Bu hafta daha önce çizdiğim şeylerin altını birazcık sileceğim. Belki fazla yalın ifade ettiğim şeyler oldu. Onları bir parça yumuşatmak lazım. Öncelikle: Genç yazarlara hiçkimsenin aldırmadığını söylemiştim. O kısmen yanlış. Fakat nasıl söylesem? Mümkünse ilk el aldığınız yerden başka bir yere yüzünüzü dönün farkedilmek için. Yahut da farkedilmeyi aramayın. İkinci söylediğim biraz daha zor geldiğinden ve yeni yazarlarda en az bulunan şey 'sabır' olduğundan birincisine geri dönelim: Yüzümüzü başka yere dönmek ne demek?
Bir yazar adayı genelde içinde yetiştiği ortam tarafından en son farkedilir. Önce farkedenler ise neredeyse herkestir. Sizi evveliyatınızla tanımayanlar, eğer varsa, yeteneğinizi daha kolay gözlemlerler. Bu bir açıdan şuna benzer: Ebeveyniniz sürecin her aşamasını görebildikleri için yıllar sonra tekrar uğrayan bir yabancı kadar boyunuza şaşırmazlar. Canlandıralım: Selami amcalar geliyor ve "Aaa! Vaaay! Bu çocuk kocaman olmuş!" deyiveriyor. On santim uzamışsınız belki. Ebeveynde ise tık yok: "Ayol ne büyümesi. Aynı çocuk işte. Abartma!" Bu neden mi böyle? Çünkü yakınlarınız yavaşça ısınan sudaki kurbağaya benzer. Pişene kadar piştiğini anlamaz. Yabancılarsa kaynar suya atılan kurbağalar gibidir. Hemen ısı farklılığını algılarlar. Misalimiz Fransız mutfağındandı.
Bir yakınınıza yazı gönderip "Beni okur musun?" demek darağacında sıranızı beklerken cellada "Şu tabureyi azıcık iter misin?” demeye benzer. Yazıyı gönderdiğiniz anda 'olmadığınızı' ilan edersiniz çünkü. Karşınızdaki de size ‘olmuş’ muamelesi yapmaz. Daha doğru olan, eğer yapılmadan durulamıyorsa, karşıdakinin takdirini bekleme dürtüsüyle değil, yazıdaki düşünceyi istişare etme niyetiyle göndermektir. Bu sırada yazı zaten muhatapça okunmuş olur.
Belki şu usûl denenebilir: "Böyle birşey karaladım, ama bir baksana sen de, yanlış söylediğim veyahut ilave etmem gereken birşey var mı?" Görüldüğü gibi burada karşı tarafa değerlendirmesi için sunulan şey 'yazarlığınız' değil, ıskaladığınız veya eksik kalan şeydir. Bu muhatabınıza şu mesajı verir: "Adamım, yazabildiğimi biliyorum, sakın yeteneğimi sorgulama. Birşeyler katabileceksen, onu bekliyorum, tamam mı?" Çünkü zaten yazar adayları yazamadıklarına inanmaya yatkın değildirler. Ancak bunu açıktan söylemezler. Kendilerini doğru şekilde ifade edememeleri nedeniyle de teşebbüsleri genelde kırgınlıkla neticelenir.
Ancak, bir kardeşiniz olarak ben, hiçkimseye yazılarınızı göndermemeniz taraftarıyım. Şahsen ben gönderdiklerimden fayda görmedim. Emeğimize bağlı şeylerin yardımla hızlı aşılacağını düşünmek yanlış. Ne güzel. Teknoloji ilerlemiş. Blog kurabiliyor, sosyalmecralardan yazılarınızı çok daha fazla kişiye, üstelik isimlerine mail atmadan ulaştırabiliyorsunuz. O halde ümit maskesi takmış bir açgözlülükle daha fazlasına zorlamamak lazım. “İkincil niyetler birincil niyetleri öldürür!” demiştim serinin bir önceki yazısında. Bunu şimdi Bediüzzaman'ın 9. Mektup'taki bir izahıyla da detaylandırmak istiyorum. Diyor ki mürşidim:
"Hem mala ve câha karşı şiddetli bir hırs gösterir. Bakar ki, muvakkaten onun nezaretine verilmiş o fâni mal ve âfetli şöhret ve tehlikeli ve riyaya medar olan câh, o şiddetli hırsa değmiyor. Ondan, hakikî câh olan merâtib-i mâneviyeye ve derecât-ı kurbiyeye ve zâd-ı âhirete ve hakikî mal olan a'mâl-i salihaya teveccüh eder. Fena haslet olan hırs-ı mecazî ise, âli bir haslet olan hırs-ı hakikîye inkılâp eder."
Evet, birincil niyetiniz eğer dünya olursa, kaçınılmaz bir şekilde 'tiksintiyi' üzerinize çekiyorsunuz. Uğraştığınız da bu yüzden elinize daha zor geçiyor veya hiç geçmiyor. Fakat birincil niyetinizi fıtrî gelişim sürecine, yani bir açıdan ‘kimseye el açmadan farkedilme sürecine’ bıraktığınızda, hırsınız da doğru yere kanalize olduğundan sizi yarı yolda bırakmıyor. Çalışmaya devam ediyorsunuz.
Misal: Yazmanın gerek şartının güzel/faydalı şeyler yazmayı istemek, yeter şartının da bunları yazabilmek olduğunu düşünürseniz, bu düşünce sizi bir ömür verimli kılabilir. Seçiminiz kısa vadede maddi bir fayda getirmeyecek ancak uzun vadede 'yazmış olmayı başarmak'tan dolayı sizi iç huzura kavuşturabilecek birşeydir. Ve burada hırsınız 'kendi istidadınızı/yeteneğinizi isbat' olduğundan alacağınız lezzet de lezzet-i ruhaniyeye yaklaşır. Lezzet-i ruhaniye ile nefsî lezzetlerin birbirinden ayrıldığı yer: Ruhanî lezzetin tadı damaktan gitmez. Nefsî lezzet tattığın anda senden ayrılır, terkeder, geriye özlemi/sancısı kalır.
Bir fakire sadaka vermek anımsadığınız her anda size lezzet-i ruhaniye verir. Tadı hep damakta kalır. Ancak herhangi bir harama ayırdığınız, onunla ilgili his tatmin olduktan/doyduktan sonra, sancımaya başlar. Edilen masraf hatırlanır, harcanan vakit yüreği sıkar, elde kalanın hiçliği canı darlandırır, pişmanlığı vicdana baskı yapar, ruhunuz inim inim inler. Nefsî lezzetlerin ömrü helal dairesinde bile olsalar kısadır. Ama lezzet-i ruhaniye dediğimiz şeyin saadeti ruh gibi bakidir.
İşte, yazmanın hedefi olarak lezzet-i ruhaniyeye daha yakın birşey seçerseniz, onun gücü sayesinde daha devamlı çalışırsınız. Misal: Yazmanın amacı olarak rıza-yı İlahî'yi ararsanız elbette bu arayış sizi daha çok yazar kılar ve onay almak zorunda da bırakmaz. Çünkü Onun rızası amelin kalitesinden ziyade niyetteki ihlasa bakar. Varmayanı da yola çıktı diye kabul etme ihtimali vardır.
Bu semaya çıkması zor. Kabul. Fakat bari ‘fıtratınızın hakkını vermeyi’ merkezinize alsanız. Mesela: Sırf Yaradanınızın size yazmayı sevdirmesinden ötürü yazsanız. Başkalarından birşey aramadan, "Siz olmasanız da ben yazacaktım, evet, çünkü buna yaratılmışım!" diyebilseniz, o vakit bu da sizi verimli kılar. Hüzne de uğratmaz. Hadi, buna da çıkamadınız, keşke inatçı olsanız. Size: "Sen yazmayı beceremiyorsun!" diyenlerin inadına kalemi kovalamaya devam etseniz. Bu sefer de inat ile yazsanız. İnat da güzel yazdırır çünkü:
"Hem meselâ, şiddetli bir inatla, ehemmiyetsiz, zâil, fâni umurlara karşı hissiyatını sarf eder. Bakar ki, bir dakika inada değmeyen bir şeye bir sene inat ediyor. Hem zararlı, zehirli bir şeye inat namına sebat eder. Bakar ki, bu kuvvetli his böyle şeyler için verilmemiş; onu onlara sarf etmek, hikmet ve hakikate münâfidir. O şiddetli inadı, o lüzumsuz umur-u zâileye vermeyip, âli ve bâki olan hakaik-i imaniyeye ve esâsât-ı İslâmiyeye ve hidemât-ı uhreviyeye sarf eder. O haslet-i rezile olan inad-ı mecazî, güzel ve âli bir haslet olan hakikî inada, yani hakta şiddetli sebata inkılâp eder."
Yani yazmanın çok farklı motivasyonları da var. İnat, öfke, ihtiyaç, intikam, kendini gerçekleştirmek, işe yaramak, birşeyler üretmek, ihlas vs. Neden ‘beğenilmek’ veya ‘çok satmak’ isteyesiniz ki? (Tamam, para da tatlıdır, haklısınız.) Onların motivasyonu sizi bir yere kadar götürür. Doyumunda ise amaçsız bırakır. Hem yazarların bin tanesinden ancak bir tanesi gördüğü ilgi ile tatmin olur. Gerisi açıkta kalır. Dürüst olalım arkadaşım. Yazı piyasası öyle geçim sağlanacak bir yer değildir. Tutması ihtimali milli piyango bileti kadar uzaklarda bir hülya için çabalamaktansa, inadınızı kızıştırıp, farkedilmemenin intikamını bahtınızdan alsanıza! İnanın bana, intikam, ilham perilerinden daha çok yazdırır.
