kolay aleyhlerine geçmekten husumet kokusu geliyor. Yoksa mutlaka acımak olacaktı.

"Muhabbet, uhuvvet, sevmek, İslâmiyetin mizacıdır, rabıtasıdır. Ehl-i adavet, mizacı bozulmuş bir çocuğa benziyor ki, ağlamak ister; birşey arıyor ki onunla ağlasın. Sinek kanadı kadar ehemmiyetsiz birşey, ağlamasına bahane olur. Hem insafsız, bedbîn bir adama benzer ki, sû-i zan mümkün oldukça hüsn-ü zan etmez. Bir seyyie ile on haseneyi örter. Bu ise seciye-i İslâmiye olan insaf ve hüsn-ü zan bunu reddeder." Korkarım ki, bazılarımız da, 'sinek kanadını' son zamanlarda bu mübarek dergâhlarda yaşanan tatsızlıklardan buldular. "Suizan mümkün oldukça hüsnüzan etmez!" karakterlerine layık olmaya çalışıyorlar. 'Biz'e ne kötülük ettikleriniyse sonra görecekler.

Üstelik, mezkûr mektupta Bediüzzaman Hazretleri, 'avâm-ı mü'minînin şeyhlerine karşı hüsn-ü zanlarını kırmamakla, imanlarını sarsılmadan muhafaza etmek...' görevimiz sayıyor. Başka bir yerde 'müteşeyyih'i ise şöyle tarif ediyor: "Eğer mesleği, tenkîs-i gayr ile meziyetini izhar ve husumet-i gayr ile muhabbetini telkin ve inşikak-ı âsâyı istilzam eden hiss-i taraftarlık ve meyelân-ı gıybeti intaç eden kendine muhabbeti başkasına olan husumete mütevakkıf gösterilse; o bir müteşeyyih-i müteevviğdır, bir zi'b-i mütegannimdir. Din ile dünyanın saydına gider. Ya bir lezzet-i menhuse veya tehevvüs-ü süflî bir içtihad-ı hatâ onu aldatmış; o da kendisini iyi zannedip büyük meşâyihe ve zevât-ı mübarekeye sû-i zan yolunu açmıştır." Şimdi, eğer, o mübarek sâdâtın yaşadıkları tatsızlıkları mesleklerinin tenkisine vesile sayıyorsak, bize denmez mi, "Sen de müteşeyyih değil misin?" Zira bizim yaptığımız da çatlak kapamak değil açmaktır. Kırığı onarmak değil yarmaktır. Halimiz kardeşlik değildir.

Nurcular alelekser bu mevzulara karışmazlar. Elhamdülillah. Dillerini karıştırıp günahkâr etmezler. Çünkü muhatapları da aynı yolun mürşidleridir. Aynı mesleğin hâdimleridir. Lakin kimileri kem tiynetlerine uyup böyle meselelerde şakk-ı şefe ediyorlar. Haddimiz olmayan yorumlarda bulunuyorlar. Öylelere kardeşane diyorum ki: Nurculuk tarihinde de ağabeylerimiz arasında çok anlaşmazlıklar olmuştur. Hatıralarda nakledilir. Bazılarının izleri halen devam eder. Biz, bunlara bakarak kendi mesleğimizi kötülemiyorsak, kardeşlerimizin de mesleğine kem söz etmeyelim. Allah kebirdir. Sıfatları azizdir. Büyük konuşanı sevmez. Kınayanın kınadığı elbet başına gelecektir. Ne diyelim: Cenab-ı Hak o mübarek menzillerin nurlarını kıyamete kadar söndürmesin. Aralarındaki anlaşmazlıkları tez zamanda sulhe çevirsin. Mukaddes davamızı böyle yüce hamiyetli omuzlardan yoksun bırakmasın. Âmin. Âmin.

Kürtler ittihad-ı İslam'a nasıl vesile olacaklar?

Bediüzzaman Hazretlerinin "Kürtler, gelecekte, tıpkı Yavuz Sultan Selim Han döneminde olduğu gibi, ittihad-ı İslam'a vesile olacaklar!" dediği, hem Muhsin Alev hem de Abdülkadir Badıllı abilerden nakledilir. (Allah, hem Üstada, hem talebelerine rahmet eylesin.) Peki bu 'vesilelik' nasıl olacaktır? "En doğrusunu Allah bilir..." kaydıyla söyleyelim:

Kanaatimce, bu vesilelik, Kürtlerin yaşadıkları coğrafyalarda 'ulus devlet sistemlerine' getirdikleri tenkidle mümkün olacaktır. Evet. Kürtler; İran, Irak, Suriye, Türkiye gibi ülkelere dağılmış bir şekilde çoklukla bulunuyorlar. Toplam nüfuslarını 50 milyon da söyleyen var ama biz makuliyetten ayrılmayıp '35 milyon civarı' diyelim. (Yalnız Türkiye'de 12 milyon civarı Kürt olduğu söyleniyor.) Ve bu Kürtlerin tamamı bölgelerine dayatılmış modern rejimlerle kavgalılar. Zira o rejimler, ulusçu kökenlere sahip olmalarından dolayı, azınlık saydıkları kavimlerin 'baskılanması' üzerine kurulmuşlar. Belki içlerindeki birçok küçük kavim de az-çok bu rejimlerle barışmış. İtirazları kalmamış. Durumu kabullenmişler. Ancak Kürtler kabullenmek istemiyorlar. Kendilerine dair bir kavmiyet bilincine sahipler. Vazgeçmeye razı olmuyorlar. Erimiyorlar. İşte, mevzuun hem bir 'imtihan' hem de bir 'imkan' olan noktası burasıdır.

İmtihan, çünkü, buradan 'tefrika' da kök salabilir. Nitekim Kürt solu elinde meselenin aldığı şekil böyledir. Onlar hiçbir şekilde başka kavimlerle birlikte yaşamak istemiyorlar. Artık kendi devletlerini kurmanın zamanının geldiğini düşünüyorlar. Bu hususta epeyce sabit fikirliler. Dillerinde 'halkların kardeşliği' gezse de bu sadece bir 'zaman kazanma' bana göre. Nereden biliyorum? Ben de bir Kürdüm çünkü. Ve hasbelkader bu tarz insanlarla karşılaştım. Tecrübelerimin tarihçesinde kendimce bir kanaat sahibi de oldum. Başka hedefleri olmadığına inandım. İmtihan işte burada. Zira bu arkadaşlar savaştıkları şeyin aynadaki aksi gibiler. Kavga ettikleri kötülüğün kötü bir kopyasından ibaretler. Ulus devletin karşısına koydukları çözüm yine bir ulus devletten başkası değil. Üstelik sekülerleşmede kemalist veya baasçı rejimlerden geri kalmayacakları anlaşılıyor. Evet. Çizgileri, giderek koyulaşan bir tonda, İslam'a husumet barındırıyor.

Peki 'imkan' nerede? İmkansa dindarların duruşunda saklıdır bence. Dindar Kürtler iki şeyi birbirinden ayırma isabetini gösteriyorlar: 1) Kimliklerinin tanınması için ayrıca bir ulus devlet kurmayı şart görmüyorlar. 2) Ayrıca bir devlet kurmanın dünya-ahiret saadeti garantisi olmadığının farkındalar. Evet. Hakikaten de Kürt kimliğinin seküler rejimlerce uğradığı gadrin çözümü yine ulus devlet kurmak olamaz. Zira bu ulus devlet de 'farklılarına' aynı zulmü tekrarlayan başka bir 'problem alanı' oluşturacaktır. Anadolu, Arabistan veya Kürdistan coğrafyasında hiçbir kavim yalnız başına yaşamamaktadır. Hemen her yerleşim biriminde birçok kavmin ikameti sözkonusudur. Çözüm, yeni bir problem alanı inşa etmekte değil, problem alanlarını problem olmaktan çıkarmaktadır. Bu da ümmet tecrübesinden bize tevarüs eden ve dört mezhebin genişliğiyle şekillenen şer'î bir sisteme kavuşmakladır. Bu sistemde kavmiyetçilik asla esas edilemeyeceğinden devlet 'herkesin devleti' haline gelecektir. Ve her müslüman da aslî vatandaş muamelesi görecektir. Dindar Kürtlerin alelekser üzerine amel ettiği çözüm yolu budur. Devlet kurmaktansa mevcut devletleri Batı'dan ithal seküler kodlarından kurtarmaya çalışmaktır. İşte, evet, bu tenkidin ittihad-ı İslam'a vesile olması umulur.

İttihad-ı İslam mevcut devlet sistemlerini aynıyle muhafaza ederek sağlanamayacaktır. Bu çok açıktır. Arabı Türke, Türkü Araba, Kürdü Türke, Türkü Kürde, Kürdü Araba, Arabı Kürde... vs. düşman etmekten başka bir ideolojik angajmanı olmayan bu sistemler ingiliz-yahudi kurnazlığının bir mahsûlüdür. Türklere kendilerinden başkalarının 'iblis' gösterdiği gibi Araba, Kürde vs. de Türkü şeytan göstermiştir. Ancak, acıdır ki, ulus devlet sahibi olan kavimler bu zehirli balın tadından kolay vazgeçemiyorlar. Kendi iç eleştirilerini geliştiremiyorlar. Geliştirenlerin boğazına da çok çabuk çökülüyor. Yeterli etkiye ulaşmalarına izin verilmiyor. O yüzden Kürtlerin tenkidi kıymetli bir konum iktiza ediyor. Çünkü çok az Kürt bu kemalist rejimle tastamam barışacak kadar karaktersizlik gösterebilir. (Yani Metin Uca gibi tipler az çıkar Kürtlerden.) Genelin kimliğine cibilli taraftarlığı aksi yönde tutum sergilemelerine neden olacaktır.

Böylece, tıpkı Kürtleri yuttuğu gibi, kendilerini de yutmakta olan seküler rejimden kurtulmak isteyen dindar Türkler dindar Kürtlerle çoğunluk teşkil edebileceklerdir. Eğer bu ittihad sağlanmazsa Türkler kemalizmin ağzında lokma oldukları gibi Kürtler de apoizmin tabağında çerez kalacaklardır. İki tarafın solcuları seslerini zorla bastıracaktır.

Kürtler hem İran hem Irak hem Suriye hem Türkiye vs. coğrafyalarında yaşadıkları rejimin kodlarına bir eleştiri geliştiriyorlar. İnsaflı hükümetler de bu sese kulaklarını kapatamıyorlar. Özellikle seçim sisteminin sağlıklı işlediği ülkelerde Kürtler 'oylarına ihtiyaç duyulan' bir vatandaşa dönüşüyorlar. Karşılıklı etkileşim arttığındaysa birlikte yaşamak için "Değiştirilmesi teklif dahi edilemez!" bazı şeylerin 'değiştirilmesi' ihtiyacı gözkırpıyor. İslam coğrafyası gibi çok renkli bir toprak parçasında yaşamak, geçmiş İslam devletleri kadar, geniş gönüllü olmak zaruretini doğuruyor.

Farklı bir durumda değiliz. Sultan Alparslan merhumun Malazgirt'teki konumu neyse, Yavuz Sultan Selim Han'ın Çaldıran'daki hali ne idiyse, bizim de halimiz bugün odur. İki taraftan kuşatılmış bir varlık-yokluk kavgası içindeyiz. Bu varlık-yokluk kavgasında sünnilerin birbirlerine sarılmaktan başka çözümü yok. Miras kendisini tekrarlıyor. İhtiyaç tekerrür ediyor. Birbirimizin hamiyetine bu kadar muhtaçsak, o halde, burnundan kıl aldırmayan bağnaz rejimleri de sigaya çekmenin zamanı geldi. 100 yıllık arızalı ara dönemin ardından Osmanlı bakiyesine tutunmaktan başka çare görünmüyor. İşte, Kürtler, çoklukla yaşadıkları bölgelerde ulus devletleri değişime mecbur kılarak ittihad-ı İslam'a dolaylı hizmet ediyorlar. Fakat, aman, imkanın imtihana dönüşmemesi de yüzümüzün birliğe bakmasına bağlıdır. Parçalanmayı düşleyenin hareketi müsbet olmaz. Tenkidi de müsbet kalamaz. Allah sırat-ı müstakime hidayet eylesin.

Ya evrenin tamamı bir canlıysa?

"Bir adamın kuvve-i gadabiyesi olan dâfiası ve kuvve-i şeheviye olan cazibesi olmazsa ölmüş olmuş olur ve hayy iken meyyittir..." Münazarat'tan.

Hayatın özünde bir çeşit 'ilme' dayandığını düşünüyorum. Ve her ilim esasında farkındalıktır. Sahibinin farkında olmadığı şey ilim değil kayıttır. Kitapta ilim kayıtlıdır ama kitap âlim değildir. Çünkü üzerindeki ilmin farkında değildir. Onun ne olduğunu bilmez. Onunla nereye varılacağını da bilemez. Evet. Hayat sahibi herşey, hatta tek hücreliler bile, en temelde iki şeyin farkındadırlar: 1) Kendi bütünlüğünün farkındadırlar. 2) Kendisine dair olmayanın farkındadırlar. Yani bir 'iç bilgisine' ve bir de 'dış bilgisine' sahiptir hayatlı herşey. 'Kendisinin varolduğunu bilir' ve bir de 'kendisi olmayanların varolduğunu bilir...'

Böyle bir farkındalığı olmayan hayatta da kalamaz. Zira dışarısıyla içerisi arasında farklı düzenler işlemektedir. İçerisini dışarıya alabildiğine açarsa iç düzeni bozulacaktır. Alabildiğine kaparsa yine devamını sağlayamayacaktır. İşte tam da bu noktada kuvvelerimiz meydana çıkıyor. Varolan herşeyin de iki temel temayülü var: 1) Varolan herşey var kalmak ister. 2) Varolan herşey varlığını arttırmak ister. Var kalabilmeye devam etmesi için kendisini çevresinin zararlarından koruması gerekir. Herşeyi gelişigüzel düzenine dahil etmemesi gerekir. Ancak varlığının arızî oluşundan dolayı, yani kendi yaratılışını kendisi yönetmediğinden dolayı, yani yaratmak elinden gelmediğinden dolayı, yaralanan yanlarını da çevresinden sarmalıdır.

Bir 'tek hücreli' bile şu temel temayüllere sahiptir. O yüzden çevresinin zararlarından sakınır. 'Kuvve-i gadabiye.' Ve faydalarını elde etmeye gayret eder. 'Kuvve-i şeheviye.' Geriye bir de zararlıları faydalılardan ayırmak kalıyor. 'Kuvve-i akliye.' Bu üç temel kuvve varolan herşeyin varda kalması için sahip olduğu temayüllerdendir. Göze görünmeyen virüslerin dahi hayatı olarak bildiği şeyi/bütünlüğü korumaya/çoğaltmaya arzusu vardır. Bu yolda çabalar-çalışır. Ancak, elbette, hayat mertebesinin düşüklüğünden dolayı kuvvelerinin tezahürü zayıf görünür. Hem gazabı, hem şehveti, hem de aklı 'yüklendiğine göre' zayıflar.

'Emanet' yükü herkesin sırtındadır. Ancak insandan başkası için emanetin yükü daha hafiftir. Vacibü'l-Vücud olan Allah'ın bahşettiği vücud nimeti her varolanda bir emanettir. Sahibi değildir. Birşeyin asıl sahibi ancak yaratıcısı olabilir. Yoktan yaratamayan herkes emanetçidir. Yani emanetleri ancak Onun devam ettirmesiyle devamdadır. O devam ettirmeyi bıraktığında ellerinde tutamazlar. Ellerinde tutamamalarından asıl sahip olmadıkları anlaşılır. Hatta mecazî sahiplikler içinde de vesilelik gücü üzerinden mertebeler oluşur. Sözgelimi: ABD'dan F-35 alsanız bile aslında bir emanetçisinizdir. Çünkü onu üretecek gücünüz yoktur. "F-35 aslında kimindir?" sorusunun cevabı "Amerika'nındır!" diye cevap bulur bu yüzden. Fakat ABD'nin de F-35 üretirken kisbini dayandırdığı herşey aslında Allah'a aittir. Metalleri yoktan yaratmamıştır mesela. Yahut da uçağı yaparken kullandığı aklı yokluktan varlığa çıkarmamıştır. Bunlar hesaba katıldığında Amerika da bir emanetçiye dönüşür.

Dağıtmayalım. Konumuza dönelim. el-Hayy olan Allah Teala'nın da hayatı bu çeşit bir 'farkındalıkla' açıklanabilir. Ancak elbette Subhaniyetine yakışır manalarla düşünmek gerekir bunu. Allah hiçbirşeyin sonradan farkına varmaz. Sonradan farkına varmak öncesinde bir cahillik imâ eder. Ancak el-Alîm-i Hakîm elbette yarattıklarına karşı cahil değildir. Olamaz. Zira onları yaratan zaten Odur. "Yaratan bilmez olur mu hiç?" diye soran Kur'an bu hususta da gözlerimizi açar. Yarattığını sonradan öğrenen bir ilah 'ilah' olamaz. Eğer O sonradan öğreniyorsa vücuda gelenin inşası kimin ilmine yaslanmaktadır? Tabii ki bu soruya verilecek cevapların sürükleyeceği çıkmazlardan kurtulmanın yolu Allah'ın ilminin herşeyi kuşattığını kabullenmektir.

'Farkındalık' kelimesini bu yönüyle eksik buluyoruz. Evet. Şân-ı Uluhiyete yakıştırmıyoruz. O yüzden yerine 'bilmek' koyacağız. el-Hayy olan Allah Teala da hem Zat-ı Subhanîsini bilir hem de mahlukatını bilir. Yukarıda 'iç-dış' dedim. Elbette Hüda'nın cihetten, mekandan, mahlukata ait özelliklerden münezzeh oluşuyla bu iki kelimenin de bir anlamı kalmadı. Yerine 'kendisi-başkası' yahut 'Zâtı-masivası' demeyi tercih edeceğim. Kendi Zât-ı Sübhanîsini, sıfatlarını, isimlerini, yaratışını en bilen yine Cenab-ı Haktır. Yine kendisi olmayanı, yani masivasını, kusurlarını, dualarını, ihtiyaçlarını, yaralarını vs. en iyi bilen Odur.

Kendimizde kuvvelerden bahsediyoruz. Çünkü bizim varlığımız arızî. Biz varolmakta tedirginiz. Varlığımızın yaratılışı elimizde olmadığı gibi devamı da elimizde değil. 'el-Hayy' Hak Teala olduğu gibi 'el-Kayyum' da yine O. Zaten O, el-Hayy olup, kendisi-masivası ilmine sahip olmasa bizi devam ettirmenin ilmine de sahip olamaz. el-Hayy ile el-Kayyum isimlerinin kardeşliği de buradan. Allah, hayat sahibi olduğu için, kayyum da oluyor. Çünkü Zât-ı Sübhanîsini bildiği gibi mahlukatını da biliyor. Ve Onun varlığı bizim varlığımız gibi, hâşâ, arızî değil. Başkası tarafından varda tutulmuyor. O Kadîm. O Ezelî. O Bakî. Bu nedenle kendi kuvvelerimizden Cenab-ı Hakkı tenzih ederiz. Zira bu kuvveler bizde bizim arızîliğimizden dolayı varlar. Biz varda kalmak elimizde olmadığı için varda kalmaya çalışıyoruz. Aslında varda kalmaya dualanıyoruz. Kuvvelerimizi varlıkta tutuşunun vesilesi yaparak vücudumuzu devam ettirense el-Hayyu'l-Kayyum olan Rabbimizdir. Onları kendisine yakarmamıza sebep kılmıştır.

Varlığını şehvetle arttırmaya çalışan herşey Allah'a dualanıyor. Varlığını menfaatini celble arttırmaya çalışan herşey Allah'a dualanıyor. Aynı şekilde gadabıyla korunmaya çalışan herşeyde de aynı dualanma mevcuttur. Bizim gibilerde bu iş şuur düzeyine de çıktığı için lisan-ı kâl ile de dua edilir. Ancak varlığın tamamı fiilen zaten dua etmektedir. Herşeyin ameli onun duasıdır. Tohumu tarlaya atmak yaratılışının içinde zerre kadar yer tutar. Olmazsa olmaz. Tamam. Ama olmasına da yetmez. Tohumun bin ihtimal içinde serpilip ekin haline gelmesi Rabbin her an devam eden birbir yaratışından başkasıyla açıklanamaz.

Bizdeki kuvveler gitti. Onlar kusurlu. Ve onlar arızîlerin lazımı. Hüda ise Vacibü'l-Vücud'dur. Samediyetinin şânı gereği herşey Ona muhtaç ama O hiçbirşeye muhtaç değildir. O halde Hakkın hayatında kuvve-i gadabiye yok. Hayır. Hâşâ. Ona zarar verebilecek hiçbirşey yok ki korunmaya çalışsın. Fakat Onun da gazabı var. Evet. Çünkü rızasına uygun işler yapmayanlar isimlerini-sıfatlarını tahkir ediyorlar. Muhtemel hayırların ademine sebep oluyorlar. Rabbimiz mahlukatını onlardan korkmadan cezalandırıyor. Onlardan sakınmıyor. Onları cezalandırıyor. Bu ayrıma dikkat edelim. Ve bizdeki kuvve-i şeheviye de Hüda'nın Zât-ı Sübhanîsinde, hâşâ, bulunmuyor. Onu faydalandıracak, yokluğunda eksik kalacağı, bir varlık çeşidi yok ki öyle birşeyi olsun. Fakat Onun da rahmeti var. Çünkü rızasına uygun işler yapanlar isimlerini-sıfatlarını hamd u sena ediyorlar. Hak Teala mahlukatını faydalarından yararlanmadan mükâfatlandırıyor. Onlardan yararlanmıyor. Fayda görmüyor. Onlara rahmet ediyor. Bu ayrıma da dikkat edelim. Rahmeti asla mecburiyeti değildir. Kibriyasının şânıdır. Azametine yakışandır.

Son olarak, "Küremiz hayvana pek benziyor, âsâr-ı hayat gösteriyor. Eğer yumurta kadar küçülse, bilfarzımuhal, mini mini bir hayvan olması pek muhtemel. Yuvarlak bir huveyne, küre kadar büyüse, o da böyle olması pek karîb bir ihtimal. Âlemimiz insan kadar küçülse, yıldızları zerreler suretine dönerse, bir zîşuur hayvana dönmesi caiz olur, akıl da bulur mecal..." bahsine de bir dokunalım. Yukarıda dedik ki: Hayatlı olan herşey bir iç-dış farkındalığına sahip olur. Dışının düzeninin kendisi gibi olmadığını bilir. O yüzden biyolojide öğretilir: Canlı olan herşeyin seçici-geçirgen bir zarı bulunur. Yani zararlıyı bünyesine almaz. Faydalıyı bünyesine katar. Böyle baktığınız zaman dünyanın atmosferi de bir hücre zarı gibi çalışmaktadır. Mesela: Güneşten gelen zararlı ışınları süzer. Almaz. Veya uzaklaştırır. Fakat yararlı ışıkları da içine çeker. Bırakır. Yolunu açar. Yine meteorların zarar verecek büyüklükte bünyesine katılmasına izin vermemeye gayret eder. Ufaltır. Parçalar. Fakat meteorlar aslında dünyanın gıdasıdır. Madenler onlarla birlikte dünyaya teşrif ederler. O yüzden büsbütün de almamazlık etmez onları. 

Arkadaşım, çok konuştum, belki kafanı da karıştırdım. Özetle demek istiyorum ki: Kendi iç düzenini dış düzenden ayıran, korumaya çalışan herşey, şuur düzeyi ne olursa olsun, 'canlı' olarak isimlendirilebilir. Çünkü hayatın şânı böyle eylemektir. Bilimadamları da diyorlar ki: Güneş sistemi de dışından içini korumaya çalışıyor. Jüpiter de diğer gezegenleri göktaşlarından korumak için yaratılmış. Ay da dünyayı zararlı taşlardan koruyor. Daha büyük bakınca galaksilerin de böyle koruyucu reflekslerinin bulunduğu söyleniyor. Yani sanki evrende herşey kendinin iç düzenini seziyor. Dış düzene karşı da devamını kollamaya gayret ediyor. Evet. Bediüzzaman rahimehullah küremizi canlıya benzetti. Belki de az dedi. Bize bir ışık çaktı. Devamını aklımıza bıraktı. En nihayet evrenin tamamının da canlı olduğu ortaya çıkabilir. Kıyamet de onun ölümü olabilir. Yukarıyı anladınsa, aşağıya şaşırmazsın, inşaallah. Eh, bitirelim, Cenab-ı Hak sırr-ı hayattan istifademizi ziyade eylesin. Âmin.

Cem Yılmaz'ın arabası sırat köprüsünden geçer mi?

Haberlere bakıyorum arkadaşım. Ve kendime pek hayret ediyorum. Çocuk nefsim her âdemin eline geçen varlığın spotuyla heyecanlanıyor. "Ronaldo senede şu kadar kazanıyor..." yazıyor mesela. Bakıyorum. İçimde bir dalgalanma var. "Cem Yılmaz'ın araba koleksiyonu şu kadar..." deniliyor bir manşette. Dikkat ediyorum. İçimde bir cilvelenme oluyor. Halbuki imanımla bütün bunların boş olduğunu biliyorum. Bana yüzbin altın da verilse Ronaldo'nunki gibi veya Cem Yılmaz'ınki gibi yüzü fanilikten ötesine bakmayan bir hayat istemezdim. Korkardım. En nihayetinde hepsi hiçliğe gidecek olduktan sonra bu kadar biriktirmenin ne anlamı var? Asıl sahiplik o ki, kazandığın dane kadar da olsa, asla elinden çıkmasın. İşte müslümanın umudu dünya sahrasında beka avlamaktır.

Mürşidim 13. Lem'a'nın 4. İşaret'ine şöyle yüksek bir giriş yapıyor: "Adem şerr-i mahz ve vücud hayr-ı mahz olduğunu ehl-i tahkik ve ashâb-ı keşif ittifak etmişler. Evet, ekseriyet-i mutlaka ile, hayır ve mehâsin ve kemâlât, vücuda istinad eder ve ona râci olur. Sureten menfi ve ademî de olsa esası sübutîdir ve vücudîdir. Dalâlet ve şer ve musibetler ve mâsiyetler ve belâlar gibi bütün çirkinliklerin esası, mayası ademdir, nefiydir. Onlardaki fenalık ve çirkinlik ademden geliyor. Çendan suret-i zâhirîde müsbet ve vücudî de görünseler, esası ademdir, nefiydir."

İmtihanımızı çetrefilli kılanın da bu olduğunu düşünüyorum. Evet. Hem şeriatı rahmet kılan da burası. Âlem 'ademî görünen ademîlikler' ile 'vücudî görünen vücudîlikler'den ibaret değil. Bir de 'vücudî görünen ademîlikler' ile 'ademî görünen vücudîlikler' var. Mesela? Mesela: Sadaka. Sadaka zahirde yokluksal görünüyor. Verdiğin zaman malın azalıyor. Fakat, Hakîm-i Kerîm, Hadid sûresinde mealiyle buyuruyor: "Sadaka veren erkekler ve sadaka veren kadınlarla Allah’a güzel bir borç verenlere harcadıkları şey kat kat fazlasıyla geri ödenir. Üstelik, onlar için bitmez tükenmez, pek değerli bir mükâfat vardır." Demek ki o ademî değil. Kabuk ehline ademî görünen bir vücudîliktir. Cihad da böyledir. Oruç da böyledir. Hatta namaz da böyledir. Aldığından çok daha fazlasını verir.

Diğer tarafta da 'faiz' var. Faiz de zahirde varlıksal görünüyor. Aldığın zaman malın artıyor. Fakat, Alîm-i Hakîm, Bakara sûresinde yine kısa bir mealiyle buyuruyor: "Allah, malı artırdığı sanılan faize bereket vermez ve eksilte eksilte sonunda mahveder. Buna karşılık malı eksilttiği sanılan zekât ve sadakaları bereketlendirir. Allah, nankörlükte ve günahta ısrarlı olanların hiçbirini sevmez." Demek ki o da vücudî değil. Yine kabuk ehline vücudî görünen bir ademîliktir. İşte, Kur'an'la-sünnetle belirlenen şeriat, tam bu noktada gerekliliktir. Zira, akıl 'vücudî görünen vücudîliği' veya 'ademî görünen ademîliği' tanıyabilse de, tersi durumlarda perdelerini aşamaz. Bütünün Sahibinin ezel denen manzar-ı âlâdan haber vermesi gerekir. Haberdar ettiği hakikatler sayısınca Ona hamdolsun.

O halde 'dalâlet, şer, musibetler, mâsiyetler ve belâlar...' kabilinden her varsa onun aslında bir ademîlik bulmalıyız. Bulamayanlara bulup göstermeliyiz. Gösterirsek vücudî sanmakla aldananların gözleri açılabilir. Başta kör nefsimiz olmak üzere, cümle nefisler, kem lezzetlerinden vazgeçebilir. Yoksa? Yoksa kurtulmak da yok. Zira nefis bu dünyada vücudî görünen herşeyi vücudî olarak kabul ediyor. Ademî görünen herşeyi de ademî sayıyor. Onun gözleri ileri derecede miyoptur. Uzağı seçemez. Vicdan gibi yapamaz. Öteye bakamaz. O yüzden belki de, Bediüzzaman Hazretleri, ahirzamanın irşad usûlünü tayin ederken şu hususa dikkat çekiyor: "Âkıbeti görmeyen, bir dirhem hazır lezzeti ileride bir batman lezzetlere tercih eden hissiyat-ı insaniye akıl ve fikre galebe ettiğinden, ehl-i sefaheti sefahetten kurtarmanın çare-i yegânesi, aynı lezzetinde elemi gösterip hissini mağlûp etmektir."

Bu çeşit bir cihad her türlü araçla yapılabilir. Romanla olabilir. Sinemayla olabilir. Tiyatroyla olabilir. Zira böylesi yöntemler zaman kayıtlarından da kurtarırlar bir ölçüde. Akıbette çekilecekleri günümüze getirebilirler. Yani hayırda kullanılırlarsa 'rabıta' faydası verebilirler. Evet. Nefis neticeyi görmeden sezemez. Tatmadan bilemez. Batmadan çıkamaz. Miyopa resmi yaklaştırmak zorundayız. Onu körlükten kurtarmak ancak yaklaştırmakla olur.

Hayırlı olan herşeyde bir 'vücudîlik' var. "Mehmed Ahmed'den daha cömert!" dediğimde bir varlıksallık kastediyorum. "Ahmed Mehmed'den daha uzun!" dediğimde de kastettiğim yine bir varlıksallık. İki varlık arasında bir kıyas yaparak kendi 'hayır' tayinimi kurguluyorum. Tayin ettiğim hayır sahiden 'hayır' mı? Bunu ancak bana Bütünün Sahibi söyleyebilir. Zira vücudî olanın hakikati de Vacibü'l-Vücud'un razılığına dayanır. Âl-i İmran sûresinde şöyle denilir: "De ki: Ey mülkün sahibi olan Allahım! Sen, mülkü dilediğine verir, dilediğinden de çekip alırsın. Dilediğini aziz eder, dilediğini hor ve hakir kılarsın. Bütün hayır Senin elindedir. Senin herşeye gücün yeter."

Arkadaşım, bütün kainatı bir makine gibi düşün, kendini de o makinede bir dişli olarak hayal et. Senin dişlin makineyle uyumlu çalışıyorsa, onunla bir düzen hareketteyse, hareketinde bereket olduğundan bahsedilebilir. Yoksa eylemlerinde varlıksallık yoktur. Vücudîliklerin hep ademîliktir. Münkir bu âleme kendi çarkıyla ne katarsa katsın nihayetinde düzenden dışarıya düşer. Düzenden dışarıya düştüğü için de cezalandırılır. Hem bu dünyada hem ahirette cezalandırılır. Ahiret cezasını teşhis edememesi nefsinin miyopluğu nedeniyledir. Öyle ya! Körler uçurumlardan korkmazlar. Niye korksunlar? Görmezler ki. Derinliğin endişesi miyopluklarında kaybolur. Ancak onlar bastonları alındığında korkarlar. Ayakları boşa geldiğinde korkarlar. Iraktaki tehlikelerdense havfları yoktur.

Ankebut sûresine ismini veren ayette de kısa bir mealiyle buyruluyor ki: "Allah'tan başka veli edinenlerin hali, örümceğin durumu gibidir. Örümcek de bir yuva yapar; fakat yuvaların en zayıfı örümceğin yuvasıdır—keşke bilseler!" Hakikaten de örümceğin ağını uzaktan gördüğünde birşey var sanırsın. Halbuki elini sürdüğün anda sanki yokolur. Yani 'aslının yokluk olduğunu' fısıldar sana. Sadece sûretten ibaret olduğunu fısıldar. İşte, arkadaşım, Deccal'in 'cennet sûretindeki cehennemleri' ve 'cehennem sûretinde cennetleri' de örümcek yuvasına benziyor.

Fitnesi, vücudî görünen ademîlikler üreterek, asıl vücudîlikleriyse ademî göstererek genişliyor. Bu nedenle bir komedyene hayret ediliyor da İslam âlimine hayret edilmiyor. Tumturaklı albenisi pek fazla. Her tarafı sarmış gibi. Çok çok şeyler üretmiş gibi. Lakin yekünü örümceğin yuvası. Elini sürsen dağılıp gidecek. Çüpçürük ip gibi kopacak. Subhanallah. Örümcek yuvasının nasıl birşey olduğunu anlatamıyoruz kimseye. Çünkü sinekleştik. Her eylemsel artığa müşteri olduk. İnsan nefsinin peşine düşüp sinekleştikçe örümcek yuvası da ona sahileşir. Artık tutar da bırakmaz. Yutar da hissettirmez. Demek ağı teşhis edebilmek için önce sinekleşmekten kurtulmak gerek. Her manipülasyona kapılmamak gerek. Her koku için oradan oraya vızıldamamak gerek. Biraz da bundan belki, mürşidim, 4. İşaret'i şöyle bitiriyor:  "İşte, ey ehl-i iman! Şeytanların bu müthiş tahribatına karşı en mühim silâhınız ve cihazat-ı tamiriyeniz istiğfardır ve 'Eûzü billâh' demekle Cenab-ı Hakka ilticadır. Ve kal'anız Sünnet-i Seniyyedir."

Evet. Durması gereken yeri bilen daha az manipüle olur sahiden. O zaman Hüdamızdan herdaim dileyelim arkadaşım: Ayaklarımızı ehl-i sünnet dairesinde sabit kılsın. Yerimizi iyi bilirsek, inşaallah, oramız-buramız daha ayrı ayrı oynamaz. Ayrı ayrı oynadığı yerler azalır en azından. Arızalar için de 'istiğfar' ederiz. Nihayetinde sadece âdemiz. Herşeyden evvel ümidimiz Rahman u Rahim Sultanımızın merhametidir. Dilenmekten asla vazgeçmeyiz. Eh, hikâyemiz ceddimizin hatasıyla/tevbesiyle başladı, ahiri de elbette böyle bir umuda yaslanacaktır, vesselam.

Müslüman olmak "Ben hayvan kalmak istemiyorum!" demektir

Mürşidim, 13. Lem'a'nın 5. İşaret'inde, diyor ki: "Nefis şeytanı her vakit dinler." Şimdilerde neden böyle olduğu üzerine düşünüyorum arkadaşım. Sonra başka bir mübarekten okuduğum şu tesbit geliyor aklıma: "Allah, ruhu bedene yerleştirdiği zaman, durmak istemedi. Hüda da onu bedene nefisten âşık etti." Kendi nefsime baktığım zaman da bu hakikati görüyorum. İnsanın bekaya âşık yanları dünyaya razı olamıyor.

Onunla tatmin edilemiyor. Lakin yaşaması için de bedenli kalması lazım. Yani varlığımızın devamının baktığı iki veche var: 1) Sonsuza dair şeyler yaptığımızda ruhumuz tatmin oluyor. 2) Fani şeyler yaptığımızda nefsimiz tatmin oluyor. İmtihanın iki kanadı. Gerçekliğimizin ikili dünyası. İnsan komplike bir varlıktır. Cenab-ı Hakkın çok hikmetli oranlarla kardığı nice nice şeylerin teşekkülünden oluşuyoruz. Bunlar bizde varolmalarıyla gerçekliklerini de dünyamıza taşıyorlar. Nefis faniyatta tutunmamızı sağlıyor. Bedensel varlığımızın devamını kollamak için nefse muhtacız. Acıkmalıyız. Evet. Fakat insan sadece acıktığı için yemez. Bir de lezzet almalıyız. Bu lezzet bir habercidir özünde. O şeyin faniyatımızı korumak için gerekli olduğunu söyler. Arzî lezzetler arzî varlığımızın devamı için çakılan sinyallerdir. Semavî lezzetler semavî varlığımızın devamı için çakılan sinyallerdir. Bir Kur'an mushafına baktığında, birkaç satır okuduğunda, namaz kıldığında, oruç tuttuğunda, hatta en küçüğünden bir sadaka verirken hissettiğin tatminse sana bekanın şarkılarını terennüm ediyor. Onun mesajı daha da yücelere dair. Diyor ki yani: "Bu yaptığının da sonsuzda bir anlamı var. Sonsuzda bir anlamı olduğu için de şu ferahlığı gönlünde hissettin. Maşaallah sana."

'Lezzet-i ruhaniye' böyle teşhis edilir. Cebindeki bin lirayla baklava da alabilirsin. Yahut da muhtaç birinin ihtiyacını da giderebilirsin. Baklava alırsan lezzeti üç dilimde biter. Çünkü bedenîdir. Nefsîdir. Fanidir. Hatta, belki, o lezzet geçtikten sonra içine bir pişmanlık da belirir: "Nereden verdim o kadar parayı birkaç dilim baklavaya?" Fakat onunla hayır işlediğinde, ne zaman hatırına gelse, lezzeti aynı şekilde diri kalır. "O gün ben çok doğru birşey yaptım. Elhamdülillah. Beni bu hayra eriştiren Hüda'ya hamdolsun. Doğru bir yerde durdum. Arkadaşımın ihtiyacını giderdim. Bir fakirin himayesinde sarfettim. Bunlar benim bin lirama bir sonsuzluk verdi." Tıpkı Aleyhissalatuvesselamın Hz. Aişe radyallahu anhüma annemize dediği gibi. Hani kesilen bir sığırın budundan başkasını hep dağıtmışlardı da, annemiz, Aleyhissalatuvesselam Efendimize demişti: "Bu buttan başka bize birşey kalmadı." Efendimizse şöyle cevap vermişti: "O halde bu buttan başka hepsi bize kalmış."

Evet, elhamdülillah, Aleyhissalatuvesselam bize ne güzel öğretti: Sonsuzda 'sonsuzca' tekrar dönecek olanlar ancak bize kalmıştır. Fanilikte tüketileceklerse bizim olamamıştır. Bizden geçmiştir belki. Bize uğramıştır. Ama bizim olmamıştır. Çünkü sonsuza kadar elimizde tutmadığımız herşeyde ancak emanetçiyiz. Allah'ın razı olmadığındaysa sonsuzluk umamayız. Zira sonsuzluk Onun razılığından ibarettir. Sonsuzluğu başkasına bağlı olmayan tek sonsuzluk Odur. Bizim ebediyetimiz de arızîdir. O bağışlar da olur. 'Ol' der de oldurur. Vicdan nefisten tam bu çizgide ayrılır. Vicdan sonsuzda neyin kârlı/zararlı olduğunu sezer. Lezzetini tanır. Haber verir. Ne zaman bir haramın müsaitliğiyle sınansa vicdan titrer: "Yapma, bu iyi değil, bize zarar verecek." Fakat aynı günaha karşı nefis inler: "Yapsana, hadi, bedenî varlığımıza birşey katılacak gibi hissediyorum." Hakikaten o günahın bedenimize katacağı birşeyler olabilir. Gıda haramken de gıdadır. Lakin bekamızdan götürdüğü yanında kattığı hiçbirşeydir. Nefis tam da bu eşikte haddini aşar. Bedensel varlığın devamı için 'araç' olması gerekirken, çünkü imtihanın devamı bedenî varlığımızın devamıyla da ilgilidir, o kendisinin kıstaslarını 'amaç' seviyesine yükseltir. Vicdanın ensesine çöker. Sesini duyurmaz olur. O kadar da güçlü gürler ki bir de! Akıl sesinden başka ses işitemez bazen. Ancak istediğini alıp susunca vicdan sızlamaya başlar.

'Nefsin şeytanı her vakit dinlemesi' hakikati de, işte, burada kendisini şerhediyor. 'Kısavadeli lezzetleri tanımak' için verilmiş donanımlarımızın yekünü olan nefis, asıl meselemiz olan, 'uzunvadede neyin faydamıza olduğunu bilmek' mevzuunu müşkülleştiriyor. Arza bakan yönümüz bizi faniyata doğru çekiyor. Geçicilikte boğuyor. Geçicilikte boğuldukça gerçekçilikten uzaklaşıyoruz. Lakin onun da kendince bir gerçeklik algısı var. Dünyadan başka dünyası olmayanlar için de sonsuzluk bir safsata gibi görünmeye başlıyor. Zira nefis sonsuzluğun dilinden anlamıyor. Onun kendisine ne kattığını, nasıl katacağını, neden 'olmazsa olmaz' olduğunu kavrayamıyor. Cihazatı bunun için verilmemiş. Bunda mazurdur. Lakin onun mazur olduğu şeyde biz mazur değiliz. Zira biz nefsimizden ibaret değiliz. Aklımızın da, kalbimizin de, vicdanımızın da ve dahi türlü latifelerimizin de hakkını vermemiz gerek. Başımızı nefsimizden kaldırmamız gerek. Sonsuzluğa dair lezzetleri tanıyan yanlarımızın yekünüyse vicdanımızdır. Akıl dengeyi korumakla görevlidir. Zira sonsuzluğa bakılıp faniyat da büsbütün boşverilemez. Bedenin de hizmetlerinin çekilmesi lazımdır. Eğer bu hizmetler layıkınca görülmezse insaniyetin bütünlüğü ıskalanır. Âdemiyet tamam olmaz.

Şeytan çelişkilerimizin farkında. Birbirinden farklı gerçekliklerle inşa edildiğimizi görüyor. Nefsimizin gerçekliğiyle vicdanımızınkinin uymadığını biliyor. Aklımızın gerçekliğiyle duygularımızınkinin başka olabileceğini seziyor. Öfkelendiriyor bizi mesela. Neden? Çünkü öfkelendiğimizde aklın gerçekliğinden uzaklaşıyoruz. Şehvetimizden yemliyor bizi. Oradan yemlendiğimizde makuliyetten kopacağımızı seziyor çünkü. Buna karşı bizim de cihazatımız var. 'Euzü' sırrı da buna bakar biraz. Biz de Allah'a, bekaya, İslam'a dair beslemeler yaptığımızda direnmenin yollarına koyuluyoruz. Tıpkı Mevlana Celaleddin Hazretlerinin iki kurt meselinde olduğu gibi: "Biri siyah diğeri beyaz iki kurdun var. Boğuşsalar hangisi yener? el-Cevap: Hangisini daha iyi beslersen o." Bizim imtihanımızın da özü-özeti bu. Hangisini daha iyi besliyoruz? 

Allah dostları bize ruhumuzu-kalbimizi beslemenin yollarını öğrettiler. Başta Kur'an ve sünnet zaten bu beslemenin yollarına en hakiki mürşidler idi. Fakat şeytanla arkadaşları da arza bakan yanlarımızı besliyorlar. Yemliyorlar. İstiyorlar ki tamamen hayvan olalım. Ama, hayır, Allah bize hayvanî bir yan vermekle birlikte hayvan kalmamızı istemiyor. Derviş Yunus Hazretleri o yüzden böyle diyor: "Yunus öldü deyu sela verirler. Ölen hayvan imiş, âşıklar ölmez." Hayvanlığına yatırım yapanların hayvanlığı da ellerinde kalmayacak. Bu yatırım boş yatırımdır. Övündükleri herşey onlarla birlikte, belki onlardan da önce, toprak olacaktır. Husulü anında uçacaktır. Suyun üzerine bina kurulmaz. O yüzden mürşidimin duasında ciğerimden bir ses buluyorum: "Ey bizi nimetleriyle perverde eden sultanımız! Bize gösterdiğin nümunelerin ve gölgelerin asıllarını, menbalarını göster. Ve bizi makarr-ı saltanatına celb et. Bizi bu çöllerde mahvettirme..." Mahvettirme Allahım. Mahvettirme. Sonsuzluğa uyanık yaratılanlar için şu fanilik büsbütün çöldür. Her detayı rüzgârla savrulan toz zerresidir. Bu tozlarda bizi mahvettirme. Âmin.

Şeytan Aleyna'dan da tilki

Mürşidim, Mesnevî-i Nuriye'sinde, diyor ki: "İ'lem eyyühe'l-aziz! Sen bazı vecihlerden fenâya gittiğin zaman, Hâlık-ı Rahmân-ı Rahîmin ilminde, meşhudunda, malûmunda bâki kalmaklığın, senin bekan için kâfidir..."

Zaten Kur'an'da da musırrane buyruluyor kısa bir mealiyle: "Rabbinin herşeye şahit olması yetmez mi?" Demek bu şahitliği bilmeye ihtiyacımız var. Peki ne için var? Çünkü insanız. Çünkü varız. Çünkü mahlukattanız. Varlığı tattık bir kere tekrar ademe dönmek istemeyiz. Arızîliğimizi ise sezeriz. Her yitiriş bir parça daha görünür yapar onu. Her ayrılık bir parça daha çağrıştırır gidişimizi. Yokluğa dönmekse artık cehennemden de cehennem bizim için. O yüzden şahitlerimizi çoğaltmaya çalışıyoruz bitevi. Kendimiz olarak kalamazsak başkalarında kalmaya çabalıyoruz. Düşerken duvarları tırmalıyoruz. Tutunduğumuz dalları kırıyoruz. Bağırıyoruz. Isırıyoruz. Hırlıyoruz...

Bütün bu kepazelik hep daha fazla kalabilmek için. Çünkü yalnız kendimizle bir sonsuzluk düşlemenin güçlüğünü okuyoruz. Taş çatlasa yüz senelik bir ömür. Kendisiyle kendisini asla bâki kılamaz. O halde kesinlikle bir yerden yardım alması lazım. Nereden alacak? Ya maddeden yahut da maneviyattan. Maddeden umduğumuz şahitliklerin ömrü yine sınırlı. Youtube'da videoların neden bu kadar izlensin istiyorsun? Tiktok'ta neden bu kadar beğenilmeyi arzu ediyorsun? Instagram'da kırmızı kalpler gördükçe seni sevindiren nedir? İşte bu bu derinden derine hissettiğin şahitliktir. Evet. Onlarda birer iz bıraktın. Artık kalabilmek için yalnız kendinden ibaret değilsin.

Seni gören gözlerde kalabilirsin. Hatırlayan hatırlarda durabilirsin. Duyan kulaklarda gülüşünün kaydı var. Bunları da bir nevi 'kalmak' sanıyorsun. Avunuyorsun. Tıpkı heykellerine saygı duruşu yapılmasıyla kalıcılaştığını sanan diktatörler gibi. Nemrut gibi. Firavun gibi. Şeddat gibi... Herbir tapınma bir 'like' heykelin sahibine. Gülme. Çok izlenme aşkıyla her deneate girenlerin hali de farklı değil emin ol. Aleyna'nın soyadı 'Tilki' değil sadece. İçinde de şahitlerini çoğaltmaktan bekan uman bir tilki var. Fakat bu tilkilikle şeytan bile alay ediyor. Şeytan bile gülüyor. Zira bekasını umduğu şahitliğin en az kendisi kadar fani olduğunu biliyor. Onlar kalacak diye sen de kalacağını sanıyorsun. Fakat onlar da en az senin kadar kalmıyor. En nihayetinde dünya kıyametine gidiyor. Kayıtlar yıkılıyor. Bu yolda umutlar boştur. Buradan 17. Lem'a'nın 3. Nota'sına da fehmimiz uzanır şimdi. Evet. Orada da deniliyor:

"Ey gafil Said! Bil ki, galat-ı his nev'inden, gayet muvakkat dünyayı lâyemut ve daimî görüyorsun. Etrafına ve dünyaya baktığın zaman bir derece sabit ve müstemir gördüğünden, fâni nefsini de o nazarla sabit telâkki ettiğinden, yalnız kıyametin kopacağından dehşet alıyorsun. Güya kıyamet1in kopmasına kadar yaşayacaksın gibi, yalnız ondan korkuyorsun." Said gafil değil, kurban olayım Said'e, asıl gafil benim. Belki sensin. Belki başkasıdır. Belki hepimize bir/bin hisse düşer bu gafletten. Çünkü kalıcılığı 'ancak kıyamete kadar sürecek' varlıkta arıyoruz.

Halbuki asıl kalıcılık 'hiç unutmayan'ın ilminde varolmakla elde edilir. Hem güzel varolmakla elde edilir. Hem razı olmasıyla elde edilir. Şahit olarak öyle birisini bulmalısın ki, hiç ademe gitmeyecek, unutmak bilmeyecek, 'Yok ol!' demeyecek. Ve Onun bilmesi zaten varlığın yegane kaynağı olacak. Onun 'Ol'u yokluğun yokunu başından alacak. Yokluk kendine var diyecek. Var bilecek. Çünkü yokla varın arasında Onun emrinden başka mesafe yok. Hülasa: Aklı olan, fanilerden şahitlerini çoğaltarak, varlığa tutunmaya çalışmaz. Suya yazı yazarak hiçbir bilgiyi muhafaza edemezsin. Bu sosyalmedya bekası kandırıcı bir beka. Sahte bir beka. Zaten fanilikte kalıcılık arayan herkesin ameli tilkiliğe kurban gitti. Evet. Nefisleri onlara tilkiydi. Fakat şeytan cümlesinin nefsinden daha tilkiydi.

Cehennemde dişleri Uhud dağı büyüklüğünde olacak kadar biriktirdi bedenlerini. Bıraktırdı izlerini. Çoğalttı şahitlerini. Bir Aleyna görüne görüne bin, yüzbin, milyon Aleyna oldu. Her vücudu akıbetine bir ağıt oldu. Şimdi herbir şahitlik için ayrıca ademler çekecek. Herbir ilgiyi özleyecek. Herbir alkışa inleyecek. Onlar hareket halindeki trenden yol kenarındaki dikenli telleri tutmaya çalıştılar. Kârları kanları. Kanları izleri. İzleri yaraları... O kesiklerin sızlayacağı bir yer mutlaka olacaktır. Madem, şahitliğin için ademî yolları seçtin, ademin şahidin olur akıbet sana...

Kaderin varsayımlarla işi olmaz

Arkadaşım 'fena ve fani adamların güzel ve bâki sözleri olabileceğini' cennetmekan mürşidimiz öğretti bize. Bu minvalde kalmak kaydıyla onlardan iktibas yapmaktan çekinmeyiz. Hikmeti yitiğimiz biliriz. Nerede bulsak alırız. İşte, benim alıntım da, 'Bad Boys 4' gibi hakikatte gayet 'bed' bir filmden. Deniliyordu ki orada: "Kaderin varsayımlarla işi olmaz." İzahından önce evvelini de anmalıyım belki. Zira hikayesini işitmeyince hakikatinin zemini de kavranmıyor:

Bir sahnede 'nasıl öleceğini bildiğini' iddia eden Martin Lawrance'e soruyordu Will Smith: "Sen şimdi 'yüzünden vursam bile ölmeyeceğini' mi söylüyorsun?" O ise şöyle cevap veriyordu: "Hayır. 'Kaderimde beni yüzümden vurman yok!' diyorum. Kaderin varsayımlarla işi olmaz."

Peki kaderin 'varsayımlarla' neden işi olmaz arkadaşım? Çünkü varsayım bilinemezliğin vücuduyla mümkündür. Yani cehaletle birlikte varolur. Herhangi birşey hakkında varsayım ürettiğimizde orada 'bilinemezlik' olduğunu da kabul ederiz. İster 'neden' ister 'sonuç' hakkında olsun. İster 'öncesinde' ister 'sonrasında' bulunsun. Değişmez. Mukaddimesinde bir bilinemezlik tasavvur olunmazsa varsayım üretmek de mümkün olmaz. Kader hakkında varsayım ürettiğinizdeyse spekülasyonunuzun ucu ta gidip Allah'ın ilmine kadar dokunur. Hüda ya 'neden'e yahut da 'netice'ye dair bir alanda bilemez olmalıdır ki ihtimaller konuşulabilsin.

Hemen misallendirelim: Bir matbaada çalıştığımızı farzedelim. Öyle ki, her faaliyet, tam bir kesinlikle takip edilsin orada. Hatta her makinenin dakikada ne kadar iş çıkarabildiği bilinsin. (Şimdilerde dijitalleşme böyle bir imkanı her sektörde az-çok sağlayabiliyor diye biliyorum.) Böyle bir matbaada spekülasyona açık bir alan kalır mı? Tahminle iş yapılabilir mi? Hayır. Kalmaz. Yapılamaz. Çünkü, bu kadar detaylı şekilde bilebiliyorsanız herşeyi, tahminin artık bir anlamı yoktur. Bilgi 'başka türlüsünü düşünmeye fırsat vermeyecek kadar' yüksek kesinliktedir. Ulaşılabilecek yakınlıktadır. Nettir. Âyandır. Bu derece belirginlik elbet spekülasyon kaldırmaz.

Sınavdan kaç aldığı net bir şekilde bilinen bir öğrenci için artık "Bu sınavdan falan puanı alır!" denmesine imkan kalmaz. Yani, kesinlik yoksa spekülasyon vardır, spekülasyon varsa kesinlik yoktur. İşte, bu 'Kaderin varsayımlarla işinin olmayacağı' mevzuu, Kader Risalesi'nin de altını çizdiği birşeydir:

"Kader, sebeple müsebbebe bir taallûku var. Yani, 'Şu müsebbep, şu sebeple vukua gelecek.' Öyle ise, denilmesin ki, 'Madem filân adamın ölmesi, filân vakitte mukadderdir. Cüz-ü ihtiyariyle tüfek atan adamın ne kabahati var? Atmasaydı yine ölecekti.' Sual: 'Niçin denilmesin?' Elcevap: Çünkü, kader onun ölmesini onun tüfeğiyle tayin etmiştir. Eğer onun tüfek atmamasını farz etsen, o vakit kaderin adem-i taallûkunu farz ediyorsun. O vakit ölmesini neyle hükmedeceksin? Ya, Cebrî gibi sebebe ayrı, müsebbebe ayrı birer kader tasavvur etsen; veyahut Mutezile gibi kaderi inkâr etsen, Ehl-i Sünnet ve'l-Cemaati bırakıp fırka-i dâlleye girersin. Öyle ise biz ehl-i hak deriz ki: 'Tüfek atmasaydı, ölmesi bizce meçhul.' Cebrî der: 'Atmasaydı yine ölecekti.' Mutezile der: 'Atmasaydı ölmeyecekti.'"

Kaderin sebeple müsebbebe bir taalluk etmesi; Allah'ın; 'el-Alîm' olduğunu, 'er-Rakîb' olduğunu, 'el-Hakîm' olduğunu idrakte çok önemlidir. Eğer Allah için 'bilemeyeceği bir alan' tayin edemiyorsak, yani bir şekilde kaderin adem-i taallukunu farzetmiyorsak, hâşâ, nasıl olup da yaratışı hakkında spekülatif konuşabiliriz? Ehl-i Sünnet burada da yüzbinlerce 'Maşaallah'ı hakkıyla hakeder. Zira onlar Allah tasavvurlarında tutarsızlığa düşmezler. 'Herşeyi bilen, gören, takip eden, hikmetle tayin eden...' vs. iman ettikleri Rablerini, hâşâ, aksiyle itham etmezler.

'Tüfek atmasaydı, ölmesi bizce meçhul.' Evet. Meçhuldür. Çünkü kader mü'min için spekülasyon yapılamayacak bir alandır. Allah'ın yaratışında 'acaba'sı yoktur. Bilemediği yoktur. Sonradan öğrendiği yoktur. Varsayımlar böyle bir imkansızlıktan nasıl yol bulup çıkacaktır?

Buradaki meçhuliyet de "Ölür müydü, ölmez miydi, bilmeyiz!" demekten ziyade "Biz böylesi bir spekülasyon alanının varlığına asla inanmayız!" şeklinde anlaşılmalıdır. İşte, bu idrak, bizi en baştaki hakikattar cümleye götürür yine: "Kaderin varsayımlarla işi olmaz."

Evet. Evet. Yüzbinler evet. Kaderin Sahibinin, neticeyi yaratırken sonucu, sonucu yaratırken neticeyi görmemesi diye birşey mümkün değildir. Hiçbirisiyle ilgisini kesmesi mümkün değildir. Hiçbirisinin perde olup ilminin önünü kesmesi mümkün değildir. Olacak olan, öyle olacağı için, olur. Olan, öyle olacağı için, öyle olmuştur. Hak Tealanın kat'î yaratışında "Eğer böyle olursa şöyle yazarım..." diye, hâşâ, cahillik-acizlik izhar etmesi ihtimali yoktur. Ona sürpriz yapılamaz. O şaşırtılamaz. Bilmediği bir ihtimal karşısına çıkarılamaz. Olamaz böyle şey.

Kur'an'da, sünnette, dinî metinlerde varolan bu tarz ifadelerse bizi hayra/ibadete teşvik içindir. Yalnız penceremizdeki bilinmezliğe işarettir. Yoksa, hâşâ, el-Alîmü'l-Habîr'in neyin-nasıl olacağını bilmemesinden değildir. İmtihan beyanıdır. Subhanallah. Subhanallah. Subhanallah. Herşeyi yoktan yaratan Rabbimizi bilememenin kusurlarından tenzih ederiz. Böyle noktalarda acabaya düşmeyiz. Allah sünniliğin istikametinden ayaklarımızı bir an olsun ayırmasın. Âmin.