Önce 'amelinizde' rıza-i ilahî olmalı (3): Her ütopya bugünden vazgeçmektir

Ufkuma bir kızılelma konulduğunu hissetiğim her alanda mütereddidim. Ütopyaların insanları daha enerjik, fakat kullanışlı ve sorgulamaz hale getirdiğine inanırım. Bu nedenle 'ütopyasız bir bugün' yaşamayı, 'ütopyalı bir bugün' yaşamaya tercih ederim. Kızılelma, bir yanıyla da 'bugünden vazgeçme' demektir çünkü. (Hayal ve ütopya aynı şey değildir. Hayalle bağımız ütopya ile kurulandan daha bedelsiz, esnek ve yumuşaktır. Ütopya toplumsal bir kalıptır. Hayaller bireyseldir ve zamanla değişebilir.)

Adalet-i mahzadan adalet-i izafiyeye kayan bir bakış açısı saklıdır koynunda. Esas olan yarın olunca; bugün, yarın için pekala gözden çıkarılabilir hale gelir. (Bugünün fiilleri ve kişileri de öyle.) Halbuki imtihan süreci bugünü ve yarınıyla yaşanmaktadır. Müminin ahirette cenneti/cehennemi kazanması, bilmem kaç yıl sonra bu dünyada bir kızılelmanın gerçekleşmesinden daha çok, kendi hayatının her gününü (Dördüncü Söz'de ifade edildiği gibi) yirmidört altın değerinde görmesine bağlıdır.

O altınları doğru yerde, her gün ama her gün, sarfettikten sonra yarın yine eline o altınların geçip geçmeyeceği veya o altınların neticesinin ne olacağı omuzlarında yük değildir. Bediüzzaman'ın ifadesiyle; mümin kendi vazifesini yapar, fakat vazife-i ilahîyeye karışmaz. Hayatın her günü, Allah'ın birer emaneti olarak, bizzat kendisinin hakkı verilmek için yaşanır. Daha iyi yarınlar için ödenmesi gereken bedeller olarak değil. Çünkü daha iyi yarınlar Allah'ın takdiri elindedir. Vermesi de garanti değildir. Böyle bir yarından bahsedeceksek illa, bugünün adına yaşanacağı yarın ancak ahirettir.

Ütopyalar bu yönüyle ahireti dünyaya getiriyor. Hayatınız, ütopyalar eşliğinde, İslamî söylemler içinde boğulsa bile, sekülerleşiyor. Baharın bu dünyada gelmesini ummak ile irade etmek arasındaki fark, dua ile ütopya arasındaki farkın da nüansını oluşturuyor bence. Doğruyu, onu bugün doğru olduğu için yapmakla, yarın kazandıracağı için yapmak arasında bir ihlasçık fark var. Küçük görünüyor, ama aslında büyük. Hem sonrasında başlayan sapmalar da bu niyet farkından besleniyor.

İslam'da niyetlerin sıhhatine verilen kıymet, doğru olmayan bir niyetle yapılan amelin sapmanın ilk adımı haline gelmesinden ötürüdür. Eğer ihlasla yapmıyorsanız, (Bediüzzaman'ın İşaratü'l-İ'caz'daki ifadesiyle) 'sırf emredildiği için' ve o emir ile bugün mesul olduğunuzdan dolayı yapmıyorsanız; yani daha iyi bir yarını kazanmak amaçlarınızdan biri haline gelmişse (ve görece öne de geçmişse) o halde 'daha iyi bir yarın için' menfaatli görünen bir yanlışa bugün düşmeniz pekâla mümkün.

Adalet-i izafiye böyle başlıyor: Yarına göre bir bugün. Kıymetini yarının meçhul faziletinden alan bir bugün. Odak noktanız yarına kaydı. Daha iyi bir yarın için bugünden (ve bugünki herşeyden) vazgeçebilirsiniz artık. Bugün, sizin için kıymetsiz, aradan hemen çıkarılması gereken birşey. Ben ütopyalardan korkarım. Zira ütopyalar, bugünü işte bu hale getirir.

Önümüze hangi sosyolojik veya siyasi proje konursa konsun, sormamız gereken şey; bugünün yirmidört altınından ne istediği? O altını 'kumara mumara verip zayi etmemizi' mi istiyor? Yoksa 'efendisinin hoşuna gidecek öyle güzel bir ticaret elde etmemizi' mi salık veriyor? Ütopyanın dilinin İslamî olması bizi kandırmamalı. Bizim, bugünü feda edebileceğimiz tek şey, Allah rızasıdır. O da salt niyette rıza-i ilahînin olmasıyla mümkün olmaz. İhlas Risalesi'nde dendiği gibi: Amelde de rıza-i ilahî olmalıdır. Fiilimizin de rıza dairesine isabet etmesi gerekir ki, şeytanın sağdan yaklaşıp bizi aldatmadığına ve kimseyi aldatmadığımıza emin olalım.

Sahip olmak mutluluk getirir mi?

"Göklerde ne var, yerde ne varsa, Allah'ındır. Allah Muhît'tir, herşeyi çepeçevre kuşatmıştır." (Nisâ sûresi, 126)

Onuncu Nota benim Risale metinleri içerisinde en 'gizemli' bulduğum yerlerden birisi. 'Gizemli' derken neyi kastediyorum? Kanaatimce orada nur taliplerine 'gizemin güzelliği' öğretiliyor. Herşeyi kuşatmamız gerekmez. Dünyayı kuşattıklarımızdan/kuşatılabilenlerden ibaret sanmamız bizi gözlerimizin kulu yapar. İnsansa gözden ibaret değildir. Kuşatamadıklarına da açlıkları vardır. Hırsları onu bu yüzden tatmin edemez. Aslında buradaki halim Refet abinin şuradaki hayretine benziyor:

"Muhterem Üstadım, fakirin bir nokta çok hayretini mucip oluyor. Sizden bir meselenin izahını rica ediyorum. İzah ediyorsunuz. O izahta da, muhtaç izah noktaları bulunuyor. Öyle lâtif ve şümullü cümlelerle cevap veriyorsunuz ki, o cümleleri de anlamak için sual icap ediyor. Bundan şu netice çıkıyor ki, Sözler'inizin her satırı, bir kitap teşkil edecek kadar şümullü ve mânidardır. İstenildiği kadar izah olunabilecektir."

Bu sözün en canlı şahidi bizler değil miyiz? Yıllardır Risale-i Nur'u okuyoruz, hakkında yazılanları okuyoruz, hatta kendimiz de bir parça yazıyoruz, ama hâlâ yazılması gereken bir yığın şey duruyor. Bazıları ise daha yazılamadan unutuluyor. İşte, bana öyle geliyor ki, bu Onuncu Nota da, tıpkı Refet abinin mezkûr metinde dediği gibi 'istenildiği kadar izah edilebilir.' Kimse de "Bu eserde artık konuşulacak birşey kalmamıştır!" diyemez. Gizemi böyle birşey. Bu gizemin kaynağı ise, bencileyin, bahsettiğinin salt 'olay' değil 'olgu' olması. Yani bir küllî düsturdan haber veriyor olması. Öyle ya. Küllî olana dair neyi konuşsanız bir yanı hep soyut kalır. Donulmaz kalır. Fethedilmez kalır. Kuşatamazsınız. Bitiremezsiniz. Sonuna gelemezsiniz. Her parlayan şeyde yeni bir yüzüyle karşınıza çıkar çünkü. Eşya onun için iletkendir. Şeyler çoğaldıkça o da çoğalır.

Soyut olanı 'maddî olmayan' somut olanı ise 'maddesel olan' diye tarif etmek aslında onları eksik tarif etmektir. Soyut, sadece maddeden mücerret olduğu için değil, her maddede binbir yüzle karşınıza çıkabildiği veya tabir-i diğerle 'tüm yansıtıcılarını aşabildiği' için soyuttur. Sınırları daha az bir vücuddur. Evet. Madde manadan daha çok 'var' değildir. Aslında mana maddeden daha çok vardır. Bu 'daha çok'u kuşatamadığımız için maddenin kolaycılığına saplanırız. Yani madde ötesi olan ondan daha aşağı değil yücedir. Mana maddeden daha yücedir. Bir kelimenin anlamı, anlam olarak varlığını bin yıllarca sürdürebildiği halde, maddesi/lafzı çok libaslar değiştirebilir.

"Lâfızların tebeddülüyle mânâ tebeddül etmez, bâki kalır. Kabuk parçalanır, lüb bâki ve sağlam kalır. Libası yırtılır, cesedi sağlam, bâki kalır. Ceset ölüp dağılırsa da ruh bâki kalır. Cisim ihtiyarlanırsa, enâniyet genç kalır. Çokluk, cemaat dağılır, amma vahid-i fert bâki kalır. Kesret bozulur, vahdet bâkidir. Madde kırılır, nur bâkidir..."

Manayı bir bedende hapsedemediğiniz için öldüremezsiniz. Manaya yaslananlar daha uzun yaşarlar. Eserleri onların ömürlerini devam ettirir. Bu yüzden, somuta yapılan övgü, soyuttan daha kemalde oluşuna dair bir övgü değil, insanın kavrayışına yakınlığı dolayısıyla yapılmış bir iltifattır. Yani, tabir-i diğerle, somutlaştırma soyutun bir tenezzülüdür.

Ezelî hakikatler kendilerini hayatın içindeki şeylerle bizlere ifade ettiklerinde tenezzül etmiş olurlar. Onları anlamamız için 'inzal sebepleri' verirler. Sonsuzun sınırlılığımıza bir iltifatıdır bu. Bir keremidir. Kur'an'ın beyanının bir tenezzül-i ilahî oluşu buradan daha rahat anlaşılabilir. Allah, Kur'an'ında, bizimle 'bizim anlayacağımız şekilde' konuşmuştur. Bize tenezzül etmesi kelamının aşkınlığına zarar vermez. Kelamullah olma hakkını elinden almaz. Onu, hâşâ, 'beşer işi' yapmaz.

Soyut ile somutun 'bilinişi' de tam bu noktadan dolayı farklılık arzeder. Somut olanı 'kuşatırsınız' ama soyut olanı ancak 'yorumlarsınız.' Hissenizi alır başkasının hissesini bırakırsınız. Büsbütün elegeçirici bir bilişe sahip olamazsınız asla. Kuşatmak bitirmektir çünkü. "Herşey yok olup gidicidir Ona bakan yüzü müstesna!" buyuran Kasas sûresi bize somutun soyuta bakan yüzünün de 'bitirilemeyecek' olduğunu söyler. Evet. Yok olmayan aynı zamanda bitmeyen ve bitirilemeyendir. Zaman kaydına girmeyendir.

Tekrar belirtelim: Soyut hiç anlaşılmayan değil kuşatılamayandır. Onunla kastedilen şey o kadar çok şey olabilir ki bu 'o kadar çok'un sizin zannınızla hapsedilmesi mümkün değildir. Bu yönüyle marifet-i ilahîye dair bir biliş, ancak 'cumhur-u ulemanın kabulüne vabeste bir anlayış' olarak karşımıza çıkar. Fehmimizi bilgiye dönüştüren şey diğer aynaların da yansıttığımıza hak vermesidir. Böylece biçare aynamız kuşatamadığı manzaraya zulmetmemiş olur. Kendisindeki parçayı bütünle karıştırmamış olur.

İnsansınız. Allah'ı (hâşâ) kuşatamazsınız. Ama isimleri ve eserleri üzerinden yorumlarda bulunabilirsiniz. Bu yorumlarla şuunatına dair bir tanıyış elde edebilirsiniz. Ancak en nihayet geleceğiniz nokta Sahib-i Mirac aleyhissalatuvesselamın duasında dediği gibidir: "Seni hakkıyla bilemedik!" Çünkü Allah'a iman aynı zamanda (Kur'an'ın da buyurduğu gibi) gayba imandır. Sınırlı olanın sonsuzun varlığını ve 'sonuna asla gelemeyeceğini' kabulüdür. Yani marifetullah Allah'ı bilişin asla büsbütün somutçu bir bilişe, yani bir kuşatışa/hapsedişe, dönüşemeyeceğini kabul etmekle başlar. Herkes kendi rengince onu tanır, ama o, bu tanımların/tanımaların hiçbiri 'kadar' değildir. Daha fazlasıdır. Hep daha fazlası kalacaktır. Bitmeyecektir.

"Cenâb-ı Hakkın nur-u marifetine yetişmek ve bakmak ve âyât ve şahitlerin âyinelerinde cilvelerini görmek ve berâhin ve deliller mesâmâtıyla temâşâ etmek iktiza ediyor ki, senin üstünden geçen, kalbine gelen ve aklına görünen herbir nuru tenkit parmaklarıyla yoklama ve tereddüt eliyle tenkit etme. Sana ışıklanan bir nuru tutmak için elini uzatma. Belki gaflet esbabından tecerrüd et, onlara müteveccih ol, dur."

Onuncu Nota, bize, somutun medeniyeti olan Batı medeniyetinin ölçülerinden sıyrılıp, bilişi onun bilişine münhasır görmekten kaçınmamızı salık veriyor. Batı ancak pozitivistçe kuşatabildiğine, hedonistçe tadabildiğine, materyalistçe dokunabildiğine veya sofistçe inkâr edebildiğine iman ediyor. Kuşatamadığını görmezden geliyor. Allah onun için 'laboratuvara sokulup isbat edilecek birşey olmadığından' mantıksız.

Göremediği bir ilaha tapmaktaki çekingenliği, bunu büsbütün bir inkârcılıkla yapıyor olsa da, aslında ehl-i şirkin yaptığından pek farklı değil. Somutçuluk yapıyor. Somut olanı üstün sanıyor. 'Tenkit parmağıyla yoklamaya ve tereddüt eliyle tenkit etmeye' alışmış. Tutmak istiyor, sarmak istiyor, kuşatmak istiyor. Elini nura uzatıyor. Fakat bilmiyor ki: Sonsuz olan sınırlı olanda hapsolamaz. Allah'ın marifetine dair bilişler öyle kuşatışlar değildir. Görürsün, hissedersin, ama tutamazsın, hapsedemezsin.

"Bir kısmı su gibidir. Görünür, hissedilir, lâkin parmaklarla tutulmaz. (...) O âb-ı hayat, parmağı mekân ittihaz etmez. İkinci kısım, hava gibidir. Hissedilir, fakat ne görünür, ne de tutulur. (...) Senin elini mesken ittihaz etmez, ona razı olmaz. Üçüncü kısım ise, nur gibidir. Görünür, fakat ne hissedilir, ne de tutulur. (...) Çünkü nur, elle tutulmaz, parmaklarla avlanmaz. Belki o nur ancak basiret nuruyla avlanır. Eğer haris ve maddî elini uzatsan ve maddî mizanlarla tartsan, sönmese de gizlenir. Çünkü öyle nur, maddîde hapse razı olmadığı gibi, kayda giremez, kesîfi kendine mâlik ve seyyid kabul etmez."

Arkadaşım, eğer 'ben'ini modern medeniyetin inşa ettiği 'ben'lerden uzaklaştırmak istiyorsan, belki de ilk kabul etmen gereken şeyler: Sonsuza bakabilir bir sonlu olduğun. Sezebileceğin ama sonuna gelemeyeceğin. Bunlar da seni 'herşeyin sahibi olma' hırsından 'birşeylerin parçası olma' rahatlığına götürecek. Kalbinde bu huzuru elde ettikten sonra hayatını/hayatları pencerelerden seyredeceksin. İçlerine girmeyeceksin.

Ehl-i beyti Kerbela'dan kurtarmak...

"(Habîbim) De ki: '(Ben) sizden buna (size olan teblîğ vazîfeme) karşı, akrabâlıkta (âl-i beytime) muhabbetten başka bir ecir istemiyorum!' Kim bir iyilik yaparsa, kendisine onda bir iyilik artırırız. Şübhesiz ki Allah, Gafûr (çok bağışlayan)dır, Şekûr (iyiliklere çok mükâfât veren)dir." (Şûra sûresi, 23)

Sivaslıyım. Bildiğim bütün atalarıma kadar (hem anne tarafından hem baba tarafından) aleviyim. "Aleviliği çok iyi biliyorum!" iddiasında bulunmam, çünkü akrabalık ilişkileri dışında 'temas etmeden' yaşadım. Şener Aktürk Hoca'nın Türkiye'nin Kimlikleri kitabında isabetle ifade ettiği gibi, alevilik sırf mezhebî bir aidiyetin ifadesi değil, etnik bir tarafı da var. Fakat bu aleviliğin kültürel izlerinden mahrum olduğum anlamına gelmez. Mesela, güzel ve hikmetli sözün değerini küçük yaşlardan itibaren dinlediğim 'deyiş'lerden öğrendiğimi düşünüyorum. (Hatta hatırladıkça gülümsediğim birşeydir: O deyişlerde 'dost' kelimesiyle kimin kastedildiği çevremdekilere sorar, aldığım farklı cevaplar karşısında mütehayyir kalırdım.)

Ancak şöyle bir arızayı her zaman yaşadım: Kur'an'da da emredilen ehl-i beyt muhabbetinin veya Allah Resulü aleyhissalatuvesselamla yakınlıklarından dolayı ehl-i beyte duyulacak sevginin, Kerbela günlerinde duyulacak bir acıyla/yasla tarif edilmesini bir türlü kavrayamadım. Daha fazla acıyla neyi başaracağımızı çözemiyordum. İlginç bir karşılaştırmadır: Allah Resulünün yaşadığı acılarla aramdaki ilişki böyle (yaslı) olmadığından, Onun dinine bugün hizmet etmek, ümmetinden olmak, hatta sırf salavat getirmek dahi, aynı zamanda Onu somut bir şekilde sevmek demekti benim için. Kolaydı. Rahattı. Mantıklıydı. Çünkü Ondan olduğumu (veya yanında olduğumu) bugün ifade edebiliyordum. 'Şimdiki zamanda' sevebiliyordum.

Ehl-i beytle ilişkim böyle değildi. Onlara (yaşadıkları acılara üzülmeme rağmen) yardım edemiyordum. Emrolunduğum sevgiyle ne yapacağımı bilmez haldeydim. Sevmek isterdim, ama bunu daha fazla acı çekmeden (veya çeker görünmeden) isbat etmenin bir yolu yok gibiydi. Sevgi, birincil derecede kendini 'yardım, benzemek ve uymak'la ifade eden birşey. Onlara bir yol bulamayınca bu sefer 'pişmanlık, öfke ve acı' ile kendisini ortaya koyuyor. Mış'lı geçmiş zamana yaşanan sevgi, pişmanlıktır. Zira 'yanlarında olduğunuzu' ifade edemiyorsunuz. Eğer sevdiğiniz acı çekerken ona yardım edemezseniz, önce pişmanlık ve acı, sonra da adresi belirsiz intikamcı bir öfke duyuyorsunuz. Adresi belirsiz. Çünkü düşmanınız da şu an yaşamıyor. Onun yerine koyduğunuz herkese kin duyuyorsunuz. Eliniz yetişmiyor.... Her neyse.  Bu, meselenin bana bakan tarafı. Şimdi diğer tarafına gelelim. Ebubekir Sifil Hoca, İhyâ ve İnşâ kitabında da yer alan "Ehl-i Beyt Kimdir?" yazısında diyor ki:

"Bir rivayette Efendimiz s.a.v.’in, 'Âl-i Rasul, takva sahibi herkestir.' buyurduğu nakledilmişse de, bu rivayet hadis imamlarınca sahih bulunmamıştır. (Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, 1/32). Ancak bu rivayeti anlam olarak destekleyen başka nakiller mevcuttur. Sahabe’den birçok kimsenin, takva sahibi olan bütün müslümanların Efendimiz’in 'âl'inden sayılacağını ifade ettiklerini görüyoruz. Dolayısıyla 'Âl-i Rasul' tabirinin, biri dar anlamda sadece Efendimiz s.a.v.’in soyundan gelenleri, ikincisi biraz daha geniş anlamda Hâşimoğulları’nı ve en geniş anlamda bütün müttaki müminleri anlattığını söylemek gerçeğin ifadesi olacaktır."

Benzeri bir tesbiti Bediüzzaman da Şualar'daki mahkeme müdafaalarında (Hata-Savab Cetveli'nde) yapıyor: "Ben de mânevî Âl-i Beytten sayılabilirim, demekten maksadım, bir kısım müçtehidlerin 'Onun ailesine ve ashabına selam olsun...' duasında, 'Seyyid olmayan, fakat ehl-i takvâ bulunanlar o duada dahildirler...' dediklerinden, o umumî duada benim de bir hissem bulunması için ricakârâne bir te'vildir."

Şu zenginliğin nur talebelerince dahi yeterince farkedilmediğini düşünüyorum: Bediüzzaman, ehl-i beyt tanımında da bir tecdid yapmıştır. Bu tecdid, yeni birşeyler ihdas etme değil, ehl-i beyt denirken ehl-i sünnetin ne genişlikte bir mana kastettiğini hatırlatma noktasındadır. Ve ehl-i sünnet, ehl-i beyt dediğinde Hz. Ali, Hz. Fatıma, Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin'den (Allah hepsinden razı olsun ve şefaatlerine nail eylesin ) daha fazlasını kasteder. Bir mesleği kasteder. Ehl-i beyt, ehl-i sünnet için ümmetin istikamet çizgisidir. İmam Ali'den başlayıp İmam Hüseyin'de biten bir olaylar manzumesi değildir. Salt onlarla değerlendirilemez ve dönemin tartışmaları içinde yitirilemez.

Bu can yakıcı (Bediüzzaman'ın ifadesiyle ciğer sızlatan) tarihsel kesit, bize, ehl-i beytin duruşunun 'o şartlar altında bile' istikametini koruduğundan haber verir. Bugünün ehl-i beyt taraftarlarına da her hal ve şartta istikamette kalma çağrısı yapar. 'Ehl-i beyt duruşu' (yahut da Bediüzzaman'ın deyişiyle ehl-i beyt mesleği) ümmet için hep istikamet zemini olmuştur. Bu duruşu sergilemek için illa kan/gen itibariyle ehl-i beytle irtibatlı olmak gerekmez. Ehl-i sünnet çizgisinin istikametli her müntesibi ehl-i beytin manevî evladı olmaya namzettir. Çünkü bu aile genetik üzerine değil, hakikat üzerine kuruludur. Eğer bir seyyid yahut da şerif, nadiren de olsa, hakikatin hakkını verememişse, sırf kanı/soyu üzerinden ayrıca bir makam/itibar sahibi olamaz. Ancak ceddinin hatırından ötürü saygı görür.

Bu nedenle ehl-i beytin konuşulduğu her zeminde meseleyi Kerbela'ya bağlamak ve yalnızca 'tarihi' konuşmak, ehl-i beytin manasını eksik bırakmak olur. Ehl-i beytin bugüne bakan yönünü ve bizim için nasıl bir yaşayan istikameti temsil ettiğini okuyamaz hale getirir. Meseleyi böyle konuşmayı sevenler, yani ehl-i beyt manasını tarihe hapsedenler, aynı zamanda bizi de o günün kavgalarına hapsetmiş olurlar. Bu noktada her ehl-i beyt muhibbine (ehl-i beytin manevî evladı olmaya hayatıyla hak kazanmış olan) Emevî Halife Ömer b. Abdulaziz gibi davranmak düşer: "Allah onların kanlarına elimizi bulaştırmadı, biz de dilimizi bulaştırmayalım."

Ehl-i sünnet çizgisinin bu noktadaki tavrı geçmiş kavgaları tekrar tekrar konuşmak değil, geçmişi geçmişte bırakıp bugünün istikametini konuşmaktır. Ki genel kanaate göre ilk müceddid sayılan Ömer b. Abdulaziz (Allah ondan razı olsun) de tam böyle davranmış, ehl-i beyti geçmişe dönük bir kavga olarak ele almaktansa, onları ve temsil ettikleri çizgiyi yaşadığı dönemde önemsemeyi seçmiştir. İcraatlarıyla neredeyse bütün akrabalarını hak namına karşısına alan halife, Ömer b. Abdulaziz'dir. Dönemine kadar câri olan 'hutbelerde ehl-i beyte lanet okunması' meşum âdetini kaldıran ve yerine bugün dahi dinlediğimiz "Allah, şüphesiz adaleti, iyilik yapmayı, yakınlara bakmayı emreder; hayasızlığı, fenalığı ve haddi aşmayı yasak eder. Tutasınız diye size öğüt verir..." ayetini okutturan yine odur. Ümeyyeoğulları ve Haşimoğullarının arasındaki 'akrabalık' bağı anımsanınca bu ayet-i kerimenin yaptığı hatırlatma ve şuunat-ı İlahî okutması da bir harikadır. (Ömer b. Abdulaziz hakkında daha ayrıntılı bilgi almak isteyenler İkram Arslan'ın Nebevî Nefes romanını okuyabilirler.)

Başta da söylediğim gibi: Bediüzzaman, ehl-i beyt kavramını salt bir soybağına indirgemez. Hatta Allah Resulü aleyhissalatuvesselamın torunlarına gösterdiği muhabbeti ifade ederken söyledikleri, ehl-i beyt kavramını Allah Resulünün de sadece bir 'kanbağı sevgisi' olarak değil, kendisiyle vahyolunan hakikate bir taraftarlık olarak gördüğünün delilidir:

"Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm, küllî ve umumî vazife-i nübüvvet içinde bazı hususî, cüz'î maddelere karşı azîm bir şefkat göstermiştir. Zâhir hale göre o azîm şefkati o hususî, cüz'î maddelere sarf etmesi, vazife-i nübüvvetin fevkalâde ehemmiyetine uygun gelmiyor. Fakat hakikatte o cüz'î madde, küllî, umumî bir vazife-i nübüvvetin medarı olabilecek bir silsilenin ucu ve mümessili olduğundan, o silsile-i azîmenin hesabına, onun mümessiline fevkalâde ehemmiyet verilmiş. Meselâ, Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm, Hazret-i Hasan ve Hüseyin'e karşı küçüklüklerinde gösterdikleri fevkalâde şefkat ve ehemmiyet-i azîme, yalnız cibillî şefkat ve hiss-i karâbetten gelen bir muhabbet değil, belki vazife-i nübüvvetin bir hayt-ı nuranîsinin bir ucu ve verâset-i Nebeviyenin gayet ehemmiyetli bir cemaatinin menşei, mümessili, fihristesi cihetiyledir."

İşte burası, Kerbela olayına takılı kalan ehl-i beyt anma törenlerinin veya etkinliklerinin beni rahatsız ettiği noktadır. Eğer ehl-i beyti, Bediüzzaman'ın ehl-i sünnet çizgisinde tanımladığı gibi 'vazife-i nübüvvetin bir hayt-ı nuranîsi ' veya 'verâset-i Nebeviyenin gayet ehemmiyetli bir cemaati' gibi algılamazsak, Kur'an tarafından bize emredilen o sevgiyle ne yapacağımızı şaşırırız. O sevginin bugün bizde nasıl bir fonksiyon icra edeceğini anlamak, ehl-i beyt mesleğine (yani ehl-i sünnet çizgisine) sahip çıkmakla olur. Bediüzzaman da, işte tam bu noktada kendisini manevî âl-i beytten sayar: "Gerçi mânen ben Hazret-i Ali'nin (r.a.) bir veled-i mânevîsi hükmünde ondan hakikat dersini aldım ve Âl-i Muhammed Aleyhisselâm bir mânâda hakikî Nur şakirtlerine şâmil olmasından, ben de Âl-i Beytten sayılabilirim."

Bence ehl-i beyt sevgimiz 'kimi/ne şiddette andığımızdan' ziyade 'kimin yolunda gayret sarfettiğimizden' anlaşılır. Eğer hâlâ 'kim daha güzel anacak' veya 'kim daha çok acı çektiğini gösterecek' üzerinden bir ehl-i beyt sevgisi tanımı yapıyorsak, ehl-i beyt sevgisini anlamaktan çok uzağız demektir. Sevgisini yanlış zemine oturtan, 'meslek' çıkarımını yapamayan, miş'li geçmiş zaman sevgisini, bugünün yası/acısı üzerinden tanımlar. Halbuki ehl-i beyti bir meslek olarak gördüğünüzde, sevgi ile yapmanız gereken şeylerin miktarı o kadar çoğalır ki, yas tutmaya vaktiniz kalmaz. Çünkü anlarsınız ki, Hz. Hüseyin'in (r.a.) sizin gamınıza ihtiyacı yoktur. Ama kan ağlayan İslam âleminin Hz. Hüseyin gayretine hep ihtiyacı olacaktır.

Hülasa-i kelam, demem o ki: Hz. Hüseyin'i severken, Hz. Ömer b. Abdulaziz'i, İmam Şafii'yi, Şah-ı Geylanî'yi, İmam-ı Rabbanî'yi, Şah-ı Nakşibendî'yi, İmam Gazalî'yi vs... (Allah hepsinin şefaatine eriştirsin bizi) sevmeyen ve bugün bu nurani silsilesinin temsilcisi olan maddi veya manevî ehl-i beyt mensuplarına muhabbet duymayan insanların, acı/hatırlayış üzerinden ehl-i beyt muhabbeti kasması boşunadır. Sahici değildir çünkü. Şımartılması ve beslenmesi de yanlıştır. Zira ehl-i beyti sevmek birbirine hürmetkâr bir silsileyi sevmektir. Yoksa ehl-i beyt, tarihin bir kesiti üzerinden, tarihin geri kalanına husumet duyma aracı değildir.

"Bu hakikati teyid eden mükerrer rivayetlerde ferman etmiş: 'Size iki şey bırakıyorum; onlara temessük etseniz necat bulursunuz: biri Kitabullah, biri Âl-i Beytim.' Çünkü, Sünnet-i Seniyyenin menbaı ve muhafızı ve her cihetle iltizam etmesiyle mükellef olan, Âl-i Beyttir. İşte bu sırra binaendir ki, Kitap ve Sünnete ittibâ ünvanıyla bu hakikat-i hadîsiye bildirilmiştir. Demek Âl-i Beytten, vazife-i risaletçe muradı, Sünnet-i Seniyyesidir. Sünnet-i Seniyyeye ittibaı terk eden, hakikî Âl-i Beytten olmadığı gibi, Âl-i Beyte hakikî dost da olamaz."

Şahin Doğan nereye koşuyor?

Ebubekir Sifil Hoca, Yaşar Nuri Öztürk'ün recm hakkındaki iddialarına cevap sadedinde yazdığı bir makalede diyor ki: "Şahitlerden mesela birisinin infazdan önce ifadesini değiştirmesi ve zina fiilini yukarıda zikrettiğimiz tarzda görmediğini söylemesi halinde, diğer şahitlere hadd-i kazf uygulanır." Yine başka bir yazısında da, Hz. Ömer döneminde yaşanan bir hadisede, bizzat Hz. Ömer'in, şahitlerden birisinin şahitlikten vazgeçmesi üzerinde diğer üç şahide bu cezayı uyguladığını naklediyor. Ve diyor ki: "Görüldüğü gibi recm cezası, isbat edilmesi oldukça zor şartlara bağlanmış bir hadd'dir ve bu haliyle adeta caydırma maksadıyla konmuş bir ceza görümü arzetmektedir. Tıpkı diğer hadd cezalarında olduğu gibi, recm cezasının sübutu için öngörülen şartların tahakkuku çok zor olduğundan, tarih boyunca ender uygulandığını görüyoruz."

Bediüzzaman Hazretleri de, Barla Lahikası'nda, ilgili ayeti (Nur sûresi, 16) tefsir sadedinde diyor ki: "Gözüyle görmüş dört şahidi gösteremeyen, merdûdü'ş-şehadettir; ebedî şehadetlerini kabul etmeyiniz. Çünkü yalancıdırlar. Acaba böyle kazfe cesaret eden hangi adam var ki, gözüyle görmüş dört şahidi gösterebilir? Kur'ân-ı Hakîm bu şartı koşturmakla, 'Böyle şeylerde şakk-ı şefe etmeyiniz, bu kapıyı kapayınız' demektir."

Şakk-ı şefenin manasını bilmeyenler için nakledeyim: 'Ağzını açıp konuşma' demek. Bu bahsin devamında da diyor ki mürşidim: "(...) öyleleri münafık gibi ehl-i imanın hayat-ı içtimâiyelerini böyle işâalarla ifsad ediyorlar, ifade ediyor. Ve bilhassa böyle gıybet ehl-i namus ve ehl-i haysiyet hakkında olsa ve bilhassa ehl-i ilim hakkında olsa ve bilhassa akıldan hariç bir tarzda olsa... Meselâ, namuslu bir zât, kendi gayet yakışıklı, bir cihetle mükemmel ve ailesine kemâl-i itimadı olduğu halde, hiçbir cihetle ona mukabilgelemeyen ve onun hizmetkârı hükmünde ve ona nispeten çirkince bir insan ve dünyada onların içtimâını hiçbir fıtrat ve vicdan kabul etmediği bir surette, obiçare ailesini o suretle gıybet etmek, bu nevi gıybetin en şenîidir."

Zina bahsi üzerinden yaptığımız bu okuma, İslam'ın, insanların ahlaklarına dair kötü izlenim bırakacak meselelerde nasıl müdakkik olduğunu (ve bizim de olmamız gerektiğini) gösteriyor. Bırakın zina gibi ağır bir günaha dair meseleyi, birbirimizi eleştirirken/uyarırken bile iyiye tevil etmek, kötüye tevil etmekten daha olumlanan birşey. "Meğer, bütün bütün zâhir-i şeriate muhalif ve hatâsı zahir bir içtihadla hareket edilmiş ola." Böylesi durumlarda elbette şeriatın savunması yapılmalıdır. Ki ehl-i sünnet geleneği de bu tarz durumlarda yazılan metinlerden oluşan 'reddiye' geleneğiyle meselenin hakkını vermiştir.

Hucurat sûresi bile bizi zannın çoğundan sakındırmakta değil midir? O halde mümine yakışan zannından ziyade delille hareket etmek ve sözünü de aynı şekilde delille beyan etmektir. Eğer bir zannı varsa ve fakat buna dair elinde delili yoksa, ehl-i insafa düşen 'Ya ne olursa olsun yine de yazayım. Tutmazsa, özür dilerim!' demek olmamalıdır. Hele ki kalemle hukuku bulunanlarda bunun hassasiyetini daha fazla aramak hakkımızdır.

Şahin Doğan'ın geçtiğimiz günlerde Risalehaber'de yayınlanan, fakat daha sonra kaldırılan yazısında benim tam olarak gördüğüm sorun da bu idi. Yazıdan yayınlandığı günün akşamı haberim oldu ancak. O da benden daha önce farkeden Metin Karabaşoğlu abinin Şahin Doğan'a yazdığı bir mailde ekli oluşumla. Merak ederek yazıyı okudum. Senai Demirci abi ve benimle birlikte Metin Karabaşoğlu abinin de 'İslamoğlulaşma Temayülü' başlığı altında eleştirildiğimizi gördüm. Yazıda ismimi görmekle rahatsızlık hissetmediğimi hemen peşinen söyleyeyim. Çünkü benim meşrebim biraz böyle atışmaları sever bir meşrep. Ki, bu blogdaki yazılarımı takip edenler bunu bilirler.

Fakat Metin Karabaşoğlu abinin, hem de büsbütün haksız bir şekilde, İslamoğlulaşmakla itham edilmesi canımı yaktı. Neden yaktı? Çünkü yazının gidişatı (keşke Risalehaber o yazıyı tekrar yayınlasa) elinde en çok malzeme olandan en az malzeme olana doğru uzanır şekildeydi. Senai Demirci abinin herkesin malumu olan (zaten kendisinin de saklamak veya tevbe etmek ihtiyacı duymadığı) hatalarından yola çıkılmış, sonra benim tevbekâr olduğum bir yazımdan 'çok seçici' bir alıntı yapılmış, oradan da elinde hiçbir delil bulunmadığı halde Şahin Doğan'ın muhteşem sezgisiyle Metin Karabaşoğlu'na kadar uzanılmıştı.

Yazıyı okur okumaz aklıma ne geldi, açıkça söyleyeyim: (Bunu Şahin Doğan'ın kendisine de yazdım.) Yazının, Metin Karabaşoğlu abiye vurmak için yazıldığını, ancak buna malzeme bulunamadığı için onunla yakınlığı bulunan Senai abi gibi, ben gibi isimlerin kusuratının ona malzeme yapıldığını düşündüm. Yıllardır yazı işleriyle meşgulüm. Bu noktada yanlış bir okuma yapmadığımı düşünüyorum.

Yazıyı okumamın ardından Şahin Doğan'a yazdığım mailde 'hakkımda yazdıklarıyla sorunum olmadığını, bu konuya zaten (istiğfar sadedinde) yeni yazılarımda değindiğimi' belirttim. Ancak Metin Karabaşoğlu abi hakkında yazılanlar iftiraydı. Bunu bizzat bana o dönemde İslamoğlu hakkında yaptığı uyarılardan biliyordum. Kendisine bunu da arzettim. Buna cevaben, sanıyorum yazısının kaldırılmasına (böyle bir teşebbüsüm olmadığı halde) bir tepki olarak 'eleştiriye tahammül edememe' ithamıyla cevap verdi. Ben de kendisine yazdığının 'eleştiri' sayılamayacağını, çünkü elinde delil namına birşey bulunmadığını, eğer varsa, hak namına bu delillerle bizi buluşturması gerektiğini söyledim. Aradan bir gün daha geçti. Kendisi Metin Karabaşoğlu abiden özür dilemiş diye duydum. İnşaallah öyledir. Çünkü burada helallik alması, ahirette iftira ile yargılanmasından iyidir. Fakat bu durum Şahin Doğan'ın çelişkilerini görmezden gelmemizi sağlamıyor. Birkaç gündür farklı yerlerden sorular geldiği için ben de burada birkaç noktanın altını çizmeyi gerekli gördüm:

1) Şahin Doğan, mezkûr yazısında Metin Karabaşoğlu abide bir İslamoğlulaşma temayülü sezdiğini/hissettiğini söylüyor. Bunu da yazılarından anlamış. Ben, yıllardır Metin Karabaşoğlu abinin kitaplarını okuyan birisiyim. Kendisiyle birkaç yıl beraber de çalıştım. Hâlâ da sık sık görüşüyoruz. Okumadığım kitabı yok sanırım. Metin abinin vakti yoktur, uğraşamaz belki. Ben Şahin Doğan'ı bu 'sezgisinin' beslendiği yazıları ve İslamoğlu'nun düşüncelerine nerelerinin benzediğini isbat etmeye davet ediyorum. Yazıyı ortaya yazıp, özürü gizli dilemek olmuyor. Metin abiyi eleştirirken yüzüne eleştirmediğin için, özrünü de kapalı kapılar arkasında dilemen bence adalet değil. Seni, ya erkek gibi o iddianın arkasında durup nasıl cevval bir isbatçı olduğunu göstermeye veyahut da yediğin haltı yine bir köşeyazısıyla itiraf edip efkâr-ı umumiden özür dilemeye davet ediyorum. Sen delillerini yaz; Metin abinin senle uğraşmasına gerek yok, ben sana cevap yazarım.

2) Yine Şahin Doğan'a yazımdan yaptığı alıntı hakkında biraz takılmak istiyorum. Acaba Şahin Doğan yazının tamamına neden bir gönderme yapmadı? Yani o yazı hem Risalehaber'de, hem de benim şahsî blogumda hâlâ duran bir yazıdır. Neden o yazıya okurunu yönlendirmedi de kendisinin seçtiği bir kısmıyla insanları muhatap etti. Hani onunkisi gibi sezgi kabilinden olacak ama, açık sorayım: Acaba yazının tamamı kendisine istediği malzemeyi vermediğinden olabilir mi?[1] Yani mesela orada 'İslamoğlu'nun her görüşüne katılmadığımı söylemem' kendisine hoş görünmemiş ve yazının amacına uygun düşmemiş olabilir mi? Meseleyi biraz daha açayım: O yazının yazılış sebebi 'İslamoğlu itikatta çok doğru bir adam, Risale-i Nur'da veya ehl-i sünnet çizgisinde hatalar var! Bediüzzaman'ı terk edip onu takip etmeliyiz!' falan demek için değildi. 'İslamoğlu'nun tefsir derslerinin üslûbu ve içeriği iyi çalışılmışa benziyor, biz de keşke Risale-i Nur derslerine böyle çalışsak...' demek için yazılmıştı.

Ha, bugünden bakınca itikadî hataları gözüme daha büyük görünmüyor mu? Evet. Ama o günlerde ben tehlikeyi farketmemiştim. Eğer birileri bu yazımdan ötürü İslamoğlu'nu sevmişse, Allah'tan bu günahımın affını dilerim. Cahildim. Şükrolsun ki ayıldım, öğrendim. İslamoğlu'na ve modernist (ehl-i bid'a) taifesine (iş dışındaki zamamının büyük bir kısmını buna sarfedecek kadar) ciddi bir şekilde eleştiri üretiyorum artık. Konuya dair okuduğum kitap otuzu geçti. Yazdığım yazılar kırkın üstünde. Hassaten Ebubekir Sifil Hoca'yı ve eserlerini bu vesileyle tanıdım ki, ömrümün sonuna kadar hamdedeceğim birşey gibi geliyor. Elhamdülillah.

3) Şahin Doğan'ı ayrıca yazısında hakikat dalgıcı gibi değil mürekkeb balığı gibi davranmakla itham ediyorum. Ne demek bu? Şöyle: Şahin Doğan, ima ettiği şeylerin sonunun ne olacağını okurunun hayalgücüne bırakarak 'az şey söylemekle çok kafa karıştırmayı' deniyor. Mesela Senai Demirci ile beraber Ahmet Ay'ı ve sonra da Metin Karabaşoğlu'nu anmakla onu buna, bunu şuna karıştırıyor. Bir cerbeze bu. Çünkü, az evvel de belirttiğim gibi, meselenin Metin abiye bakan tarafı kupkuru iftira iken, bana dönük tarafı ile Senai abiye bakan tarafı da aynı değil. Fakat Şahin Doğan tek başlıkta üçümüzü bir tesbih ipine dizer gibi dizmeyi başarıyor.

Örneğin: Ahmet Ay'ın 2009'dan beri Risalehaber'de her hafta bir yazısı (aşağı-yukarı) yayınlanmaktadır. Bütün yazılarda Risalehaber arşivinde bulunmaktadır. Ben Şahin Doğan'ı şimdi o yazılarıma bakarak benim ehl-i sünnet itikadından saptığım yerleri tayine davet ediyorum. İslamoğlulaşmak gibi ucu açık bir ithamda bulunan aslan parçasından ne noktalarda (Allah korusun) ehl-i sünnet itikadından saptığımızı da öğrenmek lazım. Çünkü, Allah biliyor ya, İslamoğlu'nun itikadî anlamda hiçbir etkisi olmadı bende. Hatta Nesil Yayınları'nda Cuma sabahı derslerinin yeni başlatıldığı bir dönemde Mehmet Paksu ve Cemil Tokpınar'ın dersi yapan olarak hazır bulunduğu kalabalık bir cemaatin içinde, "Bu adam salavatlara dair böyle böyle şeyler söylüyor. Buna bir cevap vermek lazım!" deyip ortalığı karıştıran bendim. Hatta Haluk İmamoğlu abi de, o gün beni odasına çağırıp yaptığı uyarıdan dolayı, hadiseyi hatırlar. Daha İslamoğlu'nun tefsir derslerinin devam ettiği bir zamandı. Ben o zaman da İslamoğlu ile aynı fikirde değildim.

4) Şahin Doğan, bir önceki maddede söylediklerimin yanlış olduğunu ve benim İslamoğlu'ndan sadece üslûbundaki başarı hakkında değil itikat anlamında da etkilendiğimi düşünüyorsa, ben gizli-saklı bir adam değilim, yazdıklarım da meydandadır. Yazılarıma baksın ve benim ehl-i sünnetten saptığım yerleri bulsun. Kendisini; Senai abiyi, beni ve Metin abiyi bir potada erittiği, neye hizmet ettiği belirsiz yazısından daha net bir metin üretmeye davet ediyorum. Üçümüz de Senai abi gibi mi etkilendik? Yoksa üçümüz de Metin abinin mi durumundayız? Şapı tuza, tuzu şekere karıştırınca ortaya çıkan şeye sizin orada karbonat mı diyorlar?

5) Şimdi, bizi İslamoğlulaşma temayülü ile avlayan Şahin Doğan'a kendisinin üslûbunca bir yazı yazsam, yazının başlığı da olsa ki: Gülen'leşme temayülü... Sonra Şahin Doğan'ın geçmişte Fethullah Gülen'e duyduğu muhabbetten, hakkındaki yazılarından/sözlerinden pasajlar koysam, hatta onun Metin abiye yaptığı gibi, hiçbir şey koymasam da sadece desem: Şahin Doğan'ın da Fethullahçı olduğunu seziyorum. Acaba Şahin Doğan nasıl anlar beni? Üstelik bu noktada konumu onun Metin abiyle İslamoğlu'nun konumu gibi değildir. En fazla benimle İslamoğlu'nun konumu gibi olabilir. Çünkü, herhalde kendisi de reddetmez, bir zaman önceye kadar Fethullah Gülen'e muhabbet duyduğu doğrudur. Bu konuda bir özeleştiri yapmış mıdır? Ben böyle bir metnini görmedim. Yine benim İslamoğlu konusunda özeleştiri yaptığım yazılarım var. Senin neyin var ha Şahin Doğan?

6) Şahin Doğan'a dair yazdığım twitter/facebook mesajlarında da bahsettim: Kendisini şahsen tanımıyorum. Fakat beni boğduğu maillerden dolayı bir tanışıklığımız var. Her yayınlanan (sadece Risalehaber'de değil, her yerde) yazısını bana yolladığı gibi, sonradan tekrar mail atıp 'okuyup okumadığımı' bile sınıyordu. Bir dönem Karakalem'de de yazmak istemiş, ancak Metin abiden olumlu cevap alamadığını söylemişti. Benden de aracılık istedi. Fakat benim böyle bir yetkim olmadığı için Karakalem'de, birşey yapmadım. Hatta bunu şimdi, bunca şeyi tartıştıktan sonra, hatırlamak ister mi bilmiyorum ama, bir ara 'Risalehaber'i sırf yazılarımı okumak için açtığını' bile söylemişti. Tabii insan şaşırıyor. Böyle bir ifrat muhabbetten böyle bir ifrat yazıya... "Ne değişti Şahin Doğan?" diye sorası geliyor insanın. Seni kızdıracak ne yaptık ki bizi birden İslamoğlulaştırdın?

7) Şimdi size Şahin Doğan'la durumumuzu anlatan ilginç bir örnek vereceğim: Ebubekir Sifil Hoca'yı tanıyanlar onun Abdulaziz Bayındır'la ve sapkın fikirleriyle nasıl bir mücadele verdiğini bilirler. Hatta youtube'da aratılsa kolaylıkla bulunacak münazaraları bile var. Makaleleri ise sıra sıra... Fakat yine Ebubekir Sifil Hoca, Bayındır'ın doçent olduğu dönemlerde Abdulaziz Bayındır'dan alıntı yapıyor. Neden yapıyor? Çünkü makalesiyle ilgili bir meselede onun naklettiği bilgi önemli. Şimdi, bir zamanlar Abdulaziz Bayındır'dan alıntı yaptı diye Ebubekir Sifil Hoca'da (hâşâ) Bayındırlaşma temayülü görülmüş olabilir mi? Şahin Doğan'ınki de aynı o hesap. Bin tane yazımdan bir tane paragraf tırnaklamakla ve o yazının da bütününü nazara vermemekle beni, benim üzerimden de Metin abiyi pek kolay mahkum ediyor.

Yazı uzadı. Toparlayayım. Başta ben bu zina bahsini neden alıntıladım? Belki Şahin Doğan bundan bir ders çıkarır diye alıntıladım. Eğer birşey hakkında elin yeterince dolu değilse, üzerine gelinince hemen geri basacaksan, o konu hakkında yazma. Yazıyorsan da arkasında dur, delillerini ortaya koy, tefekkür dairenin yarıçapını görmüş olalım. Böyle sezgiyle, söylentiyle, benceyle, bana öyle geliyorla analiz olmaz. Sen bu yaşa kadar öğrenmediysen, senden yaşça küçük bir kardeşinim, bu yazı vesilesiyle ben sana öğretmiş olayım. Şahidin yoksa şakk-ı şefe etmeyeceksin. Sonra hadd-i kazfa maruz kalırsın. Şöhret olmak zor değil. Ama Bediüzzaman'ın da verdiği bir örnektir, bilirsin, camiye pislemekle şöhret olmayı aramamak lazım. Öyle kazanılacak şöhret belki tatmin getirir ama fayda getirmez. Şu metni de tekrar Metin abi, İslamoğlu ve kendi ekseninde okursan sevinirim. Kimi kime yakıştırdığını belki farkedersin:

"Ve bilhassa böyle gıybet ehl-i namus ve ehl-i haysiyet hakkında olsa ve bilhassa ehl-i ilim hakkında olsa ve bilhassa akıldan hariç bir tarzda olsa... Meselâ, namuslu bir zât, kendi gayet yakışıklı, bir cihetle mükemmel ve ailesine kemâl-i itimadı olduğu halde, hiçbir cihetle ona mukabilgelemeyen ve onun hizmetkârı hükmünde ve ona nispeten çirkince bir insan ve dünyada onların içtimâını hiçbir fıtrat ve vicdan kabul etmediği bir surette, o biçare ailesini o suretle gıybet etmek, bu nevi gıybetin en şenîidir."




[1] http://cemaatsiznurcu.blogspot.com.tr/2012/02/nur-talebeleri-mustafa-islamoglundan.html

Muhabbet ayracı...

Âl-i İmran 31'i, Bediüzzaman, sünnet-i seniyyeye referans olması noktasında çok önemsiyor. Risale metinleri içerisinde ona yaptığı atıflar, aynı zamanda sünnet-i seniyyenin de ehemmiyetini anlattığı bahisler. Bu, şu fikri veriyor: Bu ayet-i kerimede hem sünnetin meşruiyeti ve hem gerekliliği hakkında deliller var.

Neden 'meşruiyeti' ve 'gerekliliği' diye iki ayrı başlık açtım? Çünkü bugünlerde sünnet ekseninde verdiğimiz kavgalar bu iki başlığın da tartışılmasını gerekli kılıyor. Kur'an müslümanlığı taifesinin, güya Kur'an namına güttüğü sünnet düşmanlığı, meseleyi sadece 'gereklilik' ekseninde ele almamızı engelliyor. Meşruiyetini de konuşmak kaçınılmaz oluyor.

Peki, bu ayet-i kerimede hem meşruiyete hem de gerekliliğe nasıl delil bulunabilir? Ben 'muhabbet ayracı' dediğim birşeyle ayet-i kerimenin her ikisini de başardığını (ifadem hoş görülsün) düşünüyorum. Fakat bu bahse girişmeden önce, ayet-i kerimenin kısa bir mealini alıntılayalım: "De ki: Eğer Allah'ı seviyorsanız, bana uyunuz ki, Allah da sizi sevsin ve günahlarınızı bağışlasın..."

Dikkat ederseniz; bu ayette hem zorunluluk (o öyleyse bu da kesinlikle böyle olmalı) derecesinde bir ilişkilendirme, hem de görmezden gelinemezlik (o odur ve bu da budur) derecesinde bir ayırma var. Birşeyler hem birbirinden ayrılıyor hem de birbirlerine 'muhabbetten bir zorunluluk' ilgisiyle bağlanıyor. İki şeyi birbirine bağlamak, önce onları ayırmakla mümkün olur. Ancak ayrı olanlar birbirine bağlanır. Aynı olanın bağlanmasına gerek de yoktur. Birşey kendisiyle bağlanamaz.

Bu çok önemli. Fakat bu dediğimi detaylandırmazdan evvel Bediüzzaman'ın bu ayette 'i'câzlı bir îcâz' diye tarif ettiği 'çok cümleler bu üç cümlenin içinde derc edilmiş'liği görelim:

"Şu âyet diyor ki: Allah'a (celle celâluhu) imanınız varsa, elbette Allah'ı seveceksiniz. Madem Allah'ı seversiniz; Allah'ın sevdiği tarzı yapacaksınız. Ve o sevdiği tarz ise: Allah'ın sevdiği zâta benzemelisiniz. Ona benzemek ise, ona ittibâ etmektir. Ne vakit ona ittibâ etseniz, Allah da sizi sevecek. Zaten siz Allah'ı seversiniz, tâ ki Allah da sizi sevsin."

Gördüğünüz gibi; ayet-i kerimede ilk dikkatimizi çeken şey, Allah'a ittiba ile Resulüne ittibaın arasının muhabbetle ayrılması. Ayrılırken de 'olmazsa olmazlık' derecesinde bağlanması. Bu noktayı tekrar tekrar belirtiyorum. Zira Kur'an müslümanlığı taifesinin en çok çarptığı duvar da burası. Dikkat ediniz. Cenab-ı Hak, muhabbetine meftun olan kullarını doğrudan kendisine itaate çağırmıyor burada. Hatta kelamı olması hasebiyle Zat'ına yakın olan Kelamullah'a ittibaa da çağırmıyor. Yani demiyor: "Eğer Allah'ı seviyorsanız Allah'a/Kur'an'a uyunuz ki Allah da sizi sevsin..." Kolay ve doğrudan olan bu iken, vahiy böyle emretmiyor. Resulü vahyinden muhabbetle ayırarak ona da ayrıca bir ittiba istiyor. Belagat, kolay olanı terkediyorsa bir hikmet için terkeder. Böylece Âl-i İmran 31 de, Efendimizi, mesajın taşıyıcısı olmaktan, mesajın parçası olmaya yükseltiyor.

Ama bu öyle muhabbetli bir ayırış ki, ayırdığı anda tekrar sinesine basıyor onu. Muhteşem birşey! İşte 'muhabbet ayracı' derken kastettiğim şey bu. Ve bu ayırış üç şekilde var bu ayette: 1) Allah'ın, sözünü 'De ki' diyerek Resulüne söyletmesi. 2) Kendisinin muhabbeti için salt kendisine/kelamına ittibaı değil Resulününe ittibaı şart koşması. 3) Bunu, sünnet düşmanı sapkınların tevil/inkâr edemeyeceği şekilde bizzat kelamı içinde yapması.

Böyle bir ayırma ve bağlamayla, "Kur'an'dan başka itaat edilmesi gereken birşey yoktur!" diyen şaşkınların söyledikleri nasıl da ağızlarına tıkılıyor! Öyle ya: Allah, eğer 'salt Kur'an'a ittibaı' emrediyorsa, neden Kur'an'ın içinde Resulüne ittibaı da emrediyor? Kur'an müslümanlığı şaşkınlarının bu ayırış ve bağlayışa, yani 'muhabbet ayracına' verebilecekleri bir cevap var mı?

Hem "Allah Resulü de sıradan bir insandır!" demelerine ve hem de "Kur'an'dan başka birşeye itaat edilmesi gerekmez!" demelerine cevap var burada. Allah'ın muhabbeti için Resulüne ittibaı şart koşması, hem onun 'insanlardan bir insan' veya 'salt bir taşıyıcı/postacı' gibi algılanmasına engel oluyor, hem de "Allah'ın kelamına itaat edilmesi yeter!" diyenlerin ağzı bir güzel tokatlanıyor. Bu ayete bugünlerde bir daha âşık oldum. Ve mürşidimin dediği gibi dedim: "Demek oluyor ki, insan için en mühim, âli maksat, Cenâb-ı Hakkın muhabbetine mazhar olmasıdır. Bu âyetin nassıyla gösteriyor ki, o matlab-ı âlânın yolu Habibullaha ittibâdır ve Sünnet-i Seniyyesine iktidâdır."

Tabii bu ayet-i kerimeyi konuştuktan sonra aklımıza gelen bir diğer soru da şu: Kur'an'da kendisine kitap/suhuf verilmemiş peygamberlerden de bahis var. Hatta kitap/suhuf verilen peygamberler sayılı. Geriye kalan büyük yekûn, yani kitapsız/suhufsuz peygamberler, eğer kitabın dışında vahiy yoksa, nasıl nübüvvet görevlerini ifa ediyorlardı? Vahiysiz mi peygamberlik yapıyorlardı? Tahminle mi tebliğde bulunuyorlardı? Yoksa onların da ümmetlerine Allah'ın muhabbetini kazandırma yolları, bu ayet-i kerimenin verdiği ders ile (yani vahy-i zımmî ile) miydi? Sorulacak çok soru var. Ama sünnet inkârcılarının vereceği cevap yok. Bırakın, onlar peygamberliği PTT memurluğu sanmaya devam etsinler.

Cahil 'işine gelirse' cesur olur

Denize bakmak insanın yükünü alıyor. Anlıyorsun ki, dünyanın tamamı kara değil. Matematik karada icat edildi. Denizde işler değişebilir. 2x2=4 olmayabilir orada. Ayakların seni taşımaya yetmeyebilir. Koşamazsın. Duramazsın. Uzanamazsın. Senin bölgen değil orası. Güçsüzsün. Karaya göre acizsin. Yahut denize bakınca daha net farkediyorsun: Uzaklarda bir yerde suda olsam şimdi, karaya nasıl ulaşırım? Kollarım ne kadar taşır beni? Yüzmeyi de iyi bilmem. O kadar da güçlü değilim. Kara benim ben'liğimi besliyordu. Ondan yaratılmıştım. İddialarım ve hayallerim onda daha gerçekleşebilir duruyordu. Fizik, kestirilebilir bir alandı. Suda o güven yok. O halde onlardan soyunmak vakti. Giysilerim gibi onları da çıkarmalıyım. Korkmalıyım. Çıplaklık korkutucudur.

Bir denizkenarında otursak ve yüzenleri tahlil etsek, karadan uzaklıklarına bakarak kimin özgüveninin daha güçlü olduğunu anlayabiliriz bence. Çocuklar hariç. Onların tabiatı tahlile uygun gelmiyor. Bilmeyenin özgüveni elbette bileninkini geçer. Cahil cesareti denen şey biraz da budur. Buraya da bir parantez açayım: Cahil cesareti ve cehaletin korkusu, ikisi de iddiamızdır. 'İnsan bilmediği şeyden korkar' da deriz, 'Cahil cesur olur' da. Peki cahilin korktuğu veya delice cür'et ettiği alanları ne belirler?

Bence cahil kuvve-i gadabiyesi söz konusu olursa korkar, kuvve-i şeheviyesi mevzubahis ise cesaret eder. Onun hareketleri bir bilginin tetiklediği akılcı bir hareketten çok, kuvvelerin tetiklediği bir yaşam şeklidir. Elbette burada ayrı bir canlı sınıfından bahsetmiyoruz. Ama ayrı bir tabiatı konuşuyor olabiliriz. Kendimizi de bu gözle tahlil etmekte yarar var. Cahil, eğer kuvve-i şeheviyesinin gayretiyle bir işe girişmişse, çok zor caydırılır. Kolay vazgeçmez. Elde etmede inatçı olur. Fakat kuvve-i gadabiyesi söz konusu olduğu anda zarar görme endişesi daha baskın çıkar, ürkmeyi tercih eder. Galebede 'ikna' ile 'icbarın' yer değiştirmesi böylesi bir kuvve tahliliyle daha anlaşılır olabilir. "(...) medenîlere galebe çalmak ikna iledir, söz anlamayan vahşîler gibi icbar ile değildir."

"Aç olan canavara karşı tahabbüp etsen, merhametini değil, iştihasını açar. Sonra döner geliyor; tırnağının, hem dişinin kirasını senden ister." Muhatabınızın, güçlü olduğunuzu farkettiği anlarda, aniden keskin dönüşler ve korkular yaşadığını görürsünüz kavgalarda. Fakat eğer sizin güçlü veya zarar verici olduğunuzu düşünmüyorsa en büyük vaveylayı koparır! Merhamet göstermenin, alttan almanın zalimin iştahını açması biraz da bu yüzdendir. Kuvve-i gadabiyesi sizden endişe etmezse, artık kuvve-i şeheviyesini kim durdurabilir? Kuvve-i akliye zaten geri planda, onların güdümünde çalışmaktadır. İknaya elverişli değildir.

Bu da ilginç birşey, kendilerinde had konmamış kuvveler, bir yönüyle birbirilerine sınır oluyor. Birisinin uyarılması, diğerinin uçlara kaymasını engelliyor. Belki bu yönlerini çalışarak bir terbiye metodu elde edebiliriz. Bir kuvvenin bizi şeriatın dışına ittiğini hissettiğimizde, ikinci bir kuvveyi tedirgin ederek onu durdurabiliriz. Zaten terbiye-i Kur'anî de böyle yapmıyor mu? Kuvve-i şeheviyenin bizi günaha ittiği yerde azabını, kuvve-i gadabiyenin bizi cihaddan korkuttuğu yerde de nimetlerini hatırlatmıyor mu? Allah Resulü aleyhissalatuvesselamdan zina etmek için izin isteyen genci hatırla. Orada da Allah Resulü, yapacağı kem işe verilecek cevazın dönüp kendisini de bulabileceği ihtimali ile onu korkutmamış mıydı?

Önce 'amelinizde' rıza-i İlahî olmalı (2): Müslüman tarafsız olur mu?

Gerçek bir hikayeden sinemaya aktarılan ve Amir Khan'ın başrolünde oynadığı The Rising Ballad Of Mangal Pandey filminde, müslüman ve hindulardan oluşan askerlerin İngilizlere karşı ilk direnişi (ki bu direniş Hindistan tarihinde çok önemli bir yere sahiptir) bir idealizmden değil, dinlerinin zâhirine dair yasaklardan kaynaklanıyordu. Isırarak kopardıkları barut kartuşlarının inek ve domuz yağından yapılması, müslümanları ve hinduları İngilizlere karşı ayaklandırmıştı. İngilizlerin Hindistan sömürüsü elbetteki başka pekçok kötülüğü içerisinde barındırıyordu. Ama domuz ve inek yağı konusu, spesifik yorumlarda tevil edilip içselleştirilmeyecek/nötrleştirilemeyecek bir arızaydı ve zahir-i şeriat, aşılamayan bir engel olup halkı isyana ateşlendirdi.

Aynı zamanda her biri birer şeair-i İslamiye de sayılan zahir-i şeriatın parçalarını küçük görmek, insanı bâtının spesifik dünyasında savrulmalara götürür. Bâtın-ı şeriatı küçük görmek ise, şeriatı 'ruhsuz ritüeller bütünü' gibi görmeye ve göstermeye sebep olur. Zâhir-i şeriata muhtacız, çünkü spesifikliği ve bunun sonucu olan nötrleşmeyi/kimlik yitimini önler. Bâtın-ı şeriata muhtacız, o da amellerin içsel bir coşkuyla (huşû ve ihlas) yapılmasını ve başkalara aktarılmasını sağlar.

Modernizmin, her türüyle ve görünüşüyle, kendisini üzerine inşa edebileceği şeyin 'nötr' bir varlık algısı olduğunu düşünüyorum. Yani, insanı bir şekilde modernizmin etkisine açık hale getiren şey, varlığı hayır/şer, helal/haram ekseninde nötr olarak görmesidir. Bunun bir adım gerisi ise, 'bitarafane muhakeme' olarak da tabir ettiğimiz objektif bakıştır. Objektiflik, kalbinde iman yanan insanın (bu imanı 'teslim'le kök arkadaşı olan İslamiyet/müslümanlık gibi kelimelerle ifade ettiği düşünülürse) şükür ki sahip olamayacağı bir bakış açısıdır.

İman, hükmün açık olduğu hususlarda, bizi hakka taraf kılar. Akaid, inancı spesifiklikten kurtarır. 'Müslümanım' diyen insanın, hemen öncesinde 'elhamdülillah' demesi, ait olduğu şeyin arkasında da olduğunu gösterir. Hamdeder. Çünkü onu bir nimet olarak görmektedir. Bir müslüman, genel olarak imanı için 'elhamdülillah' der (hatta, daha çocukken, camilerde aldığımız ilk derstir bu) ama ırkı için 'elhamdülillah' demesi pek âdetten değildir. Çünkü bu ifade, zahirî manasının dışında, durduğu yerin şıklar içinde doğru yer olduğu iddiasını da taşır. Ancak nadir durumlarda, yine Allah'ın yarattığı bir aidiyetin diğer kullarca aşağılandığını hissettiğiniz zamanlarda, 'elhamdülillah' diyerek onu anarsınız. Bu anmadaki maksadınız da bellidir: "Benim durduğum yer de sizin durduğunuz yerler gibi Allah'ın mahlukudur. Sizinkilerden geri kalır bir yanı yoktur!" demektir bu. Kibrin değil, izzetin ifadesidir.

Tam bu noktada müslümanın varlığa bakışı modernistten farklılaşıyor. Modernist, kendisi müslüman dahi olsa, bakış açısı itibariyle inkarcıyla tehlikeli bir yakınlaşma içindedir. Çünkü inkarcı da varlığın inanç/inançsızlık noktasında tarafsız olduğunu düşünür. Dinlerin(!) sadece yorum farkından kaynaklanan nüanslar içerdiği iddiası her modernistin farklı ölçülerde vardığı bir sonuçtur. Bunun bir adım arkası zâhir-i şeriatı küçümsemedir. (Çünkü zâhir-i şeriat nötrleşmeyi engeller. Örneğin; tesettürlü bir müslüman kadın, asla diğer kadınlarla karıştırılamayacaktır.) Varlıkta inkarını destekleyecek deliller bulmakta zorlanan inkarcı, Bediüzzaman'ın şeytanla münazaralarında naklettiği şekilde, söylem değiştirerek şunu teklif eder bize: "Bitarafane muhakeme et, öyle bak!"

Bu eşik, biraz da modernizm ve post-modernizm arasında atlanan eşiktir. Fakat birbirlerinin devamı ve türevi olduklarından, ben, bu yazıda ikisini ayırmadan konuşacağım. Zira ikisinin de aynı şekilde eşyaya karşı tarafsız bakıştan beslendiğini düşünüyorum. İkisinin de başlangıcı; varlığı, iman ve küfür yorumunda nötr görmektir. Bu nötralizasyonun ardından inkar; "Bir de böyle düşün!" dedirtecek, yani Bediüzzaman'ın dikkatimizi çektiği şekilde 'taraf-ı muhalifi iltizam' sayılacak hamleler yapacak, hatta 'şıkk-ı muhalifi esas tutma'larla bizi savuracaktır. Bu hastalığın farklı sûretlerde bize de tesir ettiği kanaatine sahibim. Hatta bence, empatiye zorlandığımız her yerde bu sağlanmaya çalışılıyor. Taraf-ı muhalifi iltizam sayılabilecek bir eşitlikçiliğe zorlanıyoruz.

Liberal söylemde kutsallaştırılan empatinin en tedirgin edici yanı da bu. 'Anlamaya çalışayım' derken karşı tarafa geçmek. Mesela; Hollywood yapımlarında (ve onların Türkiye versiyonu olan yerli yapımlarda) sıklıkla rastladığımız 'eşcinselleri anlama çabaları' dindarlığından emin olduğum gençlerde bile şöyle soruların oluşmasına neden olabiliyor: "Abi, Allah onları da öyle yaratmış. Bundan mesul tutulabilirler mi?" Halbuki aynı genç takvasının içini doldurabilmek ve Kur'an'ın vaadettiği güzel akıbete kavuşabilmek için öyle yaratıldığı(!) pekçok şeyden sakınıyor. Harama bakabilecekken bakmıyor. Çalabilecekken çalmıyor. İçebilecekken içmiyor... vs. İmtihanın doğasını biliyor.

Fakat kendi hayatını anlamını şeriatın sınırlarıyla bulduğu ve memnun da olduğu halde eşcinselin hayatını artık "Kuvve-i şeheviyesine şeriat ile sınır koymaya mecbur edilemez! Çünkü öyle yaratılmış!" şeklinde yorumlayabiliyor. (AB ülkelerinde, müslümanların vatandaşlıkları sözkonusu olduğunda gündeme gelen anketlerin 'eşcinselliğe hoşgörü' eksenli sorularla dolu olması sizce tesadüf mü? Bence eşcinselliğe bakış, modernizmin veya post-modernizmin nötrleştirme hamlesi açısından kıymetli bir konuma sahip. Asimilasyona müsait olma tahlili.)

Empatiye zorlanmak ne demek? Hollywood yapımlarında (ve onların ayak izlerini takip eden yerli yapımlarda) şöyle bir temayül var: Eşcinsellerin tamamı, diğer bireylerin sahip olamadığı kadar iyi bir kalbe ve karaktere sahip oluyorlar. (Özellikle komedi yapımlarında.) Sanki fuhuş ve uyuşturucu sektörlerinin üzerlerinde döndüğü insanlar bu insanlar değillermiş gibi, nerede bir eşcinsel var, o içinde bulunduğu kurgunun en sempatik karakteri oluveriyor... İsmetin nübüvvet elinden (hâşâ) alınıp eşcinsellere verildiği bu duruma bir endoktrinasyon (beyin yıkama) demek doğru olmaz mı? Bence şu an hepimizin zihni böylesi bir endoktrinasyona maruz bırakılıyor. Kuvve-i şeheviyenin sapkınlığı olan bir durum 'doğal' olarak sunularak varlık algımız haram/helal noktasında nötrleştiriyor. 'O da olabilir, bu da olabilir...' gibi geliyor.

Algı saldırılarına karşı izzetli bir İslam müdafaası olduğunu düşündüğüm 17. Lem'a, belki biraz da bu yüzden, 9. Notası'nda bizi 'durduğumuz yerden emin olmaya' çağırıyor: "Bil ki, nev-i beşerde nübüvvet, beşerdeki hayır ve kemâlâtın fezlekesi ve esasıdır. Din-i hak, saadetin fihristesidir. İman, bir hüsn-ü münezzeh ve mücerreddir. Madem şu âlemde parlak bir hüsün, geniş ve yüksek bir hayır, zâhir bir hak, fâik bir kemal görünüyor. Bilbedâhe, hak ve hakikat, nübüvvet içindedir ve nebîler elindedir. Dalâlet, şer ve hasâret, onun muhalifindedir..." Bu paragrafı okuduktan sonra hepimizin kendisine sorması gereken soru şu sanırım: Hâlâ doğru tarafta olduğumuzdan emin miyiz? İşte buna katkı sağlayabilecek detaylara dair bir sağlama sorusu daha: Eşcinseller hakkında fikriniz nedir?